GESCHIEDENIS VAN DE
NIEUWSTE TIJD-2025/2026.
INLEIDING
1 DOELSTELLINGEN
- Overzicht ca. 1750 heden
- Wereldgeschiedenis van het westen
o Selectie beperkt aantal thema’s sociale en politieke geschiedenis
- Inzicht historisch proces
- Basis, feitelijke kennis
o Wat, wie, wanneer
- Begrip verleden – heden
o Hoe, waarom
1.1 HISTORISCHE KENNIS
- Grote lijnen (politiek, sociaaleconomisch, cultuur)
o =/= histoire-bataille
- Panoramisch overzicht
- Kritische analyse van het verleden (dat is wat beroepshistorici doen)
o =/= ‘anti-West’; ‘anti-Vlaams’
o =/= ‘links’, ‘cultuurmarxist’
o =/= ‘verzuurd’, ‘zelfhaat’
o =/= ‘postkoloniale wraak’
o =/= ‘woke’
- Academische geschiedenis
o Leuke & minder leuke feiten
o Nadruk op begrip & relevantie
- Voorbeeld historische kennis (I)
o Een munstuk van 2 euro: Issala van Diest & Marie Poppelet
▪ Dames die in de 19 e E geboren zijn en die ervoor hebben gezorgd dat de
vrouwen die hier zitten en staan hier mogen zijn
▪ Issala van Diest = eerste vrouwelijke dokter moest naar Zwitserland, want
was in België niet toegelaten in de jaren 70 van de 19 e E, om geneeskunde te
studeren, veel aandacht voor de arme vrouwen in de maatschappij
▪ Marie Poppelet eerste juriste van het land, afgestudeerd aan het einde van
de 19e E wanneer aan sommige universiteiten (niet Leuven) al vrouwen
mochten studeren
o Dit is het soort kennis (basis, wie waren, welke periode…) waarom belangrijk?
- Voorbeeld historische kennis (II)
o Japans-Russische Oorlog
▪ 1904-1905 (begin 20ste eeuw is goed)
▪ Strijd om Mantsjoerije (behoorde tot China, maar belangrijk voor Rusland om
ijsvrije havens te krijgen en om de trans Iberische spoorlijn te ontwikkelen)
• Japan begon zich ook te manifesteren als imperialistisch
▪ Er komt een oorlog waarbij Rusland dacht ‘easy peasy’, MAAR Japan won
, • Azië, eerste keer dat een aziatisch land het opnam tegen een Europees
land en ook won
o Belang:
▪ Europese macht verslagen door Aziatisch land
▪ Alternatieve vorm van moderniteit
• Het westen begint Japan te zien als een alternatieve vorm
• Het is niet alleen Europa of de VS die oppermachtig is, maar Japan is ook
een belangrijk land
▪ Interne onrust in Rusland
• ! twee decennia later wordt dit belangrijk
o Vernedering op internationaal vlak is cruciaal binnen
de OWL van de 19 e 20e E
2 AFSPRAKEN
Joepie geen handboek! We werken aan de hand van powerpoints en lesnotities –
zelfstudie
er is ook een begrippenlijst die op Toledo staat (heel belangrijk voor de twee soorten
detailvragen die gaan terugkomen op het examen)
Aanbevolen literatuur (Toledo)
2.1 INTERACTIE
- Als je iets niet begrijpt mag je dat gaan vragen, MAAR email zou beter zijn, het
discussieforum bestaat ook en da’s handig ze
- Help Magaly om fouten te verbeteren
2.2 SCHRIFTELIJK EXAMEN
- Twee hoofdvragen (8 punten per vraag)
o 1 voorbeeld examenvragen (tijdens de les) 1 van de vragen op het examen is
een voorbeeldvraag die we gezien hebben tijdens de les
o 1 inzichtvraag (heh?)
