AFP F4 NEUROLOGIE, GERIATRIE EN
FARMACOLOGIE
Les 1: opbouw zenuwstelsel
1. benoemt de functionele indeling van het zenuwstelsel
Homeostase wordt geregeld door:
- Hormoonstelsel (via de bloedbaan, langzamer, effecten houden
langer aan)
- Zenuwstelsel (via zenuwbanen, korte prikkels, reflexen, veel
onbewust en weinig bewust)
Het zenuwstelsel voert drie belangrijke functies uit:
het meten van het interne en externe milieu
integreren van informatie van zintuigen
coördineren van gewilde en ongewilde reacties van vele andere
orgaanstelsels
Het zenuwstelsel bestaat uit twee type cellen: neuronen en neuroglia
(gliacellen).
Anatomisch kan het zenuwstelsel ingedeeld worden in twee grote
gedeelten:
- Centrale zenuwstelsel
Bestaande uit de hersenen en het ruggenmerg
Het centrale zenuwstelsel coördineert en integreert de verwerking van
sensorische informatie (informatie van de zintuigen) en het doorgeven van
impulsen naar de spieren. Het CZS zorgt vooral voor informatieverwerking.
- Perifere zenuwstelsel
Bestaande uit zenuwen die de spieren en organen besturen en zenuwen
die pijn, warmte en kou voelen. 12 hersenzenuwen en 31 spinale zenuwen.
Het perifere zenuwstelsel is de verbinding tussen het centrale
zenuwstelsel, de spieren en de zintuigen. Het zorgt ervoor dat informatie
van de organen, zintuigen en spieren in het centrale zenuwstelsel komt en
dat er omgekeerd commando’s terug worden gestuurd.
Het afferente deel van het perifere zenuwstelsel geleidt sensorische
informatie vanuit receptoren in weefsels en organen naar het centrale
zenuwstelsel. Receptoren zijn sensorische structuren die veranderingen in
de omgeving detecteren (intern en extern).
1
,Het efferente deel van het perifere zenuwstelsel geleidt motorische
opdrachten vanuit het centrale zenuwstelsel naar spieren en klieren. Deze
doelorganen en weefsels reageren door iets te doen en worden effectoren
genoemd.
Het somatische zenuwstelsel (bewust) reguleert skeletspiercontracties.
Willekeurige contracties ontstaan onder bewuste controle. Onwillekeurige
contracties zijn eenvoudige of complexe bewegingen die op onbewust
niveau worden gereguleerd. Het autonome zenuwstelsel (onbewust)
reguleert automatisch het gladde spierweefsel, hartspierweefsel,
kliersecretie en vetweefsel, op onbewust niveau.
Somatische zintuigen: registeren gewaarwordingen van de buitenwereld
en onze positie daarin
Viscerale zintuigen: registeren gewaarwordingen van inwendige
omstandigheden en de toestand van andere orgaanstelsels
Parasympatisch: rest & digest
Het parasympatische zenuwstelsel zorgt voor rust en herstel. Het is
verantwoordelijk voor het herstellen van het lichaam naar een staat van
rust na een periode van opwinding of stress. Het parasympatische
zenuwstelsel verlaagt de hartslag, stimuleert de spijsvertering, vernauwt
de pupillen en bevordert de afscheiding van speeksel en tranen. Het zorgt
2
,ervoor dat het lichaam de energie kan behouden en herstellen die tijdens
de ‘vechten of vluchten’ reactie is verbruikt.
Sympathisch: fight or flight
Het sympathische zenuwstelsel is het deel van het autonome zenuwstelsel
dat je lichaam voorbereidt op actie. Het zorgt voor een verhoogde
hartslag, versnelde ademhaling, verwijde pupillen en een verminderde
spijsvertering. Het doel is om het lichaam te voorzien van de energie en
middelen die nodig zijn om snel te reageren op bedreigingen of
uitdagingen.
2. legt uit wat een neuron is en deelt deze in naar functie
Neuronen zijn de fundamentele/functionele cellen van het
zenuwstelsel. Deze zenuwcellen zorgen voor het ontvangen en
verzenden van zenuwprikkels en vormen samen lange vezels. Bij alle
neurale functies communiceren neuronen zowel onderling als met
andere celtypen. Ze bestaan uit een cellichaam, waarin de nucleus
(kern) ligt en één of meer neurieten en dendrieten die aan dit
cellichaam ontspringen. Dendrieten zijn veelvertakte delen die
zenuwprikkels opvangen en neurieten zijn langgerekte structuren die
zenuwprikkels wegvoeren naar het cellichaam. Axonen zijn zeer dunne
zenuwvezels die zenuwimpulsen van een neuron naar een ander
neuron transporteren. Elk neuron heeft één axon dat het verbindt met
andere neuronen of met spier- of kliercellen. Synapsen zorgen ervoor
dat informatie kan worden overgedragen en verwerkt in ons brein.
Synapsen zijn gevuld met neurotransmitters, chemische stoffen die
signalen overdragen van de ene neuron naar de andere. De
neurotransmitters worden opgevangen in de synapsknoppen.
3
, Neuronen kunnen zich niet delen. Gliacellen kunnen wel delen.
