3.2.7. Neerslagverschillen op aarde
☁ Wolken zien we voornamelijk aan de evenaar
• Wolken ontstaan voornamelijk in lagedrukgebieden, zoals aan de evenaar.
💧 Uit wat bestaan wolken? Waar komt dit water vandaan?
• Wolken ontstaan door condensatie van waterdamp. Dit waterdamp komt uit zeeën, rivieren, meren,
vegetatie, enzovoort.
• Proces in de hydrologische cyclus:
o 🌞 Zonnewarmte verdampt water uit zeeën, rivieren, meren, vegetatie
o 🌬 Warme lucht met waterdamp stijgt
o ❄ (Op grotere hoogte koelt de lucht af,) treedt condensatie op, en vormen zich wolkendruppels
o 🌧 Dit leidt uiteindelijk tot neerslag
Þ Bij verdamping van water aan het aardoppervlak is warmte nodig
Þ Bij condensatie van waterdamp op grotere hoogte komt warmte vrij
Wolken fungeren als dragers van warmte
✈ Condenssporen van vliegtuigen (warme lucht die afkoelt)
Vliegtuigstrepen zijn kunstmatige wolken (veroorzaakt door de uitstoot van waterdamp):
o Door verbranding van kerosine komen waterdamp en roetdeeltjes vrij.
o ❄ In de koude lucht op grote hoogte condenseert de waterdamp en ontstaan er ijskristallen
o De roetdeeltjes treden op als condensatiekernen.
o Dit leidt tot de vorming van ijskristallen, zichtbaar als witte strepen. (roetdeeltjes waarop wolkjes gaan vestigen)
A) 🌫 Condensatie leidt tot wolkenvorming
• luchtvochtigheid
o 📏 Absolute luchtvochtigheid: Hoeveelheid waterdamp in de lucht in gram per m3 (g/m³).
o 📈 Verzadigingsvochtigheid: Maximale hoeveelheid waterdamp dat in de lucht kan zitten bij een
bepaalde T in gram per m3 lucht (g/m³)
o 💦 Relatieve luchtvochtigheid: Aanwezige waterdamp / maximale hoeveelheid waterdamp bij een
bepaalde T (%). (Absolute luchtvochtigheid/verzadiging (%).)
🟡 Condensatiezones
Gele zone: Geen condensatie, omdat warme lucht t.o.v. koude lucht een lagere luchtdichtheid heeft en meer
vocht kan bevatten zonder te condenseren. (In een volume warme lucht is er dus meer ruimte tussen de moleculen dan bij een volume koude lucht)
• 🔵 Blauwe/warme zone: Hier treedt condensatie op door afkoeling van lucht.
⚙ Processen die condensatie beïnvloeden:
• 🔴 Rode pijl
o Lucht koelt af
o bereikt dauwpunt, waarbij condensatie optreedt
• 🟢 Groene pijl (bij aanhoudende verdamping)
o lucht wordt verzadigd
o treedt condensatie op. geen condensatie = geen wolk
✨ Condensatiekernen (= stofdeeltjes waarop waterdruppels vestigen) (bv zand) zijn noodzakelijk. Druppels vestigen zich aan de
kernen (bv. zand). Zonder condensatiekernen kan waterdamp oververzadigd raken. (oververzadiging is mogelijk)
Bij koude T, makkelijker wolken gevormd à er treedt sneller verzadiging op bij koude T
B) 🌧 Neerslagrijke gebieden
🌦 Typen neerslag:
1. ⛰ Stijgingsregen (orografische regen): Lucht wordt gedwongen te stijgen bij
gebergtes en koelt af.
2. 🌡 Frontale regen: Ontstaat bij het botsen van warme en koude luchtmassa’s.
3. ☀ Convectieregen (zenitale regen): Warme lucht stijgt snel op, koelt af, en
veroorzaakt neerslag.
, 🌍 ITCZ en moessons:
• De ITCZ (Intertropische Convergentiezone) verschuift door de zenitale zonnestand:
o ⬆ Naar het noorden in de zomer.
o ⬇ Naar het zuiden in de winter.
🌬 Moessons: winden die permanent waaien, maar halfjaarlijks van richting veranderen.
