Sociale verandering
De kennislijn sociale veranderingen gaat over:
In het vak sociale veranderingen staan sociale vragen centraal. Maatschappelijke ontwikkelingen zijn
van invloed op het individueel functioneren van mensen. Die vragen en ontwikkelingen zijn
bovendien contextafhankelijk, dat wil zeggen dat ze verschillend zijn in tijd en plaats. We bouwen
voort op kennislijn jaar 1 Gemeenschap, waar het model voor Sociale Kwaliteit centraal stond. We
gaan ons verder verdiepen in de pijlers sociale inclusie en sociale cohesie. Ook sociaaleconomische
zekerheid komt aan bod. We starten met het overkoepelende concept intersectionaliteit. Dit concept
komt elke les weer terug en vormt de kapstok voor de andere concepten, zoals sociale uitsluiting,
inclusie, diversiteit… Tijdens deze lessen gaan we samen ontdekken wat de rol van de sociaal werker
is in deze vraagstukken, omdat de mensen met wie de SW'er werkt in hun dagelijks leven direct met
deze vraagstukken te maken krijgt.
Les 1: intersectionaliteit
Kritisch denken -> informatie verzamelen, betekenis geven, toepassen van kennis.
Kritisch leren denken
Een bijkomend voordeel van het gesprek aangaan over normen en waarden is dat je hierdoor kritisch
leert denken. Bij het kritisch denken onderzoek je je eigen ideeën, en normen en waarden. Kritisch
denken is dus niet overal kritiek op hebben maar met een vragende blik in de spiegel kijken: Waar
komen jouw ideeën vandaan? Waarom vind jij iets goed of slecht? Als je kritisch denkt, kijk je vanuit
verschillende perspectieven naar situaties. Het doel van kritisch denken is dat je uiteindelijk komt tot
een ontwikkeling van jouw normen en waarden zodat je in de praktijk verantwoordelijk kunt
handelen.
Concepten:
- Intersectionaliteit
- Sociale uitsluiting
- Sociologische verbeeldingskracht
Leerdoelen:
•Je kunt sociale ongelijkheid en identiteit analyseren vanuit het begrip intersectionaliteit.
• Je kunt uitleggen wat deelidentiteiten zijn.
• Je herkent sociale uitsluiting in de samenleving.
• Je kunt sociologische verbeeldingskracht uitleggen en toepassen op verschillende sociale
veranderingen.
Intersectionaliteit/ kruispuntdenken
Verschillen delen van je identiteit beïnvloeden elkaar. In een analyse van
ongelijkheden gaat het nooit enkel over een van die stukjes identiteit. De
manier waarop je in de maatschappij staat afhankelijk van alle stukjes
identiteit. Dit kan zorgen voor discriminatie of privilege.
Volgens Kimberle Crenshaw is kruispuntdenken/ intersectionaliteit
Interactie twee soorten discriminatie: genderdiscriminatie & rassendiscriminatie.
1. Aannemen witte vrouwen
2. Aannemen zwarte mannen
Gevolg → buitensluiting van zwarte vrouwen omdat zij onzichtbaar waren voor een beleid dat zich
baseerde op twee onafhankelijke soorten discriminatiebestrijding.
,Kruispuntdenken
Seada Nourhussen: Zo ben ik vrouw (geslacht), zwart (huidskleur), migrant en heb ik een islamitische
achtergrond (religie). Deze zaken stellen mij achter in een samenleving gedomineerd door witte
mannen. Maar ik ben ook cis (mijn seksuele identiteit komt overeen met het geslacht waarin ik ben
geboren), hetero (seksualiteit), theoretisch opgeleid en hoofdredacteur (klasse) (Kruispunten – One
World).
Vecht voor alle vrouwen: Naomi Doevendans (23) komt op voor de rechten van vrouwen met een
beperking en wil hun belangen en problemen zichtbaarder maken binnen het feminisme
Definitie jaar 1
Het kruispuntdenken is een identiteitstheorie waarmee je het sociaal functioneren van mensen in
relatie tot hun sociale positionering kunt analyseren en begrijpen.
Gaat uit van:
1. Ieder individu heeft een meervoudige sociale identiteit
2. Ieder individu en iedere groep of samenleving is multicultureel
→ Kruispuntdenken zorgt ervoor dat je mensen bekijkt in hun veelheid aan dimensies en niet vanuit
één aspect.
Definitie – intersectionaliteit RoSa
Intersectionaliteit is een sociologisch denkkader dat licht werpt op de unieke vormen van
meervoudige discriminatie die een persoon kan ervaren op grond van diens sociale identiteit. Je
maatschappelijke positie wordt namelijk bepaald door verschillende betekenisgevers, zoals gender,
maar ook nationaliteit, ras/etniciteit, klasse, religie, leeftijd, seksualiteit, legale status, enzovoort. Al
deze factoren beïnvloeden en versterken elkaar, waardoor unieke ervaringen van discriminatie of
privilege ontstaan
Definitie- movisie
‘Onze verschillende identiteiten/categorieën van verschil (ras, klasse, gender, seksualiteit, etc.)
beïnvloeden elkaar op materieel, institutioneel en symbolisch niveau met als resultaat dat we op een
verschillende manier met discriminatie of machtsposities te maken krijgen.’
