Wat is inhoudsanalyse?
Inhoudsanalyse = Een onderzoeksmethode waarmee kenmerken van geregistreerde inhoud van
communicatie worden geanalyseerd.
Deze cursus: kwantitatieve analyse van kenmerken van inhoud van mediaboodschappen.
- Kwantitatief = analyseren op systematische, objectieve, repliceerbare manier.
- Inhoudskenmerken: manifest tot latent, maar altijd meetbaar en kwantificeerbaar
Grondleggers kwantitatieve inhoudsanalyse:
1. Bernard Berelson (1912-1979)
• Content analysis in communication research (1952)
2. Ole Holsti (1933-2020)
• Content analysis for the social sciences and humanities (1969)
3. Klaus Krippendorff (1932-2022)
• Content analysis: An introduction to its methodology (1980)
Waarom inhoudsanalyse?
1. Inhoudsanalyse is fundamenteel voor theorievorming in de Communicatiewetenschap.
Inhoud staat centraal binnen communicatieprocessen:
- Oorzaak van — én voorwaarde voor — media-effecten.
- Uitkomst van kenmerken van — en rondom — mediaproducenten.
→ Maakt het mogelijk om relaties te toetsen door het hele communicatieproces heen
Inhoud centraal als uitkomst & oorzaak !!!!!!
“Inhoudsanalyse is cruciaal voor elke theorie die zich bezighoudt met de impact of antecedenten van
inhoud … [O]p de lange termijn kan men massacommunicatie niet bestuderen zonder inhoud te
bestuderen … Zonder kennis van de relevante inhoud zijn alle vragen over de processen die die
inhoud genereren – of de effecten die inhoud teweegbrengt – zinloos.”
2. Inhoudsanalyse kan het ontwerp van onderzoek naar media-effecten sterker maken:
Data uit inhoudsanalyse kan gekoppeld worden aan data uit enquête om media- effecten te verklaren.
- Relevante media-inhoud is dé onafhankelijke variabele in studies over media-impact.
- Als meting van (mogelijkheid tot) blootstelling is inhoud superieur aan zelfrapportage
respondent.
- Inhoud meten = media-impact duiden; niet meten = speculeren
,Selectie geanalyseerde media-inhoud kan dienen als (representatief) stimulusmateriaal in
experiment.
- Resultaten hebben hogere ecologische validiteit
3. Inhoudsanalyse biedt inzicht in — en roept normatieve vragen op over — onze
gemedieerde realiteit.
Hoe accuraat, compleet, realistisch is media-inhoud?
→ Media performance (media bias)
Hoe komt media-inhoud tot stand? Wiens realiteit?
→ Machtsverhoudingen
4. Voordelen van inhoudsanalyse (vis-à-vis (tov) andere methoden):
1. Toegankelijk:
- Eenvoudige toegang tot een overvloed aan media en boodschappen.
- Lage kosten (minder financiering nodig).
- Mediaboodschappen geven altijd toestemming.
2. Niet opdringerig → Nonreactief.
- Mediaboodschappen reageren nooit.
3. Longitudinaal in no time.
- Retrospectief een tijdmachine.
Routekaart inhoudsanalyse
Inhoudsanalyse doen (met menselijke codeurs):
1. Formuleer onderzoeksvraag (en hypothese).
2. Ontwerp metingen, codeboek, codeerschema.
3. Train codeurs (→ verfijn codeboek).
4. Voer pre-test betrouwbaarheid van codering uit.
5. Herhaal stap 3-4 (zo vaak als nodig).
6. Trek steekproeven voor studie en betrouwbaarheidstoets.
7. Codeer geselecteerde mediaboodschappen (verzamel data voor studie en betrouwbaarheidstoets).
8. Toets betrouwbaarheid van codering in formele zin.
9. Analyseer studiedata (beantwoord onderzoeksvraag).
10. Reporteer studie in een paper.
Onderzoeksvragen in inhoudsanalyse
Beschrijvende onderzoeksvragen
- Vragen enkel over media-inhoud, los van zijn productie (oorzaken) of consumptie (gevolgen).
- Antwoorden beschrijven (variatie in) media-inhoud in een bepaalde periode.
Waarde van beschrijving in wetenschappelijke inhoudsanalyses:
, - Media-inhoud kan worden beoordeeld met een normatieve standaard.
- Essentieel als 1e (exploratieve) fase van breder onderzoeksprogramma.
Beschrijvende onderzoeksvragen --> Essentieel als 1e fase van breder onderzoeksprogramma.
1. Nieuw onderzoeksterrein verkennen door nog niet onderzochte populaties van
mediaboodschappen te analyseren (beschrijven).
2. Redelijke gevolgtrekkingen maken uit resultaten over betekenis of potentiële oorzaken en/of
effecten van geanalyseerde media-inhoud.
3. (Causale) relaties toetsen met media-inhoud als oorzaak (x) of uitkomst (y) in toekomstig
onderzoek
Verklarende onderzoeksvragen
- Vragen die media-inhoud koppelen aan mogelijke oorzaak of consequentie van die inhoud.