☀ Zomermoesson (aanlandig en nat): ❄ Wintermoesson (aflandig en droog):
kenmerken
- Vochtige luchtstromen vd Indische Oceaan richting land - Droge luchtstromen van land naar zee.
- Kan enorme hoeveelheden regen veroorzaken. - Geen of weinig regenval.
- Zuid- en Zuidoost-Azië zijn de zwaarst getroffen regio’s.
waarom
- De uitgestrekte landmassa vh Aziatische continent warmt sterk - In de winter koelt de lucht boven het
op in de zomer. Aziatische continent sterk af.
- Deze verhitting veroorzaakt extreem L druk boven land (ITCZ) - Dit veroorzaakt hoge druk boven land.
- De lage druk trekt vochtige lucht aan, wat leidt tot hevige - De wind voert droge lucht af richting zee,
regenval boven land. waardoor landgebieden droog blijven
🌍 Zuid- en Zuidoost-Azië: De sterke verschillen tussen land en zee
(opwarming en afkoeling) maken deze regio gevoelig voor de
krachtigste moessonwinden
C) 🏜 Droge gebieden
🛑 Oorzaken van droogte:
1. 📉 Hoge drukgebieden: Dalende lucht warmt op en kan meer waterdamp bevatten zonder te
condenseren (gele pijl).
2. ❄ Koude zeestromen: Deze koelen de lucht erboven af, waardoor condensatie en neerslag uitblijven.
3. ⛰ Regenschaduweffect: Aan de lijzijde van bergen daalt lucht, warmt op, en voorkomt neerslag.
🌵 Voorbeelden van woestijnen:
• Sahaeawoestijn: continue H luchtdruk
• Gobiwoestijn: 🇨🇳 China en 🇲🇳 Mongolië: regenschaduweffect
• Atacama: 🇨🇱 Noord-Chili: koude luchtstroom
• Kyzylkum: 🇺🇿 Oezbekistan : landinwaarts (wolken al uitgeregent)
• 🌬 Poolwoestijnen: Extreem koud en droog : continue H luchtdruk
lage druk trekt vochtige lucht aan van over de Indische Oceaan en veroorzaakt hevige regenval boven land.
• 🟡 Gele Pijl:
o Lucht warmt op
o 🌡 Warme lucht kan meer vochtigheid (waterdamp) bevatten zonder
te condenseren.
o (Hierdoor blijft de lucht droger totdat het dauwpunt wordt bereikt)
🌍 Drukgebieden in januari en juli à Continue hoge druk à droog gebied
• Droge gebieden ontstaan door:
o 📌 Continue hoge drukgebieden.
o ❄ Invloed van koude zeestromen. à droog gebied
o 🏔 Het regenschaduweffect à gradies
o Het regenschaduweffect à Reliëf. (lijzijde)
- droog klimaat: jaarlijks minder dan 400 mm regen
- nat klimaat: meer dan 400 mm valt
, Locatie Klimaat Oorzaken van droog of nat klimaat
Ghat Droog Subtropisch maximum, te ver van de kust voor invloed van een koude zeestroom of
regenschaduw, continentale ligging mogelijk.
Las Vegas Droog Regenschaduweffect, te ver van koude zeestroom, continentale ligging, subtropisch
maximum is uitgesloten (te noordelijk).
Bergen Nat Geen convectieregen (ligt vóór de bergen), beïnvloed door regenschaduweffect en
frontale regen.
1. 🌧 Meer regen in Zuid-Amerika
• Andesgebied:
o 🌊 Loefzijde: Gelegen aan de kant van de zee, ontvangt veel regen.
o 🏔 Lijzijde: Hooggelegen gebied aan de andere kant van het gebergte, ontvangt minder regen.
• 🌬 Proces: Lucht stijgt en koelt af à ❄ waterdamp condenseert bij het dauwpunt en ontstaat regen.
2. 📉 Lage drukgebieden (evenaar)
• ☀ Convectieregen of zenitale regen:
o Warme lucht stijgt snel op.
o 🌡 Dalende temperatuur → waterdamp condenseert → wolkenvorming en regen.
• 🌧 Moessonregen:
o Juni: In India trekt lage druk vochtige lucht aan → hevige regenval.
o Winter: Winden voeren droge lucht af naar zee → minder regen.
