Kind in proces: van communicatie naar effectieve participatie
Het hoorrecht en de procespositie van minderjarige in familie- en jeugdzaken
Conclusies en verbetervoorstellen
- In principe mogen kinderen <12 jaar gevraagd worden om hun mening betreffende familie-
en jeugdzaken waarin zij betrokken zijn, in de praktijk blijkt echter dat dit weinig gebeurd
- De aanspraak die een jeugdige kan maken op een bijzondere curator wordt niet altijd
toegewezen na het indienen van een onderzoek. Hiervoor is het criterium ‘conflict van
belangen tussen de minderjarige en de wettelijke vertegenwoordiger(s)’. De interpretatie
daarvan biedt in de praktijk onvoldoende duidelijkheid biedt.
- Leeftijdsgrens voor hoorrecht verlagen:
o Taalbegrip en -productie zijn op vier jaar voldoende ontwikkeld voor het formuleren
van complexe zinnen. Het uitdrukken emoties blijft wel lastig.
o TOM-vaardigheden zijn vanaf 6 jaar aanzienlijk ontwikkeld (waarbij kinderen
snappen dat hun gevoelens anders kunnen zijn dan die van anderen).
o Kinderen vanaf 8 jaar begrijpen dat je over een situatie/onderwerp zowel positieve
als negatieve emoties en gevoelens kan hebben. Ook de cognitieve ontwikkeling is
dan aanzienlijk verbeterd m.n. het logisch redeneren.
- Jongeren hebben er behoefte aan om te weten dat zij zelf een brief mogen schrijven aan de
rechter. Wel zijn ze verdeeld over de mogelijke uitbreiding van formele rechtsingang en
over de vraag vanaf welke leeftijd dat zou moeten kunnen.
- Deskundigen vinden dat minderjarigen momenteel te weinig ondersteuning krijgen tijdens
een procedure mogelijkheden voor het benoemen van een bijzonder curator moet worden
benoemd.
Verbetering van het hoorrecht
- Ondersteuning voor minderjarigen gedurende het
gehele proces (voor, tijdens en na zitting/kindgesprek).
- Vertrouwenspersoon meenemen naar kindgesprek moet
de standaard worden (bijv. door kinderen hierop te
wijzen in de oproepbrief)
- Mogelijkheid om ondersteuning van bijzonder curator
voor minderjarigen die dit wensen moet vaker mogelijk
gemaakt worden , zonder dat hier strenge eisen aan verbonden zitten. Rol van bijzonder
curator moet duidelijk zijn belangenbehartiger en procesondersteuner voor het kind (in
de praktijk fungeert deze vaak als deskundige voor de rechter).
- Mogelijkheid om hoorrecht te verlagen onderzoeken (dmv pilot):
Advies hoorrecht verlagen naar 8 jaar en kindgesprek vanaf 4 jaar laten plaatsvinden (kindgesprek
door expert die meer tijd kan nemen en iemand die ervaring heeft met gespreksvoering met jonge
kinderen m.n. voor de gesprekken met kinderen van 4-8 jaar).
Het hoorrecht en de procespositie van minderjarige in familie- en jeugdzaken
Conclusies en verbetervoorstellen
- In principe mogen kinderen <12 jaar gevraagd worden om hun mening betreffende familie-
en jeugdzaken waarin zij betrokken zijn, in de praktijk blijkt echter dat dit weinig gebeurd
- De aanspraak die een jeugdige kan maken op een bijzondere curator wordt niet altijd
toegewezen na het indienen van een onderzoek. Hiervoor is het criterium ‘conflict van
belangen tussen de minderjarige en de wettelijke vertegenwoordiger(s)’. De interpretatie
daarvan biedt in de praktijk onvoldoende duidelijkheid biedt.
- Leeftijdsgrens voor hoorrecht verlagen:
o Taalbegrip en -productie zijn op vier jaar voldoende ontwikkeld voor het formuleren
van complexe zinnen. Het uitdrukken emoties blijft wel lastig.
o TOM-vaardigheden zijn vanaf 6 jaar aanzienlijk ontwikkeld (waarbij kinderen
snappen dat hun gevoelens anders kunnen zijn dan die van anderen).
o Kinderen vanaf 8 jaar begrijpen dat je over een situatie/onderwerp zowel positieve
als negatieve emoties en gevoelens kan hebben. Ook de cognitieve ontwikkeling is
dan aanzienlijk verbeterd m.n. het logisch redeneren.
- Jongeren hebben er behoefte aan om te weten dat zij zelf een brief mogen schrijven aan de
rechter. Wel zijn ze verdeeld over de mogelijke uitbreiding van formele rechtsingang en
over de vraag vanaf welke leeftijd dat zou moeten kunnen.
- Deskundigen vinden dat minderjarigen momenteel te weinig ondersteuning krijgen tijdens
een procedure mogelijkheden voor het benoemen van een bijzonder curator moet worden
benoemd.
Verbetering van het hoorrecht
- Ondersteuning voor minderjarigen gedurende het
gehele proces (voor, tijdens en na zitting/kindgesprek).
- Vertrouwenspersoon meenemen naar kindgesprek moet
de standaard worden (bijv. door kinderen hierop te
wijzen in de oproepbrief)
- Mogelijkheid om ondersteuning van bijzonder curator
voor minderjarigen die dit wensen moet vaker mogelijk
gemaakt worden , zonder dat hier strenge eisen aan verbonden zitten. Rol van bijzonder
curator moet duidelijk zijn belangenbehartiger en procesondersteuner voor het kind (in
de praktijk fungeert deze vaak als deskundige voor de rechter).
- Mogelijkheid om hoorrecht te verlagen onderzoeken (dmv pilot):
Advies hoorrecht verlagen naar 8 jaar en kindgesprek vanaf 4 jaar laten plaatsvinden (kindgesprek
door expert die meer tijd kan nemen en iemand die ervaring heeft met gespreksvoering met jonge
kinderen m.n. voor de gesprekken met kinderen van 4-8 jaar).
