Psychpathologie En Psychia1ie
Kind4en En Jong4en
2024 – 2025
Maia Eeckhaut-Racon
, Kind%en En Jong%en
H"fdstuk 1: Inleiding
1.1 Kinder- En Jeugdpsychopathologie
Begint vanaf de geboorte:
® De infantpsychiatrie (infant mental health) is nog heel erg jong maar op dit moment gaan heel
van de middelen van gezondheidszorg naar deze tak
® Kunnen zo misschien enorm preventief werken
• Bij baby’s die duidelijk symptomen vertonen van stress door de manier waarop de
omgeving met hen omgaat
• Geleerd dat als we in die vroege fase, vanuit wat we weten dat er zich nadien als beelden
toont, daarnaar gaan kijken en iets mee gaan doen we preventief kunnen werken
® Apart classificatiesysteem voor ontwikkeld: DC 0-5 (slaat op de jaren) (diagnostic classfication
schedule)
• Classificatiesysteem voor 6-18 jaar: DSM-5
Studie van kennis en praktijk m.b.t. psychiatrische beelden:
® Klassiek 0 – 18 jaar, maar dat is relatief
® 18 jaar is de wettelijke leeftijd van volwassenwording
® Sommige jongeren op bv. 16 jaar al transitie aan het maken naar leven dat samengesteld is
zoals leven van volwassenen
• Leven waarbij de jongere niet meer thuis afhankelijk in zijn gezin zit
® Omgekeerd: jongeren van onze leeftijd vandaag staan langer in het adolescentie verhaal dan
20 – 30 jaar geleden
• Jongeren blijven langer in thuiscontext, studeren langer, gaan ieder weekend naar huis
voor was en plas, etc.
• Volwassene verantwoordelijkheden worden niet opgenomen tot oudere leeftijd
® 16 tot +/- 25 jaar wordt transitieleeftijd genoemd
• = Leeftijd waarin je de overgang maakt naar een volwassene bestaan
• Als je op dit moment een bepaald probleem hebt, is het niet fair dat je op die leeftijd
tussen kinderen moet zitten maar evenmin dat je dan tussen volwassenen moet zit
• Dus gezonder als je op die transitieleeftijd in dezelfde leeftijdsgroep aan die problemen kan
werken dus stillaan ontstaat er een aparte groep van transitie psychiatrie
à Gezamenlijk buigen over die transitie psychiatrie (zowel kinderpsychiaters, als mensen
vanuit volwassenpsychiatrie denken mee)
Kinderpsychiatrie = gezinspsychiatrie
® Er bestaat niet zo iets als kinderpsychiatrie als zodanig, dat is bijna altijd gezinspsychiatrie (of
contextpsychiatrie als het kind geen gezin heeft)
2
, ® Je bent nog afhankelijk van de context à alles wat je doet individueel heeft een impact op
de context, maar de context heeft ook heel veel impact op het individu
® Jongeren in de transitiefase zijn ook nog sterk verbonden aan hun context en dus is het
belangrijk om met die context te blijven werken à horen niet helemaal meer binnen de
kinderpsychiatrie (want te beschermend), maar ook niet volledig bij de volwassenpsychiatrie
(gericht op autonomie)
Gedeelde Domeinen Met Volwassenenpsychiatrie
Peripartale psychiatrie
® Is niet infantpsychiatrie, maar gaat over het ongeboren kind
® De jonge ouders die zwanger worden en waar er op dat moment al bezorgdheid is vanuit de
omgeving over de zorg voor het (ongeboren) kind
• Bv. als de ouder opgenomen is in het ziekenhuis rond de bevalling en de verpleging merkt
dat het niet goed loopt, of dat het een alleenstaande mama is, etc. en er een zorg ontstaat
rond de goede zorg
• Bezorgdheid kan al vroeger ontstaan bij iemand die bv. middelen misbruik
® Proberen de zorg al op gang te brengen à kan gericht zijn op de infantpsychiatrie (als men
bezorgd is om het kindje) of op de volwassenpsychiatrie (als men vooral bezorgd is om de
mama)
KOPP (kinderen van ouders met psychiatrische problemen)
® Hoeft niet noodzakelijk zo te zijn dat kinderen zelf al problemen ontwikkelen
® We zien wel dat er al patronen ontstaan bij kinderen die wel ondersteuning kunnen gebruiken
(hoeft niet noodzakelijk al zorgwekkend te zijn)
• Bv. parentificatie
® Kindreflex = een stappenplan waarbij er wordt vertrokken van stap 1 met een ouder die wordt
betrokken bij de volwassen psychiatrie
• Door de Vlaamse overheid in samenwerking met VK
• Nu verplicht om te vragen “heeft u kinderen?”