3. 🌦 Frontale neerslag (60°N)
🌡 Botsing van warme en koude lucht: Warme lucht stijgt op, koelt af, en waterdamp condenseert → regen
• 🌊 Zee: Vochtig moessonwind.
• 🏜 Land: Droger moessonwind.
C) 🏜 Droge gebieden
4 factoren die droogte verklaren:
1. ⛰ Lijzijde van een bergketen: Aan de lijzijde is de lucht warmer en droger → weinig regen.
2. 📈 Hoge drukgebieden:
o Lucht daalt en warmt op.
o 🌡 Warme lucht kan veel waterdamp bevatten zonder condensatie → geen wolkenvorming → droge
gebieden
Voorbeeld: Hobiezij, waar zeer weinig neerslag valt. (weining regen in hoog drukgebied)
3. ❄ Koude zeestromen: Lucht boven de zee is zo koud dat heel weinig waterdamp opgenomen wordt →
geen regen of wolken. (Land blijft droog)
4. 🏞 Continentale ligging: Land ligt zo ver in het binnenland dat wolken al zijn uitgeregend voordat ze
daar aankomen.
3.2.8. classificatie van de klimaten
Koud klimaat
• Gelegen van poolcirkel tot pool.
• warmste maand heeft een gem temperatuur lager dan 10°C
Gematigd klimaat
• Gelegen van poolcirkel tot keerkring.
• koudste maand heeft een gem temperatuur lager dan 18°C.
• warmste maand heeft een gem temperatuur hoger dan 10°C.
Warm klimaat
• Gelegen tussen de keerkringen.
• koudste maand heeft een gem temperatuur hoger dan 18°C
Temperatuur Neerslag
Neerslagrijke gebieden Droge gebieden
o Breedteligging § Convectieregen § Continentale ligging
o Zeestromen § Moessonregen § Koude zeestromen
o Hoogteligging § Stijgingsregen § Continu hogedrukgebied
o Nabijheid van zee (continentaal of maritiem) § Frontale regen § Regenschaduweffect
☁ Wolken zien we voornamelijk aan de evenaar
• Wolken ontstaan voornamelijk in lagedrukgebieden, zoals aan de evenaar.
💧 Uit wat bestaan wolken? Waar komt dit water vandaan?
• Wolken ontstaan door condensatie van waterdamp. Dit waterdamp komt uit zeeën, rivieren, meren,
vegetatie, enzovoort.
• Proces in de hydrologische cyclus:
o 🌞 Zonnewarmte verdampt water uit zeeën, rivieren, meren, vegetatie
o 🌬 Warme lucht met waterdamp stijgt
o ❄ (Op grotere hoogte koelt de lucht af,) treedt condensatie op, en vormen zich wolkendruppels
o 🌧 Dit leidt uiteindelijk tot neerslag
Þ Bij verdamping van water aan het aardoppervlak is warmte nodig
Þ Bij condensatie van waterdamp op grotere hoogte komt warmte vrij
Wolken fungeren als dragers van warmte
✈ Condenssporen van vliegtuigen (warme lucht die afkoelt)
Vliegtuigstrepen zijn kunstmatige wolken (veroorzaakt door de uitstoot van waterdamp):
o Door verbranding van kerosine komen waterdamp en roetdeeltjes vrij.
o ❄ In de koude lucht op grote hoogte condenseert de waterdamp en ontstaan er ijskristallen
o De roetdeeltjes treden op als condensatiekernen.
o Dit leidt tot de vorming van ijskristallen, zichtbaar als witte strepen. (roetdeeltjes waarop wolkjes gaan vestigen)
A) 🌫 Condensatie leidt tot wolkenvorming
• luchtvochtigheid
o 📏 Absolute luchtvochtigheid: Hoeveelheid waterdamp in de lucht in gram per m3 (g/m³).
o 📈 Verzadigingsvochtigheid: Maximale hoeveelheid waterdamp dat in de lucht kan zitten bij een
bepaalde T in gram per m3 lucht (g/m³)
o 💦 Relatieve luchtvochtigheid: Aanwezige waterdamp / maximale hoeveelheid waterdamp bij een
bepaalde T (%). (Absolute luchtvochtigheid/verzadiging (%).)
