EU Recht
Introductie
Europese samenwerking na WO II zorgde voor de overgang van een internationaal
recht van het naast elkaar bestaan van staten tot een internationaal recht gericht op
samenwerking tussen staten
Proces EU:
1. 1952: oprichting EGKS (leden: BE/FR/DL/IT/LU/NL)
2. 1957: Verdragen van Rome 1) Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, 2)
Europese Economische Gemeenschap
3. 1987: Europese Akte (Single European Act)
4. 1992: Verdrag van Maastricht
5. 2007: Hervormingsverdrag van Lissabon grootste verandering in grondslag
EU
Huidige EU:
- Bedoeld als framework (kader) verdragen: inhoud bestaat voornamelijk uit
institutionele bepalingen die het kader vormen voor later secundair recht
1. Treaty on EU (TEU)
- Bevat algemene bepalingen die de EU omschrijven
2. Treaty on Functioning of EU (TFEU)
- Bevat bepalingen betreffende de werking van de EU en specifieke bepalingen
mbt de instellingen en het beleid van EU
3. Protocollen
4. Handvest van de grondrechten
,H1 Instituties van de EU
Centrale taak van VEU/VWEU: creëren van EU-instellingen die EU recht
maken/uitvoeren/beoordelen
-
Bestuurssysteem = checks and balances:
- Systeem van onderlinge controle en balans tussen de verschillende EU-
instellingen
- Doel: voorkomen dat één instelling te veel macht krijgt
Wel sprake van scheiding van machten, maar geen strikte scheiding van
functies
Het Europees Parlement
Vorming:
- Vroeger: afgevaardigde gekozen door leden uit nationaal parlement
- Nu:
- Verkiezing op basis van evenredige vertegenwoordiging en degressief
proportioneel stelsel (want min 6 en max 96 per lidstaat)
- Geen uniformiteit: lidstaten mogen specifieke details verkiezing zelf kiezen
- (Meeste!) democratische legitimatie: rechtstreeks gekozen door EU-burgers
- Iedere EU-burger die verblijft in een lidstaat waarvan hij geen onderdaan is,
heeft actief/passief kiesrecht volgens dezelfde voorwaarden als die van de
burgers van de lidstaat waar hij verblijft
Bevoegdheden:
- Vroeger: passieve toezichthoudende bevoegdheden bij besluitvormingsproces
- Nu:
, 1. Wetgevende bevoegdheden (primair)
1) Informeel wetgeving voorstellen
2) Formeel wetsvoorstellen indienen (MAAR: meestal vervult de Commissie
deze taak)
- Verschil tussen gewone- en bijzondere wetgevingsprocedure(s)
- Ook bevoegdheden tov externe betrekkingen (H2 van het boek)
2. Begrotingsbevoegdheden
- Gericht op uitgaven kant (ipv inkomsten kant dus het omgekeerde van
traditionele uitspraak ‘geen belastingheffing zonder vertegenwoordiging’,
aangezien de staten de inkomsten betalen)
3. Toezichthoudende bevoegdheden
- Kan uitvoerende macht ter verantwoording roepen:
debatteren/bevragen/onderzoeken (evt. tijdelijke onderzoekscommissies
instellen)/verkrijgen van verslagen
- Kiest een ombudsman die verzoekschriften (aka klachten) van EU-burgers
behandelt
4. Kiesbevoegdheden
- Mogelijke systemen:
1) Presidentieel: uitvoerende macht is onafhankelijk van het parlement
2) Parlementair: parlement kiest uitvoerende macht
EU parlement zit hier tussenin (art. 17 VEU): semi-parlementaire
democratie
- Vertrouwensrelatie: EU Parlement kan motie van afkeuring indienen tegen
Commissie, indien deze wordt aangenomen moet de Commissie collectief
aftreden
EU parlement kan ook gebrek aan vertrouwen in een individueel lid
uitspreken, met al gevolg dat de voorzitter van de Commissie dit lid zal
ontslaan (behalve indien er een goede reden om dit niet te doen wordt
aangevoerd)
- EU Parlement ook betrokken bij benoeming van andere EU ambtenaren (bv.
Rekenkamer/ECB)
De Europese Raad (Council)
- Samenstelling: 27 staatshoofden/regeringsleiders van lidstaten + voorzitter EU
Raad (deze is geen staatshoofd/regeringsleider) + voorzitter Commissie
De voorzitters hebben geen stemrecht
- Komt minstens 2x per 6 maanden samen (dus in ieder seizoen)
- Vergaderingen zijn niet openbaar:
- Alle lidstaten moeten unaniem stemmen om een besluit te nemen
MAAR: bij hoge uitzondering meerderheid ook genoeg
- Uitvoerende functies/bevoegdheden:
, PLUS:
1) Constitutionele functie: kleine, simpele veranderingen aanbrengen in EU-
verdrag
2) Institutionele functies: omvang EU parlement bepalen, etc.