Functionele indeling van neuronen:
- Sensibele neuronen (afferente gedeelte): ontvangen informatie
van zintuigcellen die het uitwendige en inwendige milieu waarnemen
(bijv. tast) en daarna de informatie naar andere neuronen in het
centrale zenuwstelsel doorgeven. De informatie kan worden
doorgegeven aan een dendriet van een sensibel neuron of aan een
gespecialiseerde cel in een ander weefsel die met het sensibele
neuron in verbinding staat.
- Motorische neuronen (efferente gedeelte) geleiden impulsen
vanuit het centrale zenuwstelsel naar andere weefsels, organen of
orgaanstelsels. De somatische motorische neuronen zijn verbonden
met skeletspieren en de visceromotorische neuronen met alle
andere effectoren, zoals de hartspieren gladspierweefsel en klieren.
- Schakelcellen (centraal zenuwstelsel) zorgen voor verbindingen
met andere neuronen. Ze zijn verantwoordelijk voor het
doorschakelen van sensorische informatie en voor de coördinatie
van motorische activiteit. Hoe complexer de reactie op een bepaalde
prikkel, hoe meer schakelcellen er betrokken zijn.
3. legt uit wat het verschil is tussen grijze stof en witte stof
De grijze stof zit vooral aan de buitenkant van je hersenen. Het bestaat
voor het grootste deel uit zenuwcellen. Je kunt de grijze stof zien als de
plek waar informatie wordt verwerkt.
De witte stof zit aan de binnenkant van je hersenen en bestaat uit de
verbindingen tussen de zenuwcellen. Om deze verbindingen heen zit een
wit isolatielaagje (myeline), vandaar de naam witte stof. Dit laagje zorgt
ervoor dat signalen tussen zenuwcellen razendsnel worden doorgegeven.
Je kunt de witte stof dus zien als de plek waar informatie wordt
doorgegeven.
4. benoemt de verschillende gliacellen en hun functies
De neuroglia is het steunweefsel van het zenuwstelsel bestaande uit fijn
ondersteund reticulum of netwerk waarin zich typisch vertakte cellen, de
(neuro)gliacellen, bevinden. Neurogliacellen hebben een ondersteunende
functie.
Verschillende soorten gliacellen zichtbaar in het centraal zenuwstelsel:
Astrocyten zijn de grootste en meeste talrijke neurogliacellen.
Astrocyten handhaven de bloed-hersenbarrière, die het centraal
zenuwstelsel isoleert van de algemene bloedsomloop van het
lichaam. De astrocyten geven chemische stoffen af waardoor de
4
FARMACOLOGIE
Les 1: opbouw zenuwstelsel
1. benoemt de functionele indeling van het zenuwstelsel
Homeostase wordt geregeld door:
- Hormoonstelsel (via de bloedbaan, langzamer, effecten houden
langer aan)
- Zenuwstelsel (via zenuwbanen, korte prikkels, reflexen, veel
onbewust en weinig bewust)
Het zenuwstelsel voert drie belangrijke functies uit:
het meten van het interne en externe milieu
integreren van informatie van zintuigen
coördineren van gewilde en ongewilde reacties van vele andere
orgaanstelsels
Het zenuwstelsel bestaat uit twee type cellen: neuronen en neuroglia
(gliacellen).
Anatomisch kan het zenuwstelsel ingedeeld worden in twee grote
gedeelten:
- Centrale zenuwstelsel
Bestaande uit de hersenen en het ruggenmerg
Het centrale zenuwstelsel coördineert en integreert de verwerking van
sensorische informatie (informatie van de zintuigen) en het doorgeven van
impulsen naar de spieren. Het CZS zorgt vooral voor informatieverwerking.
- Perifere zenuwstelsel
Bestaande uit zenuwen die de spieren en organen besturen en zenuwen
die pijn, warmte en kou voelen. 12 hersenzenuwen en 31 spinale zenuwen.
Het perifere zenuwstelsel is de verbinding tussen het centrale
zenuwstelsel, de spieren en de zintuigen. Het zorgt ervoor dat informatie
van de organen, zintuigen en spieren in het centrale zenuwstelsel komt en
dat er omgekeerd commando’s terug worden gestuurd.
Het afferente deel van het perifere zenuwstelsel geleidt sensorische
informatie vanuit receptoren in weefsels en organen naar het centrale
zenuwstelsel. Receptoren zijn sensorische structuren die veranderingen in
de omgeving detecteren (intern en extern).
1
,Het efferente deel van het perifere zenuwstelsel geleidt motorische
opdrachten vanuit het centrale zenuwstelsel naar spieren en klieren. Deze
doelorganen en weefsels reageren door iets te doen en worden effectoren
genoemd.
Het somatische zenuwstelsel (bewust) reguleert skeletspiercontracties.
Willekeurige contracties ontstaan onder bewuste controle. Onwillekeurige
contracties zijn eenvoudige of complexe bewegingen die op onbewust
niveau worden gereguleerd. Het autonome zenuwstelsel (onbewust)
reguleert automatisch het gladde spierweefsel, hartspierweefsel,
kliersecretie en vetweefsel, op onbewust niveau.