🟡 Condensatiezones
Gele zone: Geen condensatie, omdat warme lucht t.o.v. koude lucht een lagere luchtdichtheid heeft en meer
vocht kan bevatten zonder te condenseren. (In een volume warme lucht is er dus meer ruimte tussen de moleculen dan bij een volume koude lucht)
• 🔵 Blauwe/warme zone: Hier treedt condensatie op door afkoeling van lucht.
⚙ Processen die condensatie beïnvloeden:
• 🔴 Rode pijl
o Lucht koelt af
o bereikt dauwpunt, waarbij condensatie optreedt
• 🟢 Groene pijl (bij aanhoudende verdamping)
o lucht wordt verzadigd
o treedt condensatie op. geen condensatie = geen wolk
✨ Condensatiekernen (= stofdeeltjes waarop waterdruppels vestigen) (bv zand) zijn noodzakelijk. Druppels vestigen zich aan de
kernen (bv. zand). Zonder condensatiekernen kan waterdamp oververzadigd raken. (oververzadiging is mogelijk)
Bij koude T, makkelijker wolken gevormd à er treedt sneller verzadiging op bij koude T
B) 🌧 Neerslagrijke gebieden
🌦 Typen neerslag:
1. ⛰ Stijgingsregen (orografische regen): Lucht wordt gedwongen te stijgen bij
gebergtes en koelt af.
2. 🌡 Frontale regen: Ontstaat bij het botsen van warme en koude luchtmassa’s.
3. ☀ Convectieregen (zenitale regen): Warme lucht stijgt snel op, koelt af, en
veroorzaakt neerslag.
, 🌍 ITCZ en moessons:
• De ITCZ (Intertropische Convergentiezone) verschuift door de zenitale zonnestand:
o ⬆ Naar het noorden in de zomer.
o ⬇ Naar het zuiden in de winter.
🌬 Moessons: winden die permanent waaien, maar halfjaarlijks van richting veranderen.
☀ Zomermoesson (aanlandig en nat): ❄ Wintermoesson (aflandig en droog):
kenmerken
- Vochtige luchtstromen vd Indische Oceaan richting land - Droge luchtstromen van land naar zee.
- Kan enorme hoeveelheden regen veroorzaken. - Geen of weinig regenval.
- Zuid- en Zuidoost-Azië zijn de zwaarst getroffen regio’s.
waarom
- De uitgestrekte landmassa vh Aziatische continent warmt sterk - In de winter koelt de lucht boven het
op in de zomer. Aziatische continent sterk af.
- Deze verhitting veroorzaakt extreem L druk boven land (ITCZ) - Dit veroorzaakt hoge druk boven land.
- De lage druk trekt vochtige lucht aan, wat leidt tot hevige - De wind voert droge lucht af richting zee,
regenval boven land. waardoor landgebieden droog blijven
🌍 Zuid- en Zuidoost-Azië: De sterke verschillen tussen land en zee
(opwarming en afkoeling) maken deze regio gevoelig voor de
krachtigste moessonwinden
C) 🏜 Droge gebieden
🛑 Oorzaken van droogte:
1. 📉 Hoge drukgebieden: Dalende lucht warmt op en kan meer waterdamp bevatten zonder te
condenseren (gele pijl).
2. ❄ Koude zeestromen: Deze koelen de lucht erboven af, waardoor condensatie en neerslag uitblijven.
3. ⛰ Regenschaduweffect: Aan de lijzijde van bergen daalt lucht, warmt op, en voorkomt neerslag.
🌵 Voorbeelden van woestijnen:
• Sahaeawoestijn: continue H luchtdruk
• Gobiwoestijn: 🇨🇳 China en 🇲🇳 Mongolië: regenschaduweffect
• Atacama: 🇨🇱 Noord-Chili: koude luchtstroom
• Kyzylkum: 🇺🇿 Oezbekistan : landinwaarts (wolken al uitgeregent)
• 🌬 Poolwoestijnen: Extreem koud en droog : continue H luchtdruk
lage druk trekt vochtige lucht aan van over de Indische Oceaan en veroorzaakt hevige regenval boven land.