à Accute (kind)reflex maken als het antwoord ja is om te zien wie er voor het kind zorgt,
waar het kind is en hoe dit in de toekomst gaat zijn wanneer de ouder bv. in opname is
• Belangrijk om het over de ouderrol te hebben (een volgende stap) à een uur de tijd
nemen om het te hebben over het ouderschap (wat verwachten zij ervan, wat doen zij, hoe
zien zij het) à er dan ook bij durven stilstaan van “en wat dan als het slecht gaat met u,
hoe is het dan met de kinderen”
à Durven hierbij stilstaan hoe het zou zijn voor de kinderen en wat kan er gedaan worden
om dat minder onbesproken te laten
• Is er good enough parenting? Super!
à Is dit er niet helemaal à ondersteuning verlenen
à Is het echt verontrustend à andere stappen ondernemen
Kennisindeling
® Kijken op dezelfde manier naar problematieken, kijken naar hetzelfde orgaan (brein), gebruiken
dezelfde farmacologie à wetenschap grotendeels hetzelfde, zij het dat die zo groot is dat die
wel is opgedeeld
3
, ® Gebruiken gelijkaardige methodieken en therapieën
• Zijn in oorsprong hetzelfde, maar worden wel anders toegepast
Ontwikkeling Centraal
Vanaf je naar beelden van kinderen en jongeren begint te kijken is het woord ontwikkeling een
belangrijk woord. Dat klinkt evident, maar wat bedoelen we er dan mee?
® De kinderen zijn aan het opgroeien
• Bv. ADHD op kleuterleeftijd is anders dan ADHD op 17 jarige leeftijd
® De ontwikkeling van een kind doorheen de jeugd maakt dat eenzelfde beeld zich op hele
andere manieren uit en andere gevolgen heeft voor het kind en de omgeving daarrond
® Heeft te maken met het feit dat het hersensubstraat, daar waar het misgaat, nog in volle
ontwikkeling is
Hersenontwikkeling
® Daar waar het ergens fout gaat (gedachtenloop/letterlijke opbouw/…)
® Hersenen zijn continu in ontwikkeling
® Lijkt evident, maar je moet hier heel de tijd bij stilstaan
® Bv. depressie op 4 jaar is anders dan op 16 jaar
De hersenen zijn in ontwikkeling, maar datgene wat in ontwikkeling is (de hersenen binnen dat kind)
is in voortdurende leerervaring met de omgeving waar het inzit.
Nature-nurture transactionaliteit
® Hersenen staan continu in contact met leerervaringen met de omgeving (nurture)
® Je kan biologisch al aanleg hebben, risicofactoren meehebben (nature)
® Er is dus ALTIJD samenspel tussen de nature (aanleg) en de omgeving waar je in terecht komt
(nurture)
• Die interactie begint van voor de geboorte en gaat de hele tijd verder
Bv: ADHD is hoog erfelijk dus of je de kwetsbaarheid hebt om weinig controle te kunnen
hebben over gedrag, hyperactiviteit en concentratievermogen is voor 75% erfelijk. Dit
betekent dat als je geboren wordt, je als baby of peuter ook al anders reageert op de
pogingen om u te sturen door uw ouders. Dat anders reageren op die pogingen heeft
impact op die ouders. die ouders gaan makkelijker wanhopig worden, meer moe zijn en
minder geslapen hebben, etc. Die gaan dan na een tijd gevormde reacties hebben door de
ervaringen met dat kind dat gemiddeld moeilijker opvoedbaar was.