Somatische zintuigen: registeren gewaarwordingen van de buitenwereld
en onze positie daarin
Viscerale zintuigen: registeren gewaarwordingen van inwendige
omstandigheden en de toestand van andere orgaanstelsels
Parasympatisch: rest & digest
Het parasympatische zenuwstelsel zorgt voor rust en herstel. Het is
verantwoordelijk voor het herstellen van het lichaam naar een staat van
rust na een periode van opwinding of stress. Het parasympatische
zenuwstelsel verlaagt de hartslag, stimuleert de spijsvertering, vernauwt
de pupillen en bevordert de afscheiding van speeksel en tranen. Het zorgt
2
,ervoor dat het lichaam de energie kan behouden en herstellen die tijdens
de ‘vechten of vluchten’ reactie is verbruikt.
Sympathisch: fight or flight
Het sympathische zenuwstelsel is het deel van het autonome zenuwstelsel
dat je lichaam voorbereidt op actie. Het zorgt voor een verhoogde
hartslag, versnelde ademhaling, verwijde pupillen en een verminderde
spijsvertering. Het doel is om het lichaam te voorzien van de energie en
middelen die nodig zijn om snel te reageren op bedreigingen of
uitdagingen.
2. legt uit wat een neuron is en deelt deze in naar functie
Neuronen zijn de fundamentele/functionele cellen van het
zenuwstelsel. Deze zenuwcellen zorgen voor het ontvangen en
verzenden van zenuwprikkels en vormen samen lange vezels. Bij alle
neurale functies communiceren neuronen zowel onderling als met
andere celtypen. Ze bestaan uit een cellichaam, waarin de nucleus
(kern) ligt en één of meer neurieten en dendrieten die aan dit
cellichaam ontspringen. Dendrieten zijn veelvertakte delen die
zenuwprikkels opvangen en neurieten zijn langgerekte structuren die
zenuwprikkels wegvoeren naar het cellichaam. Axonen zijn zeer dunne
zenuwvezels die zenuwimpulsen van een neuron naar een ander
neuron transporteren. Elk neuron heeft één axon dat het verbindt met
andere neuronen of met spier- of kliercellen. Synapsen zorgen ervoor
dat informatie kan worden overgedragen en verwerkt in ons brein.
Synapsen zijn gevuld met neurotransmitters, chemische stoffen die
signalen overdragen van de ene neuron naar de andere. De
neurotransmitters worden opgevangen in de synapsknoppen.
3
, Neuronen kunnen zich niet delen. Gliacellen kunnen wel delen.
Functionele indeling van neuronen:
- Sensibele neuronen (afferente gedeelte): ontvangen informatie
van zintuigcellen die het uitwendige en inwendige milieu waarnemen
(bijv. tast) en daarna de informatie naar andere neuronen in het
centrale zenuwstelsel doorgeven. De informatie kan worden
doorgegeven aan een dendriet van een sensibel neuron of aan een
gespecialiseerde cel in een ander weefsel die met het sensibele
neuron in verbinding staat.
- Motorische neuronen (efferente gedeelte) geleiden impulsen
vanuit het centrale zenuwstelsel naar andere weefsels, organen of
orgaanstelsels. De somatische motorische neuronen zijn verbonden
met skeletspieren en de visceromotorische neuronen met alle
andere effectoren, zoals de hartspieren gladspierweefsel en klieren.
- Schakelcellen (centraal zenuwstelsel) zorgen voor verbindingen
met andere neuronen. Ze zijn verantwoordelijk voor het
doorschakelen van sensorische informatie en voor de coördinatie
van motorische activiteit. Hoe complexer de reactie op een bepaalde
prikkel, hoe meer schakelcellen er betrokken zijn.
3. legt uit wat het verschil is tussen grijze stof en witte stof
De grijze stof zit vooral aan de buitenkant van je hersenen. Het bestaat
voor het grootste deel uit zenuwcellen. Je kunt de grijze stof zien als de
plek waar informatie wordt verwerkt.
De witte stof zit aan de binnenkant van je hersenen en bestaat uit de
verbindingen tussen de zenuwcellen. Om deze verbindingen heen zit een
wit isolatielaagje (myeline), vandaar de naam witte stof. Dit laagje zorgt
ervoor dat signalen tussen zenuwcellen razendsnel worden doorgegeven.
Je kunt de witte stof dus zien als de plek waar informatie wordt
doorgegeven.
4. benoemt de verschillende gliacellen en hun functies
De neuroglia is het steunweefsel van het zenuwstelsel bestaande uit fijn
ondersteund reticulum of netwerk waarin zich typisch vertakte cellen, de
(neuro)gliacellen, bevinden. Neurogliacellen hebben een ondersteunende
functie.
Verschillende soorten gliacellen zichtbaar in het centraal zenuwstelsel:
Astrocyten zijn de grootste en meeste talrijke neurogliacellen.
Astrocyten handhaven de bloed-hersenbarrière, die het centraal
zenuwstelsel isoleert van de algemene bloedsomloop van het
lichaam. De astrocyten geven chemische stoffen af waardoor de
4
