Samenvatting Psychopedagogiek 2.2
Deel 1: Algemene inleiding op de pedagogiek
Hoofdstuk 1: kinderen (geen) gewone mensen
1. Korte geschiedenis
Middeleeuwen
- Landbouweconomie: drieslagstelsel
- Grootgrondbezitters en horige boeren
- Gilden
- Graaf van Vlaanderen
- Kruistochten
- Zwarte dood: de pest
Kind wordt gezien als een mini volwassene => als het een last wordt, wordt hij of zij weggegooid
17e – 18e eeuw (Verlichting)
- Gouden eeuw - eeuw van de Verlichting
- Handelseconomie (o.a. Verenigde Oost-Indische Compagnie)
- Kolonisatie
- Filosofen, wetenschappers, vernieuwers: Galileo Galilei, Isaac Newton, John Locke,
Rousseau
- Scheiding van kerk en staat
- Individualisering, emancipering, globalisering (kolonisatie)
Kind wordt als meer gezien als eigen persoon, maar wel wat ouders doen ga jij ook doen.
Rond Industriële Revolutie
- Machinering
- Scholen meer en meer
- Voor armere klasse: kinderen nog steeds extra paar handen
Kind wordt gezien als iemand om aandacht aan te geven, te vertroetelen die een eigen mening heeft
en een ander pad kan kiezen.
2. De stellingen van Ariès
De Franse 'zondagshistoricus' Philippe Ariès (1914-1984):
1960: zijn boek ‘L'enfant et la vie familiale sous l’Ancien Régime'
2 stellingen: ontdekking van het kind
,2.1 Tijdens de middeleeuwen was er geen sprake van “het kind”
1e stelling:
Tijdens de middeleeuwen is er geen sprake van het kind
Roept wel een gevoel op:
Periode van fysieke hulpeloosheid
Hoge kindersterfte dus mensen hechtten zich nog niet aan kind:
- kindermishandeling en ook kindermoord.
- Het geweld, de dood en de seksualiteit werden voor kinderen niet verborgen gehouden.
- Iets oudere kinderen fungeerden al snel als arbeidskrachten.
- het gezin was meer een economische eenheid waarin het uitoefenen van een beroep en
de overdracht van het erfgoed (materieel bezit) centraal stonden.
2.2 17e eeuw: ontdekking van het kind
2e stelling:
Tijdens de 17e eeuw wordt het kind ontdekt en krijgt een stilaan een plaats
sentiments de l'enfance: bewustzijn van het kind en het gevoel voor het kind
kinderen worden gezien als specifieke soort mensen, die beschermd moeten worden
ouder-kind relatie wordt geprivatiseerd = meer afschermen van de buitenwereld
Dan duiken er gezinsproblemen op:
- een uitgestelde volwassenheid; zeker op economisch vlak blijven jongeren lang van de
ouders afhankelijk
- de communicatiestoornis tussen de generaties;
- het ‘verborgen leed’ n.a.v. gezinsproblemen (verwaarlozing, mishandeling, uit de hand
lopende echtscheidingsproblemen, (psychische) ziektes van een gezinslid,
Toenemende scheiding tussen de wereld van de volwassenen en die van de kinderen
wordt nog verder gemaakt door school
o school wordt gespecialiseerd onderwijs- en opvoedingsinstituut
o = Institutionalisering van scholen leidt tot disciplinering
orde, regelmaat, classificatie, hiërarchie en organisatie
3. Kritiek op Ariès
Op de eerste stelling:
- Middeleeuwen niet zo duister: weldegelijk sprake was van liefde tussen kinderen en
ouders => gezin wél een affectieve functie zou hebben gehad
- geslacht van het kind en de sociaal-economische toestand van het gezin zouden bepaald
hebben of tot kindermoord werd overgegaan
Op de tweede stelling:
, - de plotse 'grote omslag' lijkt eerder een geleidelijke evolutie. De pedagogische
belangstelling nam zeker toe, beginnend bij de sociaal hoogste klassen en zo verder
uitdeinend over de ganse bevolking
Algemeen:
- bijzonder weinig en eenzijdig bronnenmateriaal aanvoert om zijn veronderstelling te
staven
4. Aanvulling op Ariès
In de 17de en de 18de eeuw werd ‘kind zijn’ stilaan 'scholier zijn'. In die ‘moderne samenleving’
stijgen de verwachtingen t.o.v. de school:
- Opvoedingsdoelen werden uitgebreid en het vertrouwen in de opvoedingsmethoden
groeide.