3) Arbitragebevoegdheden
MAAR: EU Raad voert GEEN wetgevingstaken uit!
De Raad (Council) van Ministers (aka Raad)
De Raad bestaat uit nationale ministers die hun lidstaten (en dus de belangen hiervan)
vertegenwoordigen en hierbij hun eigen regering binden bij het uitoefenen van hun
stemrecht
Voor ieder onderwerp zijn verschillende raadsformaties, en voor elke
formatie vertegenwoordigt een andere nationale minister haar lidstaat
DUS: juridisch is er één Raad, maar politiek 10 verschillende Raden
1) Raad van Algemene Zaken (General Affairs):
De consistentie in de werkzaamheden van de andere Raden waarborgen
2) Raad van Buitenlandse Zaken:
1) Extern EU-optreden uitwerken op basis van richtlijnen van de EU Raad
2) Waarborgen van consistentie in het EU-optreden
De Raad heeft comités opgericht die hem bijstaan
- Bv. ‘Comité van permanente vertegenwoordigers van de lidstaten’
(Coreper) die verantwoordelijk is voor de voorbereiding van de
werkzaamheden van de Raad
Coreper heeft werkgroepen opgericht die bestaan uit nationale ambtenaren
die in opdracht van hun nationale ministers werken
1) Indien overeenstemming binnen Coreper over een concept-besluit kan zij
de Raad vragen om dit besluit vervolgens te nemen
2) Indien geen overeenstemming binnen Coreper over een concept-besluit,
moet de Raad deze uitdrukkelijk bespreken
Raad komt fysiek bijeen in Brussel voor openbare Raadsvergaderingen
- Bestaat uit 2 delen:
1) Vergaderen over wetgevende activiteiten
2) Vergaderen over niet-wetgevende activiteiten
- Wordt bijgewoond door de Commissie
- Besluitvorming op 2 manieren:
1) Unanimiteit
Vereist bij de in de Verdragen vastgelegde gevoelige politieke kwesties
2) Meerderheid
1) Gewone meerderheid: bij uitzondering
2) Gekwalificeerde meerderheid: iedere lidstaat heeft één stem
Standaard (tenzij de Verdragen anders bepalen (= het Lissabon systeem))
Functies en bevoegdheden:
1. Wetgevende bevoegdheden
Introductie
Europese samenwerking na WO II zorgde voor de overgang van een internationaal
recht van het naast elkaar bestaan van staten tot een internationaal recht gericht op
samenwerking tussen staten
Proces EU:
1. 1952: oprichting EGKS (leden: BE/FR/DL/IT/LU/NL)
2. 1957: Verdragen van Rome 1) Europese Gemeenschap voor Atoomenergie, 2)
Europese Economische Gemeenschap
3. 1987: Europese Akte (Single European Act)
4. 1992: Verdrag van Maastricht
5. 2007: Hervormingsverdrag van Lissabon grootste verandering in grondslag
EU
Huidige EU:
- Bedoeld als framework (kader) verdragen: inhoud bestaat voornamelijk uit
institutionele bepalingen die het kader vormen voor later secundair recht
1. Treaty on EU (TEU)
- Bevat algemene bepalingen die de EU omschrijven
2. Treaty on Functioning of EU (TFEU)
- Bevat bepalingen betreffende de werking van de EU en specifieke bepalingen
mbt de instellingen en het beleid van EU
3. Protocollen
4. Handvest van de grondrechten
,H1 Instituties van de EU
Centrale taak van VEU/VWEU: creëren van EU-instellingen die EU recht
maken/uitvoeren/beoordelen
-
Bestuurssysteem = checks and balances:
- Systeem van onderlinge controle en balans tussen de verschillende EU-
instellingen
- Doel: voorkomen dat één instelling te veel macht krijgt
Wel sprake van scheiding van machten, maar geen strikte scheiding van
functies
Het Europees Parlement
Vorming:
- Vroeger: afgevaardigde gekozen door leden uit nationaal parlement
- Nu:
- Verkiezing op basis van evenredige vertegenwoordiging en degressief
proportioneel stelsel (want min 6 en max 96 per lidstaat)
- Geen uniformiteit: lidstaten mogen specifieke details verkiezing zelf kiezen
- (Meeste!) democratische legitimatie: rechtstreeks gekozen door EU-burgers
- Iedere EU-burger die verblijft in een lidstaat waarvan hij geen onderdaan is,
heeft actief/passief kiesrecht volgens dezelfde voorwaarden als die van de
burgers van de lidstaat waar hij verblijft
Bevoegdheden:
- Vroeger: passieve toezichthoudende bevoegdheden bij besluitvormingsproces
- Nu:
, 1. Wetgevende bevoegdheden (primair)