• 🟡 Gele Pijl:
o Lucht warmt op
o 🌡 Warme lucht kan meer vochtigheid (waterdamp) bevatten zonder
te condenseren.
o (Hierdoor blijft de lucht droger totdat het dauwpunt wordt bereikt)
🌍 Drukgebieden in januari en juli à Continue hoge druk à droog gebied
• Droge gebieden ontstaan door:
o 📌 Continue hoge drukgebieden.
o ❄ Invloed van koude zeestromen. à droog gebied
o 🏔 Het regenschaduweffect à gradies
o Het regenschaduweffect à Reliëf. (lijzijde)
- droog klimaat: jaarlijks minder dan 400 mm regen
- nat klimaat: meer dan 400 mm valt
, Locatie Klimaat Oorzaken van droog of nat klimaat
Ghat Droog Subtropisch maximum, te ver van de kust voor invloed van een koude zeestroom of
regenschaduw, continentale ligging mogelijk.
Las Vegas Droog Regenschaduweffect, te ver van koude zeestroom, continentale ligging, subtropisch
maximum is uitgesloten (te noordelijk).
Bergen Nat Geen convectieregen (ligt vóór de bergen), beïnvloed door regenschaduweffect en
frontale regen.
1. 🌧 Meer regen in Zuid-Amerika
• Andesgebied:
o 🌊 Loefzijde: Gelegen aan de kant van de zee, ontvangt veel regen.
o 🏔 Lijzijde: Hooggelegen gebied aan de andere kant van het gebergte, ontvangt minder regen.
• 🌬 Proces: Lucht stijgt en koelt af à ❄ waterdamp condenseert bij het dauwpunt en ontstaat regen.
2. 📉 Lage drukgebieden (evenaar)
• ☀ Convectieregen of zenitale regen:
o Warme lucht stijgt snel op.
o 🌡 Dalende temperatuur → waterdamp condenseert → wolkenvorming en regen.
• 🌧 Moessonregen:
o Juni: In India trekt lage druk vochtige lucht aan → hevige regenval.
o Winter: Winden voeren droge lucht af naar zee → minder regen.
3. 🌦 Frontale neerslag (60°N)
🌡 Botsing van warme en koude lucht: Warme lucht stijgt op, koelt af, en waterdamp condenseert → regen
• 🌊 Zee: Vochtig moessonwind.
• 🏜 Land: Droger moessonwind.
C) 🏜 Droge gebieden
4 factoren die droogte verklaren:
1. ⛰ Lijzijde van een bergketen: Aan de lijzijde is de lucht warmer en droger → weinig regen.
2. 📈 Hoge drukgebieden:
o Lucht daalt en warmt op.
o 🌡 Warme lucht kan veel waterdamp bevatten zonder condensatie → geen wolkenvorming → droge
gebieden
Voorbeeld: Hobiezij, waar zeer weinig neerslag valt. (weining regen in hoog drukgebied)
3. ❄ Koude zeestromen: Lucht boven de zee is zo koud dat heel weinig waterdamp opgenomen wordt →
geen regen of wolken. (Land blijft droog)
4. 🏞 Continentale ligging: Land ligt zo ver in het binnenland dat wolken al zijn uitgeregend voordat ze
daar aankomen.
3.2.8. classificatie van de klimaten
Koud klimaat
• Gelegen van poolcirkel tot pool.
• warmste maand heeft een gem temperatuur lager dan 10°C
Gematigd klimaat
• Gelegen van poolcirkel tot keerkring.
• koudste maand heeft een gem temperatuur lager dan 18°C.
• warmste maand heeft een gem temperatuur hoger dan 10°C.
Warm klimaat
• Gelegen tussen de keerkringen.
• koudste maand heeft een gem temperatuur hoger dan 18°C
Temperatuur Neerslag
Neerslagrijke gebieden Droge gebieden
o Breedteligging § Convectieregen § Continentale ligging
o Zeestromen § Moessonregen § Koude zeestromen
o Hoogteligging § Stijgingsregen § Continu hogedrukgebied
o Nabijheid van zee (continentaal of maritiem) § Frontale regen § Regenschaduweffect
