Inhoud
1) Voorwoord ................................................................................................................................................... 4
2) Inleiding .......................................................................................................................................................... 4
2.1 Wat is een organisatie? .............................................................................................................................. 4
2.2 Terminologie .............................................................................................................................................. 4
Input: ........................................................................................................................................................... 4
Activiteiten of troughput: ............................................................................................................................. 5
Output: ........................................................................................................................................................ 5
Outcome: .................................................................................................................................................... 5
2.3 Wat zijn succesvolle organisaties? ......................................................................................................... 6
3) Missie, visie en doelen ................................................................................................................................. 7
Wat is een missie/opdrachtverklaring? ............................................................................................................ 7
Richtvragen voor het opstellen van een missie/opdrachtverklaring. ............................................................. 8
De 5 functies van een missie/opdrachtverklaring ............................................................................................ 8
Extra hulpmiddel bij het uitschrijven van een missie/opdrachtverklaring ..................................................... 9
Visie .............................................................................................................................................................. 10
Voorwaarden: ............................................................................................................................................ 11
Strategie: ....................................................................................................................................................... 11
Doelen:.......................................................................................................................................................... 12
Wat zijn doelstellingen? ............................................................................................................................. 12
Welke functies hebben doelstellingen? ..................................................................................................... 12
Soorten doelstellingen:.............................................................................................................................. 12
Actieplan ....................................................................................................................................................... 13
Organisatiestructuur ......................................................................................................................................... 14
Inleiding......................................................................................................................................................... 14
Stabiliteit vs. Flexibiliteit ............................................................................................................................ 14
Interne focus vs. externe focus .................................................................................................................. 14
De 5 onderdelen van een organisatie volgens Mintzberg ................................................................................ 15
Kenmerken of parameters van een organisatie .............................................................................................. 16
Organisatiestructuren volgens Mintzberg. ..................................................................................................... 18
Eenvoudige structuur................................................................................................................................. 18
Machinebureaucratie ................................................................................................................................ 18
Divisiestructuur ......................................................................................................................................... 19
Professionele bureaucratie ........................................................................................................................ 19
Adhocratie ................................................................................................................................................. 19
Evolutie van structuren .................................................................................................................................. 19
Kleine organisaties: ................................................................................................................................... 19
Grote organisaties: .................................................................................................................................... 19
1
,Organisatiecultuur ............................................................................................................................................ 20
Definitie van organisatiecultuur..................................................................................................................... 20
Hoe komt de organisatiecultuur tot uiting? .................................................................................................... 20
Sterke en zwakke culturen ............................................................................................................................. 21
Sterke culturen: ......................................................................................................................................... 21
Zwakke culturen: ....................................................................................................................................... 21
De drie functies van organisatiecultuur ......................................................................................................... 21
Zingeving: .................................................................................................................................................. 21
Samenhang: .............................................................................................................................................. 21
Richting: .................................................................................................................................................... 21
Kernwaarden ................................................................................................................................................. 21
Wat zijn kenwaarden? ................................................................................................................................ 21
Voorbeelden kernwaarden:........................................................................................................................ 22
Analyse organisatieculturen .......................................................................................................................... 23
Familiecultuur: .......................................................................................................................................... 23
Adhocratiecultuur:..................................................................................................................................... 23
Hiërarchiecultuur: ..................................................................................................................................... 23
Marktcultuur: ............................................................................................................................................. 23
Cultuurverandering ....................................................................................................................................... 24
Competenties ................................................................................................................................................... 25
Begrippen ...................................................................................................................................................... 25
Competenties............................................................................................................................................ 25
Talenten..................................................................................................................................................... 25
Competentiebeleid ....................................................................................................................................... 25
Wat is competentiebeleid? ........................................................................................................................ 25
Voordelen van competentiebeleid ............................................................................................................. 25
Het ontwikkelen van mensen binnen organisatie........................................................................................... 26
Competentiemanagement ........................................................................................................................ 26
Competentiemanagement of talentbeleid? ................................................................................................... 26
Zelfzorg.......................................................................................................................................................... 26
Wat is zelfzorg? .......................................................................................................................................... 26
Waarom is zelfzorg belangrijk?................................................................................................................... 27
Zelfzorgstrategieën .................................................................................................................................... 27
Rol van de organisatie ................................................................................................................................ 28
Kwaliteit ............................................................................................................................................................ 29
Kwaliteit: Wat?............................................................................................................................................... 29
Kritieke Succesfactoren:................................................................................................................................ 29
Integrale Kwaliteitsontwikkeling (IKO): ........................................................................................................... 29
Model voor Kwaliteitsontwikkeling:................................................................................................................ 30
2
,Resultaatgebieden (Rechts)....................................................................................................................... 31
Organisatiegebieden (links) ....................................................................................................................... 32
EFQM: Basisconcepten (van excellente organisaties°................................................................................ 37
3
, Organisatieleer:
1) Voorwoord
2) Inleiding
2.1 Wat is een organisatie?
Organisatie = Er is sprake van een organisatie als we het hebben over een samenwerkingsverband van
mensen met een blijvend karakter gericht op het bereiken van één of meerdere doelstellingen.
Organiseren verwijst naar het creëren van een organisatiestructuur, het scheppen van verhoudingen tussen
beschikbare mensen, middelen en activiteiten om bepaalde doelstellingen te bereiken. Het betreft met andere
woorden het proces van het regelen van een gezamenlijke inspanning zodat er een output wordt bereikt die
potentieel superieur is aan de output van individuele inspanningen.
De organisatiestructuur is de formele structuur op basis waarvan werktaken worden verdeeld, gegroepeerd en
gecoördineerd. Organisatieontwikkeling betekent zoveel als het aanpassen van het organisatieontwerp aan de
wijzigende omstandigheden.
2.2 Terminologie
Dit figuur schetst enkele
belangrijke begrippen om
de werking van
organisaties te begrijpen
Input:
Gaat over datgene waarover een organisatie beschikt aan middelen. Het betreft hier zowel tastbare als
ontastbare, materiële als immateriële middelen. Spreekwoordelijk kunnen we stellen dat het datgene is
waarmee een organisatie aan de startmeet staat. Hierbij denken we aan de organisatiecultuur en -structuur, de
aanwezige kennis en competenties, de financiële en infrastructurele middelen…. Veel managers worden een te
grote en te eenzijdige focus op de inputzijde ‘verweten’ (‘inputmanagers’). Ze meten het succes van de
organisatie en hun persoonlijke bijdrage daarin af aan de realisaties op input-niveau (bv. stijging van het aantal
financiële middelen gekregen van de overheid, verdubbeling van het aantal bedden, een nie uwbouw,….
4
1) Voorwoord ................................................................................................................................................... 4
2) Inleiding .......................................................................................................................................................... 4
2.1 Wat is een organisatie? .............................................................................................................................. 4
2.2 Terminologie .............................................................................................................................................. 4
Input: ........................................................................................................................................................... 4
Activiteiten of troughput: ............................................................................................................................. 5
Output: ........................................................................................................................................................ 5
Outcome: .................................................................................................................................................... 5
2.3 Wat zijn succesvolle organisaties? ......................................................................................................... 6
3) Missie, visie en doelen ................................................................................................................................. 7
Wat is een missie/opdrachtverklaring? ............................................................................................................ 7
Richtvragen voor het opstellen van een missie/opdrachtverklaring. ............................................................. 8
De 5 functies van een missie/opdrachtverklaring ............................................................................................ 8
Extra hulpmiddel bij het uitschrijven van een missie/opdrachtverklaring ..................................................... 9
Visie .............................................................................................................................................................. 10
Voorwaarden: ............................................................................................................................................ 11
Strategie: ....................................................................................................................................................... 11
Doelen:.......................................................................................................................................................... 12
Wat zijn doelstellingen? ............................................................................................................................. 12
Welke functies hebben doelstellingen? ..................................................................................................... 12
Soorten doelstellingen:.............................................................................................................................. 12
Actieplan ....................................................................................................................................................... 13
Organisatiestructuur ......................................................................................................................................... 14
Inleiding......................................................................................................................................................... 14
Stabiliteit vs. Flexibiliteit ............................................................................................................................ 14
Interne focus vs. externe focus .................................................................................................................. 14
De 5 onderdelen van een organisatie volgens Mintzberg ................................................................................ 15
Kenmerken of parameters van een organisatie .............................................................................................. 16
Organisatiestructuren volgens Mintzberg. ..................................................................................................... 18
Eenvoudige structuur................................................................................................................................. 18
Machinebureaucratie ................................................................................................................................ 18
Divisiestructuur ......................................................................................................................................... 19
Professionele bureaucratie ........................................................................................................................ 19
Adhocratie ................................................................................................................................................. 19
Evolutie van structuren .................................................................................................................................. 19
Kleine organisaties: ................................................................................................................................... 19
Grote organisaties: .................................................................................................................................... 19
1
,Organisatiecultuur ............................................................................................................................................ 20
Definitie van organisatiecultuur..................................................................................................................... 20
Hoe komt de organisatiecultuur tot uiting? .................................................................................................... 20