- Onderwijs stond niet alleen meer in functie van de beroepsopleiding. Het werd ook en
vooral gezien als middel tot moralisering én als weg tot maatschappelijke hervorming.
- Onderwijs kreeg een politieke taak: door het aanleren van burgerplichten en
vaderlandsliefde waarborgde de heersende klasse het voortbestaan van ‘de Staat’.
- Tenslotte kreeg onderwijs een existentiële opdracht: de toekomst van de mensheid
verzekeren.
De school kwam centraal te staan en in die zin is er sprake van een omslag in de pedagogische
praktijk: het zwaartepunt van de opvoeding verlegt zich geleidelijk van het gezin naar de school. Dit
institutionaliseringsproces is een zekerheid
Hoofdstuk 2: de paradox van het opvoeden: grootbrengen door kleinhouden
1. Lea Dasberg over kinder- en jeugdland
Lea Dasberg haar boek: “Grootbrengen door kleinhouden als historisch verschijnsel”
Zij wijst op paradoxale opvoeding: we willen kinderen grootbrengen (emanciperen) en doen
dit door hen klein te houden (bevoogden)
1250 – 1750:
Kind als volwassene in zakformaat
Zoals Ariès: geen aparte categorie voor volwassenen en kinderen
1750 – 1950:
Evolutie naar kinder- en jeugdland: kinderen moeten bevrijd worden van (volwassen) fysieke en
mentale lasten
Belang van kind: spel, zorg, onmondigheid en het uitgesloten worden van de
volwassenmaatschappij
Het paradoxe: meer dan ooit plaats, aanbod en zorg voor kinderen maar ook meer dan ooit
geïnfantiliseerd: kinderlijk beeld (hulpeloos, klein, onschuldig)
Bv evolutie van sprookjes
Deel 1: Algemene inleiding op de pedagogiek
Hoofdstuk 1: kinderen (geen) gewone mensen
1. Korte geschiedenis
Middeleeuwen
- Landbouweconomie: drieslagstelsel
- Grootgrondbezitters en horige boeren
- Gilden
- Graaf van Vlaanderen
- Kruistochten
- Zwarte dood: de pest
Kind wordt gezien als een mini volwassene => als het een last wordt, wordt hij of zij weggegooid
17e – 18e eeuw (Verlichting)
- Gouden eeuw - eeuw van de Verlichting
- Handelseconomie (o.a. Verenigde Oost-Indische Compagnie)
- Kolonisatie
- Filosofen, wetenschappers, vernieuwers: Galileo Galilei, Isaac Newton, John Locke,
Rousseau
- Scheiding van kerk en staat
- Individualisering, emancipering, globalisering (kolonisatie)
Kind wordt als meer gezien als eigen persoon, maar wel wat ouders doen ga jij ook doen.
Rond Industriële Revolutie
- Machinering
- Scholen meer en meer
- Voor armere klasse: kinderen nog steeds extra paar handen
Kind wordt gezien als iemand om aandacht aan te geven, te vertroetelen die een eigen mening heeft
en een ander pad kan kiezen.
2. De stellingen van Ariès
De Franse 'zondagshistoricus' Philippe Ariès (1914-1984):
1960: zijn boek ‘L'enfant et la vie familiale sous l’Ancien Régime'
2 stellingen: ontdekking van het kind
,2.1 Tijdens de middeleeuwen was er geen sprake van “het kind”
1e stelling:
Tijdens de middeleeuwen is er geen sprake van het kind
Roept wel een gevoel op:
Periode van fysieke hulpeloosheid
Hoge kindersterfte dus mensen hechtten zich nog niet aan kind:
- kindermishandeling en ook kindermoord.
- Het geweld, de dood en de seksualiteit werden voor kinderen niet verborgen gehouden.
- Iets oudere kinderen fungeerden al snel als arbeidskrachten.