- media-inhoud als oorzaak (x) of uitkomst (y)
- Inhoud geponeerd als verklaring (oorzaak, x) of verklaarbaar (uitkomst, y).
Inhoud-als-oorzaak-vragen. In hoeverre verklaart variatie in media-inhoud variatie in de reacties van
mediaconsumenten op deze inhoud?
Inhoud-als-uitkomst-vragen. In hoeverre wordt variatie in media-inhoud zélf verklaard door variatie in
kenmerken van — of rondom — de producenten van deze inhoud?
Vergelijkende onderzoeksvragen
- Vragen die ≥ 2 populaties van mediaboodschappen vergelijken op media-inhoud.
- Antwoorden beschrijven verschillen in inhoud tussen de vergeleken populaties
1. Media-categorieën vergelijken
(a) Mediawerker-categorieën (microniveau):
= categorieën van een individueel kenmerk van mediamakers die direct verantwoordelijk zijn voor het
, produceren van mediaboodschappen (inhoud).
(b) Mediaorganisatie-categorieën (mesoniveau):
= categorieën van een kenmerk van het bedrijf of instituut waarbinnen mediawerkers opereren.
(c) Media-omgevingscategorieën (macroniveau)
= categorieën van een kenmerk van de bredere geografische omgeving waarin mediaorganisaties
opereren.
--> • Vergelijkingen op macroniveau zijn vaak cross-nationaal.
2. Tijdscategorieën vergelijken
(a) Vóór en na een interventie
(b) Historisch verschillende tijdperken
--> • Inhoudsanalyse maakt tijdreizen mogelijk!
3. Thema-categorieën vergelijken
(a) Thema-gerelateerde gebeurtenissen
(b) Thema-gerelateerde contexten
De waarde van vergelijking in wetenschappelijke inhoudsanalyse:
- Maakt het mogelijk om een relatie te toetsen tussen een populatievariabele (x) en media-
inhoudsvariabele (y).
--> Essentieel voor theorievorming over effecten op mediainhoud.
- Kan vaak niet de specifieke oorzaken van waargenomen inhoudelijke verschillen aantonen,
maar zinspeelt wél op deze oorzaken.
--> Faciliteert het maken van beredeneerde gevolgtrekkingen over oorzaken van inhoud:
“Waarom deze waargenomen verschillen tussen deze boodschappopulaties?”
- Maakt beschrijvend onderzoek minder beschrijvend en meer verklarend — dus meer
wetenschappelijk — van aard.
- Overbrugt (deel van) de kloof tussen het beschrijven en verklaren van media-inhoud.
Inhoudsanalyse = Een onderzoeksmethode waarmee kenmerken van geregistreerde inhoud van
communicatie worden geanalyseerd.
Deze cursus: kwantitatieve analyse van kenmerken van inhoud van mediaboodschappen.
- Kwantitatief = analyseren op systematische, objectieve, repliceerbare manier.
- Inhoudskenmerken: manifest tot latent, maar altijd meetbaar en kwantificeerbaar
Grondleggers kwantitatieve inhoudsanalyse:
1. Bernard Berelson (1912-1979)
• Content analysis in communication research (1952)
2. Ole Holsti (1933-2020)
• Content analysis for the social sciences and humanities (1969)
3. Klaus Krippendorff (1932-2022)
• Content analysis: An introduction to its methodology (1980)
Waarom inhoudsanalyse?
1. Inhoudsanalyse is fundamenteel voor theorievorming in de Communicatiewetenschap.
Inhoud staat centraal binnen communicatieprocessen:
- Oorzaak van — én voorwaarde voor — media-effecten.
- Uitkomst van kenmerken van — en rondom — mediaproducenten.
→ Maakt het mogelijk om relaties te toetsen door het hele communicatieproces heen
Inhoud centraal als uitkomst & oorzaak !!!!!!
“Inhoudsanalyse is cruciaal voor elke theorie die zich bezighoudt met de impact of antecedenten van
inhoud … [O]p de lange termijn kan men massacommunicatie niet bestuderen zonder inhoud te
bestuderen … Zonder kennis van de relevante inhoud zijn alle vragen over de processen die die
inhoud genereren – of de effecten die inhoud teweegbrengt – zinloos.”
2. Inhoudsanalyse kan het ontwerp van onderzoek naar media-effecten sterker maken:
Data uit inhoudsanalyse kan gekoppeld worden aan data uit enquête om media- effecten te verklaren.
- Relevante media-inhoud is dé onafhankelijke variabele in studies over media-impact.
- Als meting van (mogelijkheid tot) blootstelling is inhoud superieur aan zelfrapportage
respondent.
- Inhoud meten = media-impact duiden; niet meten = speculeren
,Selectie geanalyseerde media-inhoud kan dienen als (representatief) stimulusmateriaal in
experiment.
- Resultaten hebben hogere ecologische validiteit
3. Inhoudsanalyse biedt inzicht in — en roept normatieve vragen op over — onze
gemedieerde realiteit.
Hoe accuraat, compleet, realistisch is media-inhoud?