Sterke en zwakke culturen ............................................................................................................................. 21
Sterke culturen: ......................................................................................................................................... 21
Zwakke culturen: ....................................................................................................................................... 21
De drie functies van organisatiecultuur ......................................................................................................... 21
Zingeving: .................................................................................................................................................. 21
Samenhang: .............................................................................................................................................. 21
Richting: .................................................................................................................................................... 21
Kernwaarden ................................................................................................................................................. 21
Wat zijn kenwaarden? ................................................................................................................................ 21
Voorbeelden kernwaarden:........................................................................................................................ 22
Analyse organisatieculturen .......................................................................................................................... 23
Familiecultuur: .......................................................................................................................................... 23
Adhocratiecultuur:..................................................................................................................................... 23
Hiërarchiecultuur: ..................................................................................................................................... 23
Marktcultuur: ............................................................................................................................................. 23
Cultuurverandering ....................................................................................................................................... 24
Competenties ................................................................................................................................................... 25
Begrippen ...................................................................................................................................................... 25
Competenties............................................................................................................................................ 25
Talenten..................................................................................................................................................... 25
Competentiebeleid ....................................................................................................................................... 25
Wat is competentiebeleid? ........................................................................................................................ 25
Voordelen van competentiebeleid ............................................................................................................. 25
Het ontwikkelen van mensen binnen organisatie........................................................................................... 26
Competentiemanagement ........................................................................................................................ 26
Competentiemanagement of talentbeleid? ................................................................................................... 26
Zelfzorg.......................................................................................................................................................... 26
Wat is zelfzorg? .......................................................................................................................................... 26
Waarom is zelfzorg belangrijk?................................................................................................................... 27
Zelfzorgstrategieën .................................................................................................................................... 27
Rol van de organisatie ................................................................................................................................ 28
Kwaliteit ............................................................................................................................................................ 29
Kwaliteit: Wat?............................................................................................................................................... 29
Kritieke Succesfactoren:................................................................................................................................ 29
Integrale Kwaliteitsontwikkeling (IKO): ........................................................................................................... 29
Model voor Kwaliteitsontwikkeling:................................................................................................................ 30
2
,Resultaatgebieden (Rechts)....................................................................................................................... 31
Organisatiegebieden (links) ....................................................................................................................... 32
EFQM: Basisconcepten (van excellente organisaties°................................................................................ 37
3
, Organisatieleer:
1) Voorwoord
2) Inleiding
2.1 Wat is een organisatie?
Organisatie = Er is sprake van een organisatie als we het hebben over een samenwerkingsverband van
mensen met een blijvend karakter gericht op het bereiken van één of meerdere doelstellingen.
Organiseren verwijst naar het creëren van een organisatiestructuur, het scheppen van verhoudingen tussen
beschikbare mensen, middelen en activiteiten om bepaalde doelstellingen te bereiken. Het betreft met andere
woorden het proces van het regelen van een gezamenlijke inspanning zodat er een output wordt bereikt die
potentieel superieur is aan de output van individuele inspanningen.
De organisatiestructuur is de formele structuur op basis waarvan werktaken worden verdeeld, gegroepeerd en
gecoördineerd. Organisatieontwikkeling betekent zoveel als het aanpassen van het organisatieontwerp aan de
wijzigende omstandigheden.
2.2 Terminologie
Dit figuur schetst enkele
belangrijke begrippen om
de werking van
organisaties te begrijpen
Input:
Gaat over datgene waarover een organisatie beschikt aan middelen. Het betreft hier zowel tastbare als
ontastbare, materiële als immateriële middelen. Spreekwoordelijk kunnen we stellen dat het datgene is
waarmee een organisatie aan de startmeet staat. Hierbij denken we aan de organisatiecultuur en -structuur, de
aanwezige kennis en competenties, de financiële en infrastructurele middelen…. Veel managers worden een te
grote en te eenzijdige focus op de inputzijde ‘verweten’ (‘inputmanagers’). Ze meten het succes van de
organisatie en hun persoonlijke bijdrage daarin af aan de realisaties op input-niveau (bv. stijging van het aantal
financiële middelen gekregen van de overheid, verdubbeling van het aantal bedden, een nie uwbouw,….
4