- Twee detailvragen (2 punten per vraag)
o Begrippenlijst
- Oefeningen ism monitoraat (buuuuuh nope)
- Zie uitleg Toledo (bij cursusinformatie)
Gouden tips
- Begin op tijd
- Werk samen
Focus
3 MODERNITEIT
- Say what?
o Dat is een term waarvan iedereen denkt ‘is toch duidelijk?’ – maar wat betekent
dat precies, hoe kan je dat definiëren
3.1 DEFINITIE
- Wikipedia
, o ‘verwijzing naar het feit dat iets recent of nieuw is’
- ‘tot de nieuwe tijd behorend’ , ‘het tegenovergestelde van klassiek’, ‘passend bij of
geneigd tot de nieuwse opvattingen’, ‘antoniem: ouderwets’, ‘…opvallend nieuw’;
‘ongewoon’…
o Wat opvalt is dat het vaak als iets positiefs wordt gedefinieerd, de vraag is: is dat
zo?
- ‘The term modern… refers to the historical evolution of societies and cultures that
may be said to have had the greatest influence in shaping the modern world – a
phase of human history that began to develop about five or six centuries ago and is
now evolving more rapidly in more places than ever before…
- ‘Moderniteit impliceert verandering op politiek vlak…, op sociaal-economisch vlak…
en op cultureel vlak (culturele homogenisering als resultaat van een nationaal
onderwijsnet en pers…, de identiteit steunt niet meer op de loyauteit tegenover de
vorst of een leidende elite, maar op de door de volksgemeenschap gedragen
waarden)’
o Het volk niet meer de koning, maar de politieke macht ligt bij het volk
(belangrijk kenmerk), een volk dat gedeelde waarden gaat hebben
▪ Culturele homogenisering door onderwijs en activiteiten
- Moderniteit (Gerard)
o Gecentraliseerde staat (hiervoor waren er heel veel lokale machten bij de regio of
de stad)
o Industriële samenleving
▪ Ook gekoppeld aan landbouwrevoluties
o Homogene cultuur – gedeelde waarden
o Volkssoevereiniteit
- ~ Moderniseringstheorie
- Quote: ‘Shils defined modernity as social leveling to minimize class distinctions:
stateguided industrialism; an exaltation of rationalism, science and expertise as the
guide for democratic institutions…
o Womp womp
3.2 MODERNITEIT = VERLICHTINGSPROJECT?
- Gebaseerd op rede, democratie, gelijkheid (ook de kenmerken die bij de verlichting
werden geplaatst)
- Vrijheid
- Vooruitgang
- Democratie
- Gelijkheid
- (V)Rede
- Wat de collega’s in de VS in de jaren 70 dachten dat moderniteit betekende, lijkte op
wat het verlichtingsproject bracht
- Moderniteit bracht veel goede dingen met zich mee
o Kennis (die toegepast werd op de industrie, landbouw…) nieuwe technieken,
nieuwe machines (zou leiden tot industriële revolutie)
o Levensverwachting van de mens ging er op vooruit (ook door de industriële
revolutie en de opmars van kennis)
o Onderwijs
▪ Heel lang in het gros van de geschiedenis, kinderarbeid was de norm
▪ Onderwijs is een heel recent fenomeen, het gegeven dat kinderen moesten
gaan werken zodra ze konden (6-7 jaar) onderwijs en democratisering
ervan is een van de positieve resultaten van de moderne wereld
, o Parken (evidente zaken MAAR)
▪ Werden voornamelijk aangelegd in de 19 e E, ook naar aanleiding van
pandemieën (cholera en allerlei ziektes die verspreid konden worden)
autoriteiten zagen de nadelen van mensen samen in kleine ruimtes, en zijn
dan parken gaan aanleggen
• Ook de luchtkwaliteit was een regelrechte ramp, ze hebben ontdekt (met
kennis) dat parken, bomen, goed zijn voor de longen
▪ Also straatverlichting, vanaf de 19 e E meer en meer waardoor de straten
veiliger waren
o Vrouwen die in de geneeskunde gaan en die tegelijkertijd (niet alleen dokters
maar ook verpleegsters), steeds meer dokter waardoor de algemene gezondheid
van de bevolking vooruit ging
o Ontspanning: heel erg vanaf de 19 e E op vooruit gegaan. Mensen hebben
simpelweg meer tijd en geld om te spenderen aan ontspannende activiteiten
o Meer emancipatie, rechten…
- Maar ook dit… (minder leuke dingen)
o Het symbool van de Franse revolutie (de guillotine oei), onthoofdingen was geen
uitvinding van de Franse revolutionairen, die bestonden al lang
▪ MAAR de machine is wel nieuw, uitgevonden door Joseph Ignace Guillotin (hij
heeft de machine gelanceerd)
• Hij was een dokter die tegen de doodstraf was, kon als een humanist
beschouwd worden.