® Dit samenspel is de reden waarom vroeg interventie echt belangrijk is: om die
transactionaliteit in de loop van de tijd gaan tegenwerken
® Nog een aspect van deze interactie: use it or lose it principe
• Dingen die je niet oefent, ga je niet kunnen (lose it)
• Dingen die je oefent op het juiste moment in de tijd, ga je beter leren (use it)
à Bv. leren skiën op 4 of 5 jaar, dan zal je later altijd beter kunnen skiën dan dat je hebt
leren skiën op 35 jarige leeftijd
à Heeft te maken met sensitieve periodes in de hersenen
4
Kind4en En Jong4en
2024 – 2025
Maia Eeckhaut-Racon
, Kind%en En Jong%en
H"fdstuk 1: Inleiding
1.1 Kinder- En Jeugdpsychopathologie
Begint vanaf de geboorte:
® De infantpsychiatrie (infant mental health) is nog heel erg jong maar op dit moment gaan heel
van de middelen van gezondheidszorg naar deze tak
® Kunnen zo misschien enorm preventief werken
• Bij baby’s die duidelijk symptomen vertonen van stress door de manier waarop de
omgeving met hen omgaat
• Geleerd dat als we in die vroege fase, vanuit wat we weten dat er zich nadien als beelden
toont, daarnaar gaan kijken en iets mee gaan doen we preventief kunnen werken
® Apart classificatiesysteem voor ontwikkeld: DC 0-5 (slaat op de jaren) (diagnostic classfication
schedule)
• Classificatiesysteem voor 6-18 jaar: DSM-5
Studie van kennis en praktijk m.b.t. psychiatrische beelden:
® Klassiek 0 – 18 jaar, maar dat is relatief
® 18 jaar is de wettelijke leeftijd van volwassenwording
® Sommige jongeren op bv. 16 jaar al transitie aan het maken naar leven dat samengesteld is
zoals leven van volwassenen
• Leven waarbij de jongere niet meer thuis afhankelijk in zijn gezin zit
® Omgekeerd: jongeren van onze leeftijd vandaag staan langer in het adolescentie verhaal dan
20 – 30 jaar geleden
• Jongeren blijven langer in thuiscontext, studeren langer, gaan ieder weekend naar huis
voor was en plas, etc.
• Volwassene verantwoordelijkheden worden niet opgenomen tot oudere leeftijd
® 16 tot +/- 25 jaar wordt transitieleeftijd genoemd
• = Leeftijd waarin je de overgang maakt naar een volwassene bestaan
• Als je op dit moment een bepaald probleem hebt, is het niet fair dat je op die leeftijd
tussen kinderen moet zitten maar evenmin dat je dan tussen volwassenen moet zit
• Dus gezonder als je op die transitieleeftijd in dezelfde leeftijdsgroep aan die problemen kan
werken dus stillaan ontstaat er een aparte groep van transitie psychiatrie
à Gezamenlijk buigen over die transitie psychiatrie (zowel kinderpsychiaters, als mensen
vanuit volwassenpsychiatrie denken mee)
Kinderpsychiatrie = gezinspsychiatrie
® Er bestaat niet zo iets als kinderpsychiatrie als zodanig, dat is bijna altijd gezinspsychiatrie (of
contextpsychiatrie als het kind geen gezin heeft)
2
, ® Je bent nog afhankelijk van de context à alles wat je doet individueel heeft een impact op
de context, maar de context heeft ook heel veel impact op het individu
® Jongeren in de transitiefase zijn ook nog sterk verbonden aan hun context en dus is het
belangrijk om met die context te blijven werken à horen niet helemaal meer binnen de
kinderpsychiatrie (want te beschermend), maar ook niet volledig bij de volwassenpsychiatrie
(gericht op autonomie)
Gedeelde Domeinen Met Volwassenenpsychiatrie
Peripartale psychiatrie
® Is niet infantpsychiatrie, maar gaat over het ongeboren kind
® De jonge ouders die zwanger worden en waar er op dat moment al bezorgdheid is vanuit de
omgeving over de zorg voor het (ongeboren) kind
• Bv. als de ouder opgenomen is in het ziekenhuis rond de bevalling en de verpleging merkt
dat het niet goed loopt, of dat het een alleenstaande mama is, etc. en er een zorg ontstaat
rond de goede zorg
• Bezorgdheid kan al vroeger ontstaan bij iemand die bv. middelen misbruik
® Proberen de zorg al op gang te brengen à kan gericht zijn op de infantpsychiatrie (als men
bezorgd is om het kindje) of op de volwassenpsychiatrie (als men vooral bezorgd is om de
mama)
KOPP (kinderen van ouders met psychiatrische problemen)
® Hoeft niet noodzakelijk zo te zijn dat kinderen zelf al problemen ontwikkelen
® We zien wel dat er al patronen ontstaan bij kinderen die wel ondersteuning kunnen gebruiken
(hoeft niet noodzakelijk al zorgwekkend te zijn)
• Bv. parentificatie
® Kindreflex = een stappenplan waarbij er wordt vertrokken van stap 1 met een ouder die wordt
betrokken bij de volwassen psychiatrie
• Door de Vlaamse overheid in samenwerking met VK
• Nu verplicht om te vragen “heeft u kinderen?”