INTERSECTIONALITEIT VERGROOT INCLUSIE
Intersectioneel denken biedt concrete handvatten om meer inclusief te werken in de
hulpverlening.
- De ‘andere vraag’ wordt gesteld
- Problemen worden meer in context geplaatst + verschillende perspectieven bekeken.
→Hoe kan intersectionaliteit helpen om inclusiever te werken als sociaal werker? Zet je
intersectionele bril op `
Concept: sociologische verbeeldingskracht
• The sociological imagination (C. Wright Mills) in het Nederlands sociologische verbeeldingskracht of
visie
• Sociologische verbeeldingskracht is het vermogen om het verband te zien tussen PERSOONLIJKE
uitdagingen en grotere MAATSCHAPPELIJKE vraagstukken, door te kijken naar hoe zij elkaar
beïnvloeden.
Les 2 sociale ongelijkheid
Concepten:
• Sociale ongelijkheid
• Sociaal bewustzijn
• Meritocratisering/meritocratie
• Sociale mobiliteit: sociale positie/maatschappelijke ladder
, Leerdoel
• Je begrijpt het concept sociale ongelijkheid in verschillende contexten.
• Je kunt een casus over sociale ongelijkheid analyseren.
• Je denkt kritisch over o.a. het concept sociale mobiliteit.
• Je kunt een concept map maken van een actueel maatschappelijk vraagstuk (en hierover in gesprek
met medestudenten).
Definitie sociale ongelijkheid
Ruime definitie: alle sociale verschillen, alle situaties waarin mensen verschillende sociale posities
innemen.
Metafoor hoog-laag: hiërarchische sociale verschillen
Korte definitie: Verschillen in macht en daarmee verbonden sociale privileges.
Sociale ongelijkheid kan bestaan op het gebied van:
• Sociaaleconomische ongelijkheid
• Gender
• Seksuele voorkeur
• Etniciteit
• Leeftijd
• Afkomst
• Onderwijsniveau/intellect
• Status
Sociaal bewustzijn
Bewustwording van je sociale positie (en die van anderen!) in de samenleving:
• Is bepaald door: (sub)cultuur en historie
• Verschillende deelidentiteiten (kruispuntdenken!)
• Het beïnvloedt jouw definitie van de situatie en je gedrag
• Helpt om inzicht te hebben in je eigen positie t.o.v. anderen
Concept meritocratie
Meritocratie = sociale positie hangt af van ‘merites’ (verdiensten)
De kennislijn sociale veranderingen gaat over:
In het vak sociale veranderingen staan sociale vragen centraal. Maatschappelijke ontwikkelingen zijn
van invloed op het individueel functioneren van mensen. Die vragen en ontwikkelingen zijn
bovendien contextafhankelijk, dat wil zeggen dat ze verschillend zijn in tijd en plaats. We bouwen
voort op kennislijn jaar 1 Gemeenschap, waar het model voor Sociale Kwaliteit centraal stond. We
gaan ons verder verdiepen in de pijlers sociale inclusie en sociale cohesie. Ook sociaaleconomische
zekerheid komt aan bod. We starten met het overkoepelende concept intersectionaliteit. Dit concept
komt elke les weer terug en vormt de kapstok voor de andere concepten, zoals sociale uitsluiting,
inclusie, diversiteit… Tijdens deze lessen gaan we samen ontdekken wat de rol van de sociaal werker
is in deze vraagstukken, omdat de mensen met wie de SW'er werkt in hun dagelijks leven direct met
deze vraagstukken te maken krijgt.
Les 1: intersectionaliteit
Kritisch denken -> informatie verzamelen, betekenis geven, toepassen van kennis.
Kritisch leren denken
Een bijkomend voordeel van het gesprek aangaan over normen en waarden is dat je hierdoor kritisch
leert denken. Bij het kritisch denken onderzoek je je eigen ideeën, en normen en waarden. Kritisch
denken is dus niet overal kritiek op hebben maar met een vragende blik in de spiegel kijken: Waar
komen jouw ideeën vandaan? Waarom vind jij iets goed of slecht? Als je kritisch denkt, kijk je vanuit
verschillende perspectieven naar situaties. Het doel van kritisch denken is dat je uiteindelijk komt tot
een ontwikkeling van jouw normen en waarden zodat je in de praktijk verantwoordelijk kunt
handelen.
Concepten:
- Intersectionaliteit
- Sociale uitsluiting
- Sociologische verbeeldingskracht
Leerdoelen:
•Je kunt sociale ongelijkheid en identiteit analyseren vanuit het begrip intersectionaliteit.
• Je kunt uitleggen wat deelidentiteiten zijn.
• Je herkent sociale uitsluiting in de samenleving.
• Je kunt sociologische verbeeldingskracht uitleggen en toepassen op verschillende sociale
veranderingen.
Intersectionaliteit/ kruispuntdenken
Verschillen delen van je identiteit beïnvloeden elkaar. In een analyse van
ongelijkheden gaat het nooit enkel over een van die stukjes identiteit. De
manier waarop je in de maatschappij staat afhankelijk van alle stukjes
identiteit. Dit kan zorgen voor discriminatie of privilege.