o Was er zich van bewust dat hij niet ging winnen in de
discussie tegen de doodstraf. De guillotine was dus
een menselijke manier, het was snel gebeurd.
▪ één van de tegenstrijdigheden die de moderniteit met zich meebracht
- Maar toch ook heel dubbele dingen
o Industrialisering
o Globalisering
▪ Brengt kolonisatie met zich mee
o Allerlei dictators van extreem links tot extreem rechts hebben de wetenschap
gebruikt om heel stoute dingen te doen
o De wetenschap gebruikt voor de atoombom die onvoorstelbaar leed heeft
veroorzaakt
o Ontspanning kan ook tot mottige taferelen leiden, de natuur wordt vernietigd
door massatoerisme
- In tegenstelling tot op wat Wikipedia verxchijnt is het niet inherent positief, maar er
zijn positieve zaken en negatieve zaken
- Inherente tegenstellingen
- Verschillende vormen
o Voorbeeld bij de Japans Russische oorlog, hoe Japan zich begon te manifesteren
als een modern land, de moderniteit die Japan voorstelde, was een andere vorm
van moderniteit dat wat in het westen werd voorgesteld
o Met kolonisering probeerde met uniformiteit te creëren maar dat lukte niet
- Moderniteit leidde niet altijd tot
o Vrijheid
o Vooruitgang
o Democratie
o Gelijkheid
NIEUWSTE TIJD-2025/2026.
INLEIDING
1 DOELSTELLINGEN
- Overzicht ca. 1750 heden
- Wereldgeschiedenis van het westen
o Selectie beperkt aantal thema’s sociale en politieke geschiedenis
- Inzicht historisch proces
- Basis, feitelijke kennis
o Wat, wie, wanneer
- Begrip verleden – heden
o Hoe, waarom
1.1 HISTORISCHE KENNIS
- Grote lijnen (politiek, sociaaleconomisch, cultuur)
o =/= histoire-bataille
- Panoramisch overzicht
- Kritische analyse van het verleden (dat is wat beroepshistorici doen)
o =/= ‘anti-West’; ‘anti-Vlaams’
o =/= ‘links’, ‘cultuurmarxist’
o =/= ‘verzuurd’, ‘zelfhaat’
o =/= ‘postkoloniale wraak’
o =/= ‘woke’
- Academische geschiedenis
o Leuke & minder leuke feiten
o Nadruk op begrip & relevantie
- Voorbeeld historische kennis (I)
o Een munstuk van 2 euro: Issala van Diest & Marie Poppelet
▪ Dames die in de 19 e E geboren zijn en die ervoor hebben gezorgd dat de
vrouwen die hier zitten en staan hier mogen zijn
▪ Issala van Diest = eerste vrouwelijke dokter moest naar Zwitserland, want
was in België niet toegelaten in de jaren 70 van de 19 e E, om geneeskunde te
studeren, veel aandacht voor de arme vrouwen in de maatschappij
▪ Marie Poppelet eerste juriste van het land, afgestudeerd aan het einde van
de 19e E wanneer aan sommige universiteiten (niet Leuven) al vrouwen
mochten studeren
o Dit is het soort kennis (basis, wie waren, welke periode…) waarom belangrijk?
