D1: Introductie verkeersveiligheid
• Schetsen hoe verkeersveiligheid zich heeft ontwikkeld in de afgelopen
decennia
Aantal verkeersdoden in 2021:
582 mensen overleden in het verkeer, 28 minder dan in 2020.
Geen duidelijke dalende trend:
Over de afgelopen tien jaar is geen structurele daling van het aantal
verkeersdoden zichtbaar.
Ernstig verkeersgewonden in 2021:
Ongeveer 6.800 mensen raakten ernstig gewond in het verkeer.
Veranderingen in definitie ernstig gewond:
Tot en met 2020 werden ook mensen met minder ernstig letsel (MAIS2)
tot de ernstig gewonden gerekend. Daarna is de definitie aangescherpt.
Invloed van corona (2020–2021):
De mobiliteit was lager door de COVID-maatregelen, wat waarschijnlijk
heeft geleid tot minder verkeersslachtoffers dan de trend tot 2019
voorspelde.
Langetermijnontwikkeling sinds 1915:
Cijfers over verkeersdoden worden al sinds 1915 geregistreerd, wat een
lange geschiedenis van verkeersveiligheidsgegevens oplevert.
Fietsers
Fietsers zijn de grootste groep verkeersslachtoffers en hun aantal stijgt. In 2021
waren zij goed voor 36% van de verkeersdoden. Vooral enkelvoudige
fietsongevallen en slachtoffers van 80 jaar en ouder nemen toe. Ook 71% van de
ernstig verkeersgewonden zijn fietsers. Elektrische fietsen en speed-pedelecs
worden steeds vaker gebruikt, maar een hoger risico is nog niet aangetoond.
Voetgangers
Het aantal slachtoffers onder voetgangers daalt, wat geldt voor alle leeftijden. In
2021 waren zij 7% van de verkeersdoden en 4% van de ernstig gewonden.
Voetgangersongevallen zijn altijd aanrijdingen met voertuigen.
Gemotoriseerde tweewielers
Het aantal ernstig gewonde bestuurders van bromfietsen, snorfietsen en
motoren daalt sinds 2018 jaarlijks met ongeveer 5%. De oorzaken van deze
daling zijn niet duidelijk.
Demografie en mobiliteit
De leeftijdsopbouw en mobiliteit beïnvloeden verkeersveiligheid. Vergrijzing of
een groot aandeel jongeren verandert het aantal verkeersdeelnemers. Hoe
groter de mobiliteit en het aantal deelnemers, hoe groter de kans op ongevallen.
,Verkeer tegenwoordig (2023)
De auto is het dominantste vervoermiddel en verklaart de meeste
mobiliteitsgroei tussen 1989 en 2008. De mobiliteit per auto is tien keer groter
dan die van de fiets. De verkeersveiligheid is de afgelopen twintig jaar
gestagneerd; sinds 2013 is er zelfs een stijgende trend in verkeersdoden, vooral
onder fietsers en auto-inzittenden.
, Uitleggen hoe verkeersveiligheid wordt gemeten
Werkelijke omvang is moeilijk exact vast te leggen:
Registratie wordt nauwkeuriger naarmate het letsel ernstiger is.
Belangrijkste databronnen:
o BRON: Politiegegevens van geregistreerde verkeersongevallen in
Nederland.
o LBZ: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg, met medische
gegevens.
Andere verzamelaars van verkeersdata:
o Politie
o Rijkswaterstaat
o Verzekeraars
o Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
o Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV)
Indeling van verkeersgewonden volgens letselernst (MAIS):
o MAIS = indeling naar letsekernst
o MAIS 2 = matig ernstig letsel
o MAIS 3 of hoger = ernstig verkeersgewond
Verkeersveiligheid vergelijken kan op basis van: Absoluut (aantal
slachtoffers) of relatief (risico per deelnemer)
o Soort vervoersmiddel (auto, fiets, etc.)
o Wegtype (snelweg, stedelijk gebied)
o Leeftijd van betrokkenen
o Nationaliteit
o Locatie van ongeval
o Tijdstip van ongeval
, Uitleggen hoe de begrippen massa, snelheid en fysieke
kwetsbaarheid zich tot elkaar verhouden en wat de betekenis
hiervan is op de verkeersveiligheid
Snelheid
Hogere snelheid zorgt voor een langere remweg en kortere reactietijd,
waardoor de kans op een botsing groter wordt.
Hogere snelheid betekent ook meer kinetische energie, wat de kans op
een ernstiger ongeval vergroot.
Massa
Een hogere massa betekent meer kinetische energie bij een botsing, wat
leidt tot ernstiger letsel of ongevallen.
Fysieke kwetsbaarheid
Kwetsbaarheid kan verminderd worden door harde materialen en
veiligheidsmiddelen, zoals veiligheidsgordels, die bescherming bieden en
vertraging van het letsel veroorzaken.
Massa en snelheidsverschil
Letsel kan beperkt worden door het scheiden van vervoersstromen en het
verlagen van de rij- of botsingssnelheid.
Een verandering van 10% in gemiddelde snelheid heeft grote effecten:
o Licht letsel verandert met 20%
o Zwaar letsel met 30%
o Dodelijke ongevallen met 40%
SNELHEIDSVERLAGING HELPT!