Volgens Kimberle Crenshaw is kruispuntdenken/ intersectionaliteit
Interactie twee soorten discriminatie: genderdiscriminatie & rassendiscriminatie.
1. Aannemen witte vrouwen
2. Aannemen zwarte mannen
Gevolg → buitensluiting van zwarte vrouwen omdat zij onzichtbaar waren voor een beleid dat zich
baseerde op twee onafhankelijke soorten discriminatiebestrijding.
,Kruispuntdenken
Seada Nourhussen: Zo ben ik vrouw (geslacht), zwart (huidskleur), migrant en heb ik een islamitische
achtergrond (religie). Deze zaken stellen mij achter in een samenleving gedomineerd door witte
mannen. Maar ik ben ook cis (mijn seksuele identiteit komt overeen met het geslacht waarin ik ben
geboren), hetero (seksualiteit), theoretisch opgeleid en hoofdredacteur (klasse) (Kruispunten – One
World).
Vecht voor alle vrouwen: Naomi Doevendans (23) komt op voor de rechten van vrouwen met een
beperking en wil hun belangen en problemen zichtbaarder maken binnen het feminisme
Definitie jaar 1
Het kruispuntdenken is een identiteitstheorie waarmee je het sociaal functioneren van mensen in
relatie tot hun sociale positionering kunt analyseren en begrijpen.
Gaat uit van:
1. Ieder individu heeft een meervoudige sociale identiteit
2. Ieder individu en iedere groep of samenleving is multicultureel
→ Kruispuntdenken zorgt ervoor dat je mensen bekijkt in hun veelheid aan dimensies en niet vanuit
één aspect.
Definitie – intersectionaliteit RoSa
Intersectionaliteit is een sociologisch denkkader dat licht werpt op de unieke vormen van
meervoudige discriminatie die een persoon kan ervaren op grond van diens sociale identiteit. Je
maatschappelijke positie wordt namelijk bepaald door verschillende betekenisgevers, zoals gender,
maar ook nationaliteit, ras/etniciteit, klasse, religie, leeftijd, seksualiteit, legale status, enzovoort. Al
deze factoren beïnvloeden en versterken elkaar, waardoor unieke ervaringen van discriminatie of
privilege ontstaan
Definitie- movisie
‘Onze verschillende identiteiten/categorieën van verschil (ras, klasse, gender, seksualiteit, etc.)
beïnvloeden elkaar op materieel, institutioneel en symbolisch niveau met als resultaat dat we op een
verschillende manier met discriminatie of machtsposities te maken krijgen.’
INTERSECTIONALITEIT VERGROOT INCLUSIE
Intersectioneel denken biedt concrete handvatten om meer inclusief te werken in de
hulpverlening.
- De ‘andere vraag’ wordt gesteld
- Problemen worden meer in context geplaatst + verschillende perspectieven bekeken.
→Hoe kan intersectionaliteit helpen om inclusiever te werken als sociaal werker? Zet je
intersectionele bril op `
Concept: sociologische verbeeldingskracht
• The sociological imagination (C. Wright Mills) in het Nederlands sociologische verbeeldingskracht of
visie
• Sociologische verbeeldingskracht is het vermogen om het verband te zien tussen PERSOONLIJKE
uitdagingen en grotere MAATSCHAPPELIJKE vraagstukken, door te kijken naar hoe zij elkaar
beïnvloeden.
Les 2 sociale ongelijkheid
Concepten:
• Sociale ongelijkheid
• Sociaal bewustzijn
• Meritocratisering/meritocratie
• Sociale mobiliteit: sociale positie/maatschappelijke ladder
, Leerdoel
• Je begrijpt het concept sociale ongelijkheid in verschillende contexten.
• Je kunt een casus over sociale ongelijkheid analyseren.
• Je denkt kritisch over o.a. het concept sociale mobiliteit.
• Je kunt een concept map maken van een actueel maatschappelijk vraagstuk (en hierover in gesprek
met medestudenten).
Definitie sociale ongelijkheid
Ruime definitie: alle sociale verschillen, alle situaties waarin mensen verschillende sociale posities
innemen.
Metafoor hoog-laag: hiërarchische sociale verschillen
Korte definitie: Verschillen in macht en daarmee verbonden sociale privileges.
Sociale ongelijkheid kan bestaan op het gebied van:
• Sociaaleconomische ongelijkheid
• Gender
• Seksuele voorkeur
• Etniciteit
• Leeftijd
• Afkomst
• Onderwijsniveau/intellect
• Status
Sociaal bewustzijn
Bewustwording van je sociale positie (en die van anderen!) in de samenleving:
• Is bepaald door: (sub)cultuur en historie
• Verschillende deelidentiteiten (kruispuntdenken!)
• Het beïnvloedt jouw definitie van de situatie en je gedrag
• Helpt om inzicht te hebben in je eigen positie t.o.v. anderen
Concept meritocratie
Meritocratie = sociale positie hangt af van ‘merites’ (verdiensten)