→ Media performance (media bias)
Hoe komt media-inhoud tot stand? Wiens realiteit?
→ Machtsverhoudingen
4. Voordelen van inhoudsanalyse (vis-à-vis (tov) andere methoden):
1. Toegankelijk:
- Eenvoudige toegang tot een overvloed aan media en boodschappen.
- Lage kosten (minder financiering nodig).
- Mediaboodschappen geven altijd toestemming.
2. Niet opdringerig → Nonreactief.
- Mediaboodschappen reageren nooit.
3. Longitudinaal in no time.
- Retrospectief een tijdmachine.
Routekaart inhoudsanalyse
Inhoudsanalyse doen (met menselijke codeurs):
1. Formuleer onderzoeksvraag (en hypothese).
2. Ontwerp metingen, codeboek, codeerschema.
3. Train codeurs (→ verfijn codeboek).
4. Voer pre-test betrouwbaarheid van codering uit.
5. Herhaal stap 3-4 (zo vaak als nodig).
6. Trek steekproeven voor studie en betrouwbaarheidstoets.
7. Codeer geselecteerde mediaboodschappen (verzamel data voor studie en betrouwbaarheidstoets).
8. Toets betrouwbaarheid van codering in formele zin.
9. Analyseer studiedata (beantwoord onderzoeksvraag).
10. Reporteer studie in een paper.
Onderzoeksvragen in inhoudsanalyse
Beschrijvende onderzoeksvragen
- Vragen enkel over media-inhoud, los van zijn productie (oorzaken) of consumptie (gevolgen).
- Antwoorden beschrijven (variatie in) media-inhoud in een bepaalde periode.
Waarde van beschrijving in wetenschappelijke inhoudsanalyses:
, - Media-inhoud kan worden beoordeeld met een normatieve standaard.
- Essentieel als 1e (exploratieve) fase van breder onderzoeksprogramma.
Beschrijvende onderzoeksvragen --> Essentieel als 1e fase van breder onderzoeksprogramma.
1. Nieuw onderzoeksterrein verkennen door nog niet onderzochte populaties van
mediaboodschappen te analyseren (beschrijven).
2. Redelijke gevolgtrekkingen maken uit resultaten over betekenis of potentiële oorzaken en/of
effecten van geanalyseerde media-inhoud.
3. (Causale) relaties toetsen met media-inhoud als oorzaak (x) of uitkomst (y) in toekomstig
onderzoek
Verklarende onderzoeksvragen
- Vragen die media-inhoud koppelen aan mogelijke oorzaak of consequentie van die inhoud.
- media-inhoud als oorzaak (x) of uitkomst (y)
- Inhoud geponeerd als verklaring (oorzaak, x) of verklaarbaar (uitkomst, y).
Inhoud-als-oorzaak-vragen. In hoeverre verklaart variatie in media-inhoud variatie in de reacties van
mediaconsumenten op deze inhoud?
Inhoud-als-uitkomst-vragen. In hoeverre wordt variatie in media-inhoud zélf verklaard door variatie in
kenmerken van — of rondom — de producenten van deze inhoud?
Vergelijkende onderzoeksvragen
- Vragen die ≥ 2 populaties van mediaboodschappen vergelijken op media-inhoud.
- Antwoorden beschrijven verschillen in inhoud tussen de vergeleken populaties
1. Media-categorieën vergelijken
(a) Mediawerker-categorieën (microniveau):
= categorieën van een individueel kenmerk van mediamakers die direct verantwoordelijk zijn voor het
, produceren van mediaboodschappen (inhoud).
(b) Mediaorganisatie-categorieën (mesoniveau):
= categorieën van een kenmerk van het bedrijf of instituut waarbinnen mediawerkers opereren.
(c) Media-omgevingscategorieën (macroniveau)
= categorieën van een kenmerk van de bredere geografische omgeving waarin mediaorganisaties
opereren.
--> • Vergelijkingen op macroniveau zijn vaak cross-nationaal.
2. Tijdscategorieën vergelijken
(a) Vóór en na een interventie
(b) Historisch verschillende tijdperken
--> • Inhoudsanalyse maakt tijdreizen mogelijk!
3. Thema-categorieën vergelijken
(a) Thema-gerelateerde gebeurtenissen
(b) Thema-gerelateerde contexten
De waarde van vergelijking in wetenschappelijke inhoudsanalyse:
- Maakt het mogelijk om een relatie te toetsen tussen een populatievariabele (x) en media-
inhoudsvariabele (y).
--> Essentieel voor theorievorming over effecten op mediainhoud.
- Kan vaak niet de specifieke oorzaken van waargenomen inhoudelijke verschillen aantonen,
maar zinspeelt wél op deze oorzaken.
--> Faciliteert het maken van beredeneerde gevolgtrekkingen over oorzaken van inhoud:
“Waarom deze waargenomen verschillen tussen deze boodschappopulaties?”
- Maakt beschrijvend onderzoek minder beschrijvend en meer verklarend — dus meer
wetenschappelijk — van aard.
- Overbrugt (deel van) de kloof tussen het beschrijven en verklaren van media-inhoud.
