Embryologie - deel 1
Celbiologie partim medische genetica en embryologie
Inleiding - gametogenese - bevruchting - twee- en
driebladige kiemschijf
Inleiding
Definitie embryologie: beschrijvende studie van het ontstaan en ontwikkeling van een
organisme
➔ Kan toegepast worden op verschillende species
Humane embryologie: studie van de ontwikkeling van de mens
Vergelijkende embryologie: studie van mens en andere diersoorten
➔ Embryologische processen tussen mens en andere dieren vergelijken
Embryologie van de mens bestudeert ⭑:
1. Gametogenese: vorming van zaad- en eicel
2. Embryonale structuren: organen die gevormd worden uit embryonale stamcellen
3. Extra-embryonale structuren: organen die blastocyste en later embryo verbinden met
buitenwereld (trofoblast, dooierzak, placenta, navelstreng)
Embryologie in de geneeskunde
Embryologie = “hulp”wetenschap om de normale en afwijkende anatomie beter te begrijpen
1. Verklaring ligging anatomische structuren
2. Verklaring ontstaan aangeboren afwijkingen
3. Nieuwe fertilisatietechnieken: IVF, ICSI, …
4. Therapeutische toepassingen: stamcellen
Stamcellen = cellen met capaciteit om te differentiëren tot alle verschillende celtypes oiv
specifieke omgevingsfactoren / groeifactoren
Onderscheid in 2 levensfases:
● Embryonale weefsels:
1. Embryonale stamcellen (ES cellen): cellen van de inner mass van de blastula
(pluripotent of totipotent) → evolueren tot om het even welk orgaansysteem
2. Primordiale kiemcellen (embryonale kiemcellen): primordiale geslachtscellen
→ zal aanleiding geven tot de spermatiden en oöcyten
● Volwassen weefsels:
1. Adulte stamcellen (bv. hematopoietische stamcellen)
1
, 2. Induced pluripotent stemcells (IPS cellen): via
stamceltechnologie geïnduceerde stamcellen uit
somatische volwassen cellen → cellen die uit
eender welk somatisch volwassen cel kunnen
geherprogrammeerd worden tot stamcel
IPS cellen:
we vertrekken van een somatische cel (bv. perifere bloedcel,
huidfibroblast), aan deze voegen we specifieke factoren toe die ervoor zorgen dat de cel
geherprogrammeerd worden tot een IPS SC die we op zijn beurt kunnen gaan differentiëren
tot verschillende celtypes die we in ons lichaam kennen (levercel, niercel, gladde spiercel…)
Indeling humane ontwikkeling ⭑⭑
Prenatale periode - voor de geboorte - indeling op 2 manieren:
● Foetale of bevruchtingsleeftijd (fertilisation age): 38 weken van conceptie tot
geboorte
● Gynaecologische of zwangerschapsleeftijd (gestational or menstrual age): 40 weken
vanaf de eerste dag van laatste menstruatie tot geboorte
Periodes van prenatale ontwikkeling:
● “Embryonale” periode: eerste 8w waarin alle majeure organen aangelegd worden
● “Foetale” periode: volgende 30w waarin organen groeien en complexer worden
Embryonale periode
● Vanaf fertilisatie tot en met dag 56 (einde week 8)
● 23 stadia volgens Carnegie
● Aanleg/vorming majeure organen → volledige embryo ontwikkelt zich (van de
eenbladige kiemschijf naar een embryo met voltooide structuur)
● Grootte bepaald via CRL: crown-rump-length (hoofd - poep)
2
, Overzicht Carnegie stadia (illustratief → hulp overzicht behouden doorheen lessen):
3
Celbiologie partim medische genetica en embryologie
Inleiding - gametogenese - bevruchting - twee- en
driebladige kiemschijf
Inleiding
Definitie embryologie: beschrijvende studie van het ontstaan en ontwikkeling van een
organisme
➔ Kan toegepast worden op verschillende species
Humane embryologie: studie van de ontwikkeling van de mens
Vergelijkende embryologie: studie van mens en andere diersoorten
➔ Embryologische processen tussen mens en andere dieren vergelijken
Embryologie van de mens bestudeert ⭑:
1. Gametogenese: vorming van zaad- en eicel
2. Embryonale structuren: organen die gevormd worden uit embryonale stamcellen
3. Extra-embryonale structuren: organen die blastocyste en later embryo verbinden met
buitenwereld (trofoblast, dooierzak, placenta, navelstreng)
Embryologie in de geneeskunde
Embryologie = “hulp”wetenschap om de normale en afwijkende anatomie beter te begrijpen
1. Verklaring ligging anatomische structuren
2. Verklaring ontstaan aangeboren afwijkingen
3. Nieuwe fertilisatietechnieken: IVF, ICSI, …
4. Therapeutische toepassingen: stamcellen
Stamcellen = cellen met capaciteit om te differentiëren tot alle verschillende celtypes oiv
specifieke omgevingsfactoren / groeifactoren
Onderscheid in 2 levensfases:
● Embryonale weefsels:
1. Embryonale stamcellen (ES cellen): cellen van de inner mass van de blastula
(pluripotent of totipotent) → evolueren tot om het even welk orgaansysteem
2. Primordiale kiemcellen (embryonale kiemcellen): primordiale geslachtscellen
→ zal aanleiding geven tot de spermatiden en oöcyten
● Volwassen weefsels:
1. Adulte stamcellen (bv. hematopoietische stamcellen)
1
, 2. Induced pluripotent stemcells (IPS cellen): via
stamceltechnologie geïnduceerde stamcellen uit
somatische volwassen cellen → cellen die uit
eender welk somatisch volwassen cel kunnen
geherprogrammeerd worden tot stamcel
IPS cellen:
we vertrekken van een somatische cel (bv. perifere bloedcel,
huidfibroblast), aan deze voegen we specifieke factoren toe die ervoor zorgen dat de cel
geherprogrammeerd worden tot een IPS SC die we op zijn beurt kunnen gaan differentiëren
tot verschillende celtypes die we in ons lichaam kennen (levercel, niercel, gladde spiercel…)
Indeling humane ontwikkeling ⭑⭑
Prenatale periode - voor de geboorte - indeling op 2 manieren:
● Foetale of bevruchtingsleeftijd (fertilisation age): 38 weken van conceptie tot
geboorte
● Gynaecologische of zwangerschapsleeftijd (gestational or menstrual age): 40 weken
vanaf de eerste dag van laatste menstruatie tot geboorte
Periodes van prenatale ontwikkeling:
● “Embryonale” periode: eerste 8w waarin alle majeure organen aangelegd worden
● “Foetale” periode: volgende 30w waarin organen groeien en complexer worden
Embryonale periode
● Vanaf fertilisatie tot en met dag 56 (einde week 8)
● 23 stadia volgens Carnegie
● Aanleg/vorming majeure organen → volledige embryo ontwikkelt zich (van de
eenbladige kiemschijf naar een embryo met voltooide structuur)
● Grootte bepaald via CRL: crown-rump-length (hoofd - poep)
2
, Overzicht Carnegie stadia (illustratief → hulp overzicht behouden doorheen lessen):
3