à Accute (kind)reflex maken als het antwoord ja is om te zien wie er voor het kind zorgt,
waar het kind is en hoe dit in de toekomst gaat zijn wanneer de ouder bv. in opname is
• Belangrijk om het over de ouderrol te hebben (een volgende stap) à een uur de tijd
nemen om het te hebben over het ouderschap (wat verwachten zij ervan, wat doen zij, hoe
zien zij het) à er dan ook bij durven stilstaan van “en wat dan als het slecht gaat met u,
hoe is het dan met de kinderen”
à Durven hierbij stilstaan hoe het zou zijn voor de kinderen en wat kan er gedaan worden
om dat minder onbesproken te laten
• Is er good enough parenting? Super!
à Is dit er niet helemaal à ondersteuning verlenen
à Is het echt verontrustend à andere stappen ondernemen
Kennisindeling
® Kijken op dezelfde manier naar problematieken, kijken naar hetzelfde orgaan (brein), gebruiken
dezelfde farmacologie à wetenschap grotendeels hetzelfde, zij het dat die zo groot is dat die
wel is opgedeeld
3
, ® Gebruiken gelijkaardige methodieken en therapieën
• Zijn in oorsprong hetzelfde, maar worden wel anders toegepast
Ontwikkeling Centraal
Vanaf je naar beelden van kinderen en jongeren begint te kijken is het woord ontwikkeling een
belangrijk woord. Dat klinkt evident, maar wat bedoelen we er dan mee?
® De kinderen zijn aan het opgroeien
• Bv. ADHD op kleuterleeftijd is anders dan ADHD op 17 jarige leeftijd
® De ontwikkeling van een kind doorheen de jeugd maakt dat eenzelfde beeld zich op hele
andere manieren uit en andere gevolgen heeft voor het kind en de omgeving daarrond
® Heeft te maken met het feit dat het hersensubstraat, daar waar het misgaat, nog in volle
ontwikkeling is
Hersenontwikkeling
® Daar waar het ergens fout gaat (gedachtenloop/letterlijke opbouw/…)
® Hersenen zijn continu in ontwikkeling
® Lijkt evident, maar je moet hier heel de tijd bij stilstaan
® Bv. depressie op 4 jaar is anders dan op 16 jaar
De hersenen zijn in ontwikkeling, maar datgene wat in ontwikkeling is (de hersenen binnen dat kind)
is in voortdurende leerervaring met de omgeving waar het inzit.
Nature-nurture transactionaliteit
® Hersenen staan continu in contact met leerervaringen met de omgeving (nurture)
® Je kan biologisch al aanleg hebben, risicofactoren meehebben (nature)
® Er is dus ALTIJD samenspel tussen de nature (aanleg) en de omgeving waar je in terecht komt
(nurture)
• Die interactie begint van voor de geboorte en gaat de hele tijd verder
Bv: ADHD is hoog erfelijk dus of je de kwetsbaarheid hebt om weinig controle te kunnen
hebben over gedrag, hyperactiviteit en concentratievermogen is voor 75% erfelijk. Dit
betekent dat als je geboren wordt, je als baby of peuter ook al anders reageert op de
pogingen om u te sturen door uw ouders. Dat anders reageren op die pogingen heeft
impact op die ouders. die ouders gaan makkelijker wanhopig worden, meer moe zijn en
minder geslapen hebben, etc. Die gaan dan na een tijd gevormde reacties hebben door de
ervaringen met dat kind dat gemiddeld moeilijker opvoedbaar was.
® Dit samenspel is de reden waarom vroeg interventie echt belangrijk is: om die
transactionaliteit in de loop van de tijd gaan tegenwerken
® Nog een aspect van deze interactie: use it or lose it principe
• Dingen die je niet oefent, ga je niet kunnen (lose it)
• Dingen die je oefent op het juiste moment in de tijd, ga je beter leren (use it)
à Bv. leren skiën op 4 of 5 jaar, dan zal je later altijd beter kunnen skiën dan dat je hebt
leren skiën op 35 jarige leeftijd
à Heeft te maken met sensitieve periodes in de hersenen
4