• Schetsen hoe verkeersveiligheid zich heeft ontwikkeld in de afgelopen
decennia
Aantal verkeersdoden in 2021:
582 mensen overleden in het verkeer, 28 minder dan in 2020.
Geen duidelijke dalende trend:
Over de afgelopen tien jaar is geen structurele daling van het aantal
verkeersdoden zichtbaar.
Ernstig verkeersgewonden in 2021:
Ongeveer 6.800 mensen raakten ernstig gewond in het verkeer.
Veranderingen in definitie ernstig gewond:
Tot en met 2020 werden ook mensen met minder ernstig letsel (MAIS2)
tot de ernstig gewonden gerekend. Daarna is de definitie aangescherpt.
Invloed van corona (2020–2021):
De mobiliteit was lager door de COVID-maatregelen, wat waarschijnlijk
heeft geleid tot minder verkeersslachtoffers dan de trend tot 2019
voorspelde.
Langetermijnontwikkeling sinds 1915:
Cijfers over verkeersdoden worden al sinds 1915 geregistreerd, wat een
lange geschiedenis van verkeersveiligheidsgegevens oplevert.
Fietsers
Fietsers zijn de grootste groep verkeersslachtoffers en hun aantal stijgt. In 2021
waren zij goed voor 36% van de verkeersdoden. Vooral enkelvoudige
fietsongevallen en slachtoffers van 80 jaar en ouder nemen toe. Ook 71% van de
ernstig verkeersgewonden zijn fietsers. Elektrische fietsen en speed-pedelecs
worden steeds vaker gebruikt, maar een hoger risico is nog niet aangetoond.
Voetgangers
Het aantal slachtoffers onder voetgangers daalt, wat geldt voor alle leeftijden. In
2021 waren zij 7% van de verkeersdoden en 4% van de ernstig gewonden.
Voetgangersongevallen zijn altijd aanrijdingen met voertuigen.
Gemotoriseerde tweewielers
Het aantal ernstig gewonde bestuurders van bromfietsen, snorfietsen en
motoren daalt sinds 2018 jaarlijks met ongeveer 5%. De oorzaken van deze
daling zijn niet duidelijk.
Demografie en mobiliteit
De leeftijdsopbouw en mobiliteit beïnvloeden verkeersveiligheid. Vergrijzing of
een groot aandeel jongeren verandert het aantal verkeersdeelnemers. Hoe
groter de mobiliteit en het aantal deelnemers, hoe groter de kans op ongevallen.
,Verkeer tegenwoordig (2023)
De auto is het dominantste vervoermiddel en verklaart de meeste
mobiliteitsgroei tussen 1989 en 2008. De mobiliteit per auto is tien keer groter
dan die van de fiets. De verkeersveiligheid is de afgelopen twintig jaar
gestagneerd; sinds 2013 is er zelfs een stijgende trend in verkeersdoden, vooral
onder fietsers en auto-inzittenden.
, Uitleggen hoe verkeersveiligheid wordt gemeten
Werkelijke omvang is moeilijk exact vast te leggen:
Registratie wordt nauwkeuriger naarmate het letsel ernstiger is.
Belangrijkste databronnen:
o BRON: Politiegegevens van geregistreerde verkeersongevallen in
Nederland.
o LBZ: Landelijke Basisregistratie Ziekenhuiszorg, met medische
gegevens.
Andere verzamelaars van verkeersdata:
o Politie
o Rijkswaterstaat
o Verzekeraars
o Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS)
o Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV)
Indeling van verkeersgewonden volgens letselernst (MAIS):
o MAIS = indeling naar letsekernst
o MAIS 2 = matig ernstig letsel
o MAIS 3 of hoger = ernstig verkeersgewond
Verkeersveiligheid vergelijken kan op basis van: Absoluut (aantal
slachtoffers) of relatief (risico per deelnemer)
o Soort vervoersmiddel (auto, fiets, etc.)
o Wegtype (snelweg, stedelijk gebied)
o Leeftijd van betrokkenen
o Nationaliteit
o Locatie van ongeval
o Tijdstip van ongeval
, Uitleggen hoe de begrippen massa, snelheid en fysieke
kwetsbaarheid zich tot elkaar verhouden en wat de betekenis
hiervan is op de verkeersveiligheid
Snelheid
Hogere snelheid zorgt voor een langere remweg en kortere reactietijd,
waardoor de kans op een botsing groter wordt.
Hogere snelheid betekent ook meer kinetische energie, wat de kans op
een ernstiger ongeval vergroot.
Massa
Een hogere massa betekent meer kinetische energie bij een botsing, wat
leidt tot ernstiger letsel of ongevallen.
Fysieke kwetsbaarheid
Kwetsbaarheid kan verminderd worden door harde materialen en
veiligheidsmiddelen, zoals veiligheidsgordels, die bescherming bieden en
vertraging van het letsel veroorzaken.
Massa en snelheidsverschil
Letsel kan beperkt worden door het scheiden van vervoersstromen en het
verlagen van de rij- of botsingssnelheid.
Een verandering van 10% in gemiddelde snelheid heeft grote effecten:
o Licht letsel verandert met 20%
o Zwaar letsel met 30%
o Dodelijke ongevallen met 40%
SNELHEIDSVERLAGING HELPT!