- Voorbeeld historische kennis (II)
o Japans-Russische Oorlog
▪ 1904-1905 (begin 20ste eeuw is goed)
▪ Strijd om Mantsjoerije (behoorde tot China, maar belangrijk voor Rusland om
ijsvrije havens te krijgen en om de trans Iberische spoorlijn te ontwikkelen)
• Japan begon zich ook te manifesteren als imperialistisch
▪ Er komt een oorlog waarbij Rusland dacht ‘easy peasy’, MAAR Japan won
, • Azië, eerste keer dat een aziatisch land het opnam tegen een Europees
land en ook won
o Belang:
▪ Europese macht verslagen door Aziatisch land
▪ Alternatieve vorm van moderniteit
• Het westen begint Japan te zien als een alternatieve vorm
• Het is niet alleen Europa of de VS die oppermachtig is, maar Japan is ook
een belangrijk land
▪ Interne onrust in Rusland
• ! twee decennia later wordt dit belangrijk
o Vernedering op internationaal vlak is cruciaal binnen
de OWL van de 19 e 20e E
2 AFSPRAKEN
Joepie geen handboek! We werken aan de hand van powerpoints en lesnotities –
zelfstudie
er is ook een begrippenlijst die op Toledo staat (heel belangrijk voor de twee soorten
detailvragen die gaan terugkomen op het examen)
Aanbevolen literatuur (Toledo)
2.1 INTERACTIE
- Als je iets niet begrijpt mag je dat gaan vragen, MAAR email zou beter zijn, het
discussieforum bestaat ook en da’s handig ze
- Help Magaly om fouten te verbeteren
2.2 SCHRIFTELIJK EXAMEN
- Twee hoofdvragen (8 punten per vraag)
o 1 voorbeeld examenvragen (tijdens de les) 1 van de vragen op het examen is
een voorbeeldvraag die we gezien hebben tijdens de les
o 1 inzichtvraag (heh?)
- Twee detailvragen (2 punten per vraag)
o Begrippenlijst
- Oefeningen ism monitoraat (buuuuuh nope)
- Zie uitleg Toledo (bij cursusinformatie)
Gouden tips
- Begin op tijd
- Werk samen
Focus
3 MODERNITEIT
- Say what?
o Dat is een term waarvan iedereen denkt ‘is toch duidelijk?’ – maar wat betekent
dat precies, hoe kan je dat definiëren
3.1 DEFINITIE
- Wikipedia
, o ‘verwijzing naar het feit dat iets recent of nieuw is’
- ‘tot de nieuwe tijd behorend’ , ‘het tegenovergestelde van klassiek’, ‘passend bij of
geneigd tot de nieuwse opvattingen’, ‘antoniem: ouderwets’, ‘…opvallend nieuw’;
‘ongewoon’…
o Wat opvalt is dat het vaak als iets positiefs wordt gedefinieerd, de vraag is: is dat
zo?
- ‘The term modern… refers to the historical evolution of societies and cultures that
may be said to have had the greatest influence in shaping the modern world – a
phase of human history that began to develop about five or six centuries ago and is
now evolving more rapidly in more places than ever before…
- ‘Moderniteit impliceert verandering op politiek vlak…, op sociaal-economisch vlak…
en op cultureel vlak (culturele homogenisering als resultaat van een nationaal
onderwijsnet en pers…, de identiteit steunt niet meer op de loyauteit tegenover de
vorst of een leidende elite, maar op de door de volksgemeenschap gedragen
waarden)’
o Het volk niet meer de koning, maar de politieke macht ligt bij het volk
(belangrijk kenmerk), een volk dat gedeelde waarden gaat hebben
▪ Culturele homogenisering door onderwijs en activiteiten
- Moderniteit (Gerard)
o Gecentraliseerde staat (hiervoor waren er heel veel lokale machten bij de regio of
de stad)
o Industriële samenleving
▪ Ook gekoppeld aan landbouwrevoluties
o Homogene cultuur – gedeelde waarden
o Volkssoevereiniteit
- ~ Moderniseringstheorie
- Quote: ‘Shils defined modernity as social leveling to minimize class distinctions:
stateguided industrialism; an exaltation of rationalism, science and expertise as the