- het gezin was meer een economische eenheid waarin het uitoefenen van een beroep en
de overdracht van het erfgoed (materieel bezit) centraal stonden.
2.2 17e eeuw: ontdekking van het kind
2e stelling:
Tijdens de 17e eeuw wordt het kind ontdekt en krijgt een stilaan een plaats
sentiments de l'enfance: bewustzijn van het kind en het gevoel voor het kind
kinderen worden gezien als specifieke soort mensen, die beschermd moeten worden
ouder-kind relatie wordt geprivatiseerd = meer afschermen van de buitenwereld
Dan duiken er gezinsproblemen op:
- een uitgestelde volwassenheid; zeker op economisch vlak blijven jongeren lang van de
ouders afhankelijk
- de communicatiestoornis tussen de generaties;
- het ‘verborgen leed’ n.a.v. gezinsproblemen (verwaarlozing, mishandeling, uit de hand
lopende echtscheidingsproblemen, (psychische) ziektes van een gezinslid,
Toenemende scheiding tussen de wereld van de volwassenen en die van de kinderen
wordt nog verder gemaakt door school
o school wordt gespecialiseerd onderwijs- en opvoedingsinstituut
o = Institutionalisering van scholen leidt tot disciplinering
orde, regelmaat, classificatie, hiërarchie en organisatie
3. Kritiek op Ariès
Op de eerste stelling:
- Middeleeuwen niet zo duister: weldegelijk sprake was van liefde tussen kinderen en
ouders => gezin wél een affectieve functie zou hebben gehad
- geslacht van het kind en de sociaal-economische toestand van het gezin zouden bepaald
hebben of tot kindermoord werd overgegaan
Op de tweede stelling:
, - de plotse 'grote omslag' lijkt eerder een geleidelijke evolutie. De pedagogische
belangstelling nam zeker toe, beginnend bij de sociaal hoogste klassen en zo verder
uitdeinend over de ganse bevolking
Algemeen:
- bijzonder weinig en eenzijdig bronnenmateriaal aanvoert om zijn veronderstelling te
staven
4. Aanvulling op Ariès
In de 17de en de 18de eeuw werd ‘kind zijn’ stilaan 'scholier zijn'. In die ‘moderne samenleving’
stijgen de verwachtingen t.o.v. de school:
- Opvoedingsdoelen werden uitgebreid en het vertrouwen in de opvoedingsmethoden
groeide.
- Onderwijs stond niet alleen meer in functie van de beroepsopleiding. Het werd ook en
vooral gezien als middel tot moralisering én als weg tot maatschappelijke hervorming.
- Onderwijs kreeg een politieke taak: door het aanleren van burgerplichten en
vaderlandsliefde waarborgde de heersende klasse het voortbestaan van ‘de Staat’.
- Tenslotte kreeg onderwijs een existentiële opdracht: de toekomst van de mensheid
verzekeren.
De school kwam centraal te staan en in die zin is er sprake van een omslag in de pedagogische
praktijk: het zwaartepunt van de opvoeding verlegt zich geleidelijk van het gezin naar de school. Dit
institutionaliseringsproces is een zekerheid
Hoofdstuk 2: de paradox van het opvoeden: grootbrengen door kleinhouden
1. Lea Dasberg over kinder- en jeugdland
Lea Dasberg haar boek: “Grootbrengen door kleinhouden als historisch verschijnsel”
Zij wijst op paradoxale opvoeding: we willen kinderen grootbrengen (emanciperen) en doen
dit door hen klein te houden (bevoogden)
1250 – 1750:
Kind als volwassene in zakformaat
Zoals Ariès: geen aparte categorie voor volwassenen en kinderen
1750 – 1950:
Evolutie naar kinder- en jeugdland: kinderen moeten bevrijd worden van (volwassen) fysieke en
mentale lasten
Belang van kind: spel, zorg, onmondigheid en het uitgesloten worden van de
volwassenmaatschappij
Het paradoxe: meer dan ooit plaats, aanbod en zorg voor kinderen maar ook meer dan ooit
geïnfantiliseerd: kinderlijk beeld (hulpeloos, klein, onschuldig)
Bv evolutie van sprookjes
