1
Gezondheidspsychologie
,2
Gezondheidspsychologie
1. Inleiding en situering
1.1. Wat is gezondheidspsychologie?
- Zelfstandige deeldiscipline vd psychologie
- Onderzoekt de relatie tussen gedrag en lichamelijke gezondheid en
ziekte
- Vertrekt niet vanuit de sfeer van abnormaal, psychopathologisch
gedrag
- Gaat niet enkel over ziekte, maar ook over gezondheidsgedrag
- Het toepassen van psychologische theorieën en onderzoeksresultaten:
o Bevorderen en behouden van gezondheid, voorkomen van ziekte
o Begrijpen hoe mensen reageren op, omgaan met en herstellen
van ziekte
o Persoonlijker maken van behandelingen en interventies
o Verbeteren van gezondheidszorg en beleid
Uitgangspunt gezondheidspsychologie
Bio-psychosociaal model
- Houd rekening met de biologische(fysiologische),
psychologische(gedragsmatige) en sociale(omgevingsfactoren)
invloeden op gezondheid en ziekte
- Hoe kunnen we aanzetten tot gezond gedrag?
2. Preventie en gezondheidsbevordering
2.1. Gezondheidsdeterminanten
- Wat maakt iemand (on)gezond?
o Oa. Gedrag en levensstijl
Lalonde’s health field concept
- Endogene gezondheidsdeterminanten:
o Biologische factoren:
Aangeboren factoren: geslacht, leeftijd…
niet-aangeboren factoren: hoge cholesterol,
hoge bloeddruk…
- Exogene gezondheidsdeterminanten
o Leefstijl en gedrag:
Lichamelijke (in)activiteit,
voedingsgewoonten, alcohol, roken, seksueel
gedrag…
o Fysieke en maatschappelijke omgeving
o Medische zorg en preventie
Gedragsdeterminanten
- Waarom gedragen mensen zich zoals ze zich gedragen?
- Persoonsgebonden:
o Persoonlijkheidskenmerken
o Attitudes
o Risicoperceptie…
- BRAVO:
o Bewegen – Roken – Alcohol – Voeding - Ontspanning
, 3
Gezondheidspsychologie
Gezondheidsgedrag voorspellen
- Waarom doen we wat we doen?
o Gedragsdeterminanten hebben invloed op gezondheidsgedrag
Persoonlijkheidskenmerken
Sociale normen
Attitudes
Risicoperceptie en onrealistisch optimisme
Doelstellingen en motivatie voor gedrag
Sociaal economische status
o Samenspel van meerdere gedragsdeterminanten
- Wie zetten we in beweging?
o Doelgroepgericht werken / setting-based
- Wat zet ons in beweging?
o Gedragsveranderingstechnieken & interventies
2.2. gedragsdeterminanten
- Gedrag wordt beïnvloed door je overtuigingen,
attributies en attitudes. Die zijn op hun beurt
beïnvloed door je persoonlijkheid, opvoeding,
ontwikkeling etc., die beïnvloed zijn door je SES,
leeftijd, geslacht…
o Meer invloed: proximale
gedragsdeterminanten
o Minder invloed: distale gedragsdeterminanten
- Fysieke determinanten
o Fitheidscomponenten
o Motorische en technische vaardigheden
- Psychosociale determinanten
- Omgevingsdeterminanten
Sociaal-psychologische gedragsdeterminanten
Overzicht:
- Gedragsintentie & motivatie
- Attitude & uitkomstverwachtingen
- Subjectieve norm & ervaren sociale invloed
- Eigen-effectiviteit
- Geanticipeerde spijt & morele verplichting
- Risico-inschatting
- Kennis & bewustzijn
- Persoonlijkheidskenmerken
Gedragsintentie en motivatie
Gedragsintentie:
- Mate waarin iemand van plan is om gedrag te stellen
- Intentie leidt niet automatisch tot blijvend gedrag
o Door barrières, gewoontes…
- Er zijn verschillende soorten intenties:
o Om gedrag te veranderen
o Om gedrag vol te houden
Gezondheidspsychologie
,2
Gezondheidspsychologie
1. Inleiding en situering
1.1. Wat is gezondheidspsychologie?
- Zelfstandige deeldiscipline vd psychologie
- Onderzoekt de relatie tussen gedrag en lichamelijke gezondheid en
ziekte
- Vertrekt niet vanuit de sfeer van abnormaal, psychopathologisch
gedrag
- Gaat niet enkel over ziekte, maar ook over gezondheidsgedrag
- Het toepassen van psychologische theorieën en onderzoeksresultaten:
o Bevorderen en behouden van gezondheid, voorkomen van ziekte
o Begrijpen hoe mensen reageren op, omgaan met en herstellen
van ziekte
o Persoonlijker maken van behandelingen en interventies
o Verbeteren van gezondheidszorg en beleid
Uitgangspunt gezondheidspsychologie
Bio-psychosociaal model
- Houd rekening met de biologische(fysiologische),
psychologische(gedragsmatige) en sociale(omgevingsfactoren)
invloeden op gezondheid en ziekte
- Hoe kunnen we aanzetten tot gezond gedrag?
2. Preventie en gezondheidsbevordering
2.1. Gezondheidsdeterminanten
- Wat maakt iemand (on)gezond?
o Oa. Gedrag en levensstijl
Lalonde’s health field concept
- Endogene gezondheidsdeterminanten:
o Biologische factoren:
Aangeboren factoren: geslacht, leeftijd…
niet-aangeboren factoren: hoge cholesterol,
hoge bloeddruk…
- Exogene gezondheidsdeterminanten
o Leefstijl en gedrag:
Lichamelijke (in)activiteit,
voedingsgewoonten, alcohol, roken, seksueel
gedrag…
o Fysieke en maatschappelijke omgeving
o Medische zorg en preventie
Gedragsdeterminanten
- Waarom gedragen mensen zich zoals ze zich gedragen?
- Persoonsgebonden:
o Persoonlijkheidskenmerken
o Attitudes
o Risicoperceptie…
- BRAVO:
o Bewegen – Roken – Alcohol – Voeding - Ontspanning
, 3
Gezondheidspsychologie
Gezondheidsgedrag voorspellen
- Waarom doen we wat we doen?
o Gedragsdeterminanten hebben invloed op gezondheidsgedrag
Persoonlijkheidskenmerken
Sociale normen
Attitudes
Risicoperceptie en onrealistisch optimisme
Doelstellingen en motivatie voor gedrag
Sociaal economische status
o Samenspel van meerdere gedragsdeterminanten
- Wie zetten we in beweging?
o Doelgroepgericht werken / setting-based
- Wat zet ons in beweging?
o Gedragsveranderingstechnieken & interventies
2.2. gedragsdeterminanten
- Gedrag wordt beïnvloed door je overtuigingen,
attributies en attitudes. Die zijn op hun beurt
beïnvloed door je persoonlijkheid, opvoeding,
ontwikkeling etc., die beïnvloed zijn door je SES,
leeftijd, geslacht…
o Meer invloed: proximale
gedragsdeterminanten
o Minder invloed: distale gedragsdeterminanten
- Fysieke determinanten
o Fitheidscomponenten
o Motorische en technische vaardigheden
- Psychosociale determinanten
- Omgevingsdeterminanten
Sociaal-psychologische gedragsdeterminanten
Overzicht:
- Gedragsintentie & motivatie
- Attitude & uitkomstverwachtingen
- Subjectieve norm & ervaren sociale invloed
- Eigen-effectiviteit
- Geanticipeerde spijt & morele verplichting
- Risico-inschatting
- Kennis & bewustzijn
- Persoonlijkheidskenmerken
Gedragsintentie en motivatie
Gedragsintentie:
- Mate waarin iemand van plan is om gedrag te stellen
- Intentie leidt niet automatisch tot blijvend gedrag
o Door barrières, gewoontes…
- Er zijn verschillende soorten intenties:
o Om gedrag te veranderen
o Om gedrag vol te houden