1) Informeel wetgeving voorstellen
2) Formeel wetsvoorstellen indienen (MAAR: meestal vervult de Commissie
deze taak)
- Verschil tussen gewone- en bijzondere wetgevingsprocedure(s)
- Ook bevoegdheden tov externe betrekkingen (H2 van het boek)
2. Begrotingsbevoegdheden
- Gericht op uitgaven kant (ipv inkomsten kant dus het omgekeerde van
traditionele uitspraak ‘geen belastingheffing zonder vertegenwoordiging’,
aangezien de staten de inkomsten betalen)
3. Toezichthoudende bevoegdheden
- Kan uitvoerende macht ter verantwoording roepen:
debatteren/bevragen/onderzoeken (evt. tijdelijke onderzoekscommissies
instellen)/verkrijgen van verslagen
- Kiest een ombudsman die verzoekschriften (aka klachten) van EU-burgers
behandelt
4. Kiesbevoegdheden
- Mogelijke systemen:
1) Presidentieel: uitvoerende macht is onafhankelijk van het parlement
2) Parlementair: parlement kiest uitvoerende macht
EU parlement zit hier tussenin (art. 17 VEU): semi-parlementaire
democratie
- Vertrouwensrelatie: EU Parlement kan motie van afkeuring indienen tegen
Commissie, indien deze wordt aangenomen moet de Commissie collectief
aftreden
EU parlement kan ook gebrek aan vertrouwen in een individueel lid
uitspreken, met al gevolg dat de voorzitter van de Commissie dit lid zal
ontslaan (behalve indien er een goede reden om dit niet te doen wordt
aangevoerd)
- EU Parlement ook betrokken bij benoeming van andere EU ambtenaren (bv.
Rekenkamer/ECB)
De Europese Raad (Council)
- Samenstelling: 27 staatshoofden/regeringsleiders van lidstaten + voorzitter EU
Raad (deze is geen staatshoofd/regeringsleider) + voorzitter Commissie
De voorzitters hebben geen stemrecht
- Komt minstens 2x per 6 maanden samen (dus in ieder seizoen)
- Vergaderingen zijn niet openbaar:
- Alle lidstaten moeten unaniem stemmen om een besluit te nemen
MAAR: bij hoge uitzondering meerderheid ook genoeg
- Uitvoerende functies/bevoegdheden:
, PLUS:
1) Constitutionele functie: kleine, simpele veranderingen aanbrengen in EU-
verdrag
2) Institutionele functies: omvang EU parlement bepalen, etc.
3) Arbitragebevoegdheden
MAAR: EU Raad voert GEEN wetgevingstaken uit!
De Raad (Council) van Ministers (aka Raad)
De Raad bestaat uit nationale ministers die hun lidstaten (en dus de belangen hiervan)
vertegenwoordigen en hierbij hun eigen regering binden bij het uitoefenen van hun
stemrecht
Voor ieder onderwerp zijn verschillende raadsformaties, en voor elke
formatie vertegenwoordigt een andere nationale minister haar lidstaat
DUS: juridisch is er één Raad, maar politiek 10 verschillende Raden
1) Raad van Algemene Zaken (General Affairs):
De consistentie in de werkzaamheden van de andere Raden waarborgen
2) Raad van Buitenlandse Zaken:
1) Extern EU-optreden uitwerken op basis van richtlijnen van de EU Raad
2) Waarborgen van consistentie in het EU-optreden
De Raad heeft comités opgericht die hem bijstaan
- Bv. ‘Comité van permanente vertegenwoordigers van de lidstaten’
(Coreper) die verantwoordelijk is voor de voorbereiding van de
werkzaamheden van de Raad
Coreper heeft werkgroepen opgericht die bestaan uit nationale ambtenaren
die in opdracht van hun nationale ministers werken
1) Indien overeenstemming binnen Coreper over een concept-besluit kan zij
de Raad vragen om dit besluit vervolgens te nemen
2) Indien geen overeenstemming binnen Coreper over een concept-besluit,
moet de Raad deze uitdrukkelijk bespreken
Raad komt fysiek bijeen in Brussel voor openbare Raadsvergaderingen
- Bestaat uit 2 delen:
1) Vergaderen over wetgevende activiteiten
2) Vergaderen over niet-wetgevende activiteiten
- Wordt bijgewoond door de Commissie
- Besluitvorming op 2 manieren:
1) Unanimiteit
Vereist bij de in de Verdragen vastgelegde gevoelige politieke kwesties
2) Meerderheid
1) Gewone meerderheid: bij uitzondering
2) Gekwalificeerde meerderheid: iedere lidstaat heeft één stem
Standaard (tenzij de Verdragen anders bepalen (= het Lissabon systeem))
Functies en bevoegdheden:
1. Wetgevende bevoegdheden