guide for democratic institutions…
o Womp womp
3.2 MODERNITEIT = VERLICHTINGSPROJECT?
- Gebaseerd op rede, democratie, gelijkheid (ook de kenmerken die bij de verlichting
werden geplaatst)
- Vrijheid
- Vooruitgang
- Democratie
- Gelijkheid
- (V)Rede
- Wat de collega’s in de VS in de jaren 70 dachten dat moderniteit betekende, lijkte op
wat het verlichtingsproject bracht
- Moderniteit bracht veel goede dingen met zich mee
o Kennis (die toegepast werd op de industrie, landbouw…) nieuwe technieken,
nieuwe machines (zou leiden tot industriële revolutie)
o Levensverwachting van de mens ging er op vooruit (ook door de industriële
revolutie en de opmars van kennis)
o Onderwijs
▪ Heel lang in het gros van de geschiedenis, kinderarbeid was de norm
▪ Onderwijs is een heel recent fenomeen, het gegeven dat kinderen moesten
gaan werken zodra ze konden (6-7 jaar) onderwijs en democratisering
ervan is een van de positieve resultaten van de moderne wereld
, o Parken (evidente zaken MAAR)
▪ Werden voornamelijk aangelegd in de 19 e E, ook naar aanleiding van
pandemieën (cholera en allerlei ziektes die verspreid konden worden)
autoriteiten zagen de nadelen van mensen samen in kleine ruimtes, en zijn
dan parken gaan aanleggen
• Ook de luchtkwaliteit was een regelrechte ramp, ze hebben ontdekt (met
kennis) dat parken, bomen, goed zijn voor de longen
▪ Also straatverlichting, vanaf de 19 e E meer en meer waardoor de straten
veiliger waren
o Vrouwen die in de geneeskunde gaan en die tegelijkertijd (niet alleen dokters
maar ook verpleegsters), steeds meer dokter waardoor de algemene gezondheid
van de bevolking vooruit ging
o Ontspanning: heel erg vanaf de 19 e E op vooruit gegaan. Mensen hebben
simpelweg meer tijd en geld om te spenderen aan ontspannende activiteiten
o Meer emancipatie, rechten…
- Maar ook dit… (minder leuke dingen)
o Het symbool van de Franse revolutie (de guillotine oei), onthoofdingen was geen
uitvinding van de Franse revolutionairen, die bestonden al lang
▪ MAAR de machine is wel nieuw, uitgevonden door Joseph Ignace Guillotin (hij
heeft de machine gelanceerd)
• Hij was een dokter die tegen de doodstraf was, kon als een humanist
beschouwd worden.
o Was er zich van bewust dat hij niet ging winnen in de
discussie tegen de doodstraf. De guillotine was dus
een menselijke manier, het was snel gebeurd.
▪ één van de tegenstrijdigheden die de moderniteit met zich meebracht
- Maar toch ook heel dubbele dingen
o Industrialisering
o Globalisering
▪ Brengt kolonisatie met zich mee
o Allerlei dictators van extreem links tot extreem rechts hebben de wetenschap
gebruikt om heel stoute dingen te doen
o De wetenschap gebruikt voor de atoombom die onvoorstelbaar leed heeft
veroorzaakt
o Ontspanning kan ook tot mottige taferelen leiden, de natuur wordt vernietigd
door massatoerisme
- In tegenstelling tot op wat Wikipedia verxchijnt is het niet inherent positief, maar er
zijn positieve zaken en negatieve zaken
- Inherente tegenstellingen
- Verschillende vormen
o Voorbeeld bij de Japans Russische oorlog, hoe Japan zich begon te manifesteren
als een modern land, de moderniteit die Japan voorstelde, was een andere vorm
van moderniteit dat wat in het westen werd voorgesteld
o Met kolonisering probeerde met uniformiteit te creëren maar dat lukte niet
- Moderniteit leidde niet altijd tot
o Vrijheid
o Vooruitgang
o Democratie
o Gelijkheid
