Aanpassing afstammings- en gezagsrecht gewenst voor ongehuwd samenwonende
ouders
In 2015 worden er meer eerstgeborenen buiten dan binnen het huwelijk geboren. Hier is het
rechtssysteem (nog) niet op ingericht. Wel is er erkenning in de politiek dat de wet- en regelgeving
anders moet voor ongehuwde ouders.
Maatschappelijke context
In de jaren 70 werd slechts 2% van de kinderen buiten het huwelijk geboren. In 2015 is dit 44%
van de baby’s en zelfs 52% van alle eerstgeboren kinderen.
Juridisch context
Juridisch gezien zijn afstammingsrecht en gezagsrecht de meest belangrijke in het familierecht.
Afstammingsrecht: regelt wie juridisch de ouders van een kind zijn en dit brengt rechten en
plichten met zich mee.
Gezagsrecht: regelt wie opvoedingsverantwoordelijkheden hebben voor een minderjarig
kind.
Vroeger bepaalde het afstammingsrecht dat kinderen buiten het huwelijk geboren een mindere
rechtelijke positie hadden. Momenteel hebben kinderen geboren binnen een huwelijk of
geregistreerd partnerschap dezelfde gevolgen, namelijk bij geboorte een vader en moeder van
rechtswege. Op het moment dat een kind wordt geboren buiten een huwelijk of geregistreerd
partnerschap, heeft het kind wel een moeder maar geen vader. Een partner kan wel ouder worden
van het kind door het kind te erkennen. De moeder moet hiervoor toestemming geven. Door
erkenning is er niet direct gezag over het kind, hiervoor moeten ouders samen gezamenlijk gezag
laten aantekenen.
Doelen van afstammings- en gezagsrecht
In eerste plaats worden in het afstammings- en gezagsrecht verantwoordelijkheden geregeld.
Daarnaast speelt het beschermingsbeginsel een rol, omdat kinderen bij geboorte zelf geen
verantwoordelijkheid kunnen dragen. Tot slot is het doel om conflicten tussen ouders te
voorkomen.
Problemen ter zake van het afstammingsrecht en gezagsrecht
Op het moment dat ongehuwde vaders hun kinderen erkennen voor de geboorte, hebben deze
vaders en kinderen een duidelijke rechtspositie die bescherming biedt. In 2012 werd 7% van de
kinderen geboren buiten het huwelijk niet binnen het eerste jaar erkend. Een mogelijke oorzaak
hiervan is dat moeders geen toestemming geven voor de erkenning. Hierop kan een vader naar de
rechter stappen om alsnog het kind te kunnen erkennen.
Bij gezagsrecht gaat het niet om wie de juridische ouder is, maar wie opvoedverantwoordelijkheid
voor het kind hebben. Wanneer na scheiding een vader wel het kind erkend heeft maar geen
gezagsrecht heeft kan dit achteraf via de rechter hiervoor een verzoek ingediend worden. Hoe vaak
dit voorkomt is onduidelijk. Wel wijst de rechter vaak het verzoek toe omdat de hoofdregel is dat
ouders gezamenlijk gezag uitoefenen.
ouders
In 2015 worden er meer eerstgeborenen buiten dan binnen het huwelijk geboren. Hier is het
rechtssysteem (nog) niet op ingericht. Wel is er erkenning in de politiek dat de wet- en regelgeving
anders moet voor ongehuwde ouders.
Maatschappelijke context
In de jaren 70 werd slechts 2% van de kinderen buiten het huwelijk geboren. In 2015 is dit 44%
van de baby’s en zelfs 52% van alle eerstgeboren kinderen.
Juridisch context
Juridisch gezien zijn afstammingsrecht en gezagsrecht de meest belangrijke in het familierecht.
Afstammingsrecht: regelt wie juridisch de ouders van een kind zijn en dit brengt rechten en
plichten met zich mee.
Gezagsrecht: regelt wie opvoedingsverantwoordelijkheden hebben voor een minderjarig
kind.
Vroeger bepaalde het afstammingsrecht dat kinderen buiten het huwelijk geboren een mindere
rechtelijke positie hadden. Momenteel hebben kinderen geboren binnen een huwelijk of
geregistreerd partnerschap dezelfde gevolgen, namelijk bij geboorte een vader en moeder van
rechtswege. Op het moment dat een kind wordt geboren buiten een huwelijk of geregistreerd
partnerschap, heeft het kind wel een moeder maar geen vader. Een partner kan wel ouder worden
van het kind door het kind te erkennen. De moeder moet hiervoor toestemming geven. Door
erkenning is er niet direct gezag over het kind, hiervoor moeten ouders samen gezamenlijk gezag
laten aantekenen.
Doelen van afstammings- en gezagsrecht
In eerste plaats worden in het afstammings- en gezagsrecht verantwoordelijkheden geregeld.
Daarnaast speelt het beschermingsbeginsel een rol, omdat kinderen bij geboorte zelf geen
verantwoordelijkheid kunnen dragen. Tot slot is het doel om conflicten tussen ouders te
voorkomen.
Problemen ter zake van het afstammingsrecht en gezagsrecht
Op het moment dat ongehuwde vaders hun kinderen erkennen voor de geboorte, hebben deze
vaders en kinderen een duidelijke rechtspositie die bescherming biedt. In 2012 werd 7% van de
kinderen geboren buiten het huwelijk niet binnen het eerste jaar erkend. Een mogelijke oorzaak
hiervan is dat moeders geen toestemming geven voor de erkenning. Hierop kan een vader naar de
rechter stappen om alsnog het kind te kunnen erkennen.
Bij gezagsrecht gaat het niet om wie de juridische ouder is, maar wie opvoedverantwoordelijkheid
voor het kind hebben. Wanneer na scheiding een vader wel het kind erkend heeft maar geen
gezagsrecht heeft kan dit achteraf via de rechter hiervoor een verzoek ingediend worden. Hoe vaak
dit voorkomt is onduidelijk. Wel wijst de rechter vaak het verzoek toe omdat de hoofdregel is dat
ouders gezamenlijk gezag uitoefenen.
