Samenvatting: Rechtsmethodiek
Les 1. Inleidend college
Rechtsmethodiek
Omvat juridische heuristiek (“de leer van het vinden”) in functie van het
beantwoorden van juridische vragen.
Juridische vraag in de meest eenvoudige vorm: Wat zegt een wet,
vonnis, arrest, ... over een specifiek aangelegenheid?
Meeste juridische vragen zijn in realiteit complexer: Hoe kan je die
juridische vraag beantwoorden en het juridisch probleem oplossen aan
de hand van wetgeving, rechtspraak en rechtsleer?
CASUS
Google: Geen antwoorden
ChatGPT: Aantal goede antwoorden (zie groen), maar ook rood (want komt
niet overeen met rechtspraak in België).
Deepseek: Goed antwoord (groen), recht dat niet letterlijk in onze GW
staat (geel), klopt ook niet (rood), laatste gele stuk omdat het
ongenuanceerd is.
Wetgeving: Buitencontractuele aansprakelijkheid: Je gaat geen schade
veroorzaken aan een derde, maar ook de grondrechten (EVRM) => Recht
op privéleven, als er klimaatopwarming is ga ik moeten verhuizen, anders
leven, impact op persoonlijke keuzes die ik maak.
Rechtspraak: Deepseek zei dat er een vonnis was van 2021, maar er is
ook arrest van hof van beroep van Brussel over Belgische klimaatzaak.
CONCLUSIE: De Belgische Staat heeft de grondrechten van zijn inwoners
geschonden en is burgerrechtelijk aansprakelijk en de rechter mag een
maximale uitstoot opleggen => Wel nog afwachten van uitspraak van Hof
van Cassatie over deze procedure.
Les 2. WG1. Normenhiërarchie
Privaatrecht: Relatie tussen burgers onderling (horizontale
verhouding)
Bv.: Verkopen van laptop doe je in private waardigheid, verhouding
tussen twee individuen die evenwaardig zijn aan elkaar.
Privaatrechtelijk procesrecht/ gerechtelijk recht
Publiekrecht: Verhouding tussen burger en overheid/ Staat onderling
(Verticale verhouding)
1
, Bv.: Als je merkt dat iemand je opneemt zonder toestemming, neemt
de professor je gsm af, in hoedanigheid als professor, als
vertegenwoordiger van UA. Er is dan een verticale relatie want er is
een overheidsbeslissing.
Administratief recht: Verhouding tussen burger en UM
o Bv.: Bouwvergunning aanvragen, wordt al dan niet toegekend, je
kunt dat aanvechten => administratief recht
Strafrecht: Dader wordt vervolgd door de Staat
Strafprocesrecht: Hoe concreet de procedure verloopt voor de
correctionele rechtbank, Hof van Assisen, ...
Fiscaal recht: Als je belastingen moet betalen/ wilt betwisten, is het ook
de overheid die de belastingen oplegt.
Altijd bij een casus eerst vraag stellen als het een voorbeeld is van
publiekrecht of privaatrecht!
Wetgeving
Normenhiërarchie
Elke juridische norm ontleent rechtskracht aan een hogere norm
Cf. Hans Kelsen: Stufenbau der Rechtsordnung: Het recht is getrapt
opgebouwd, een soort piramide.
Veronderstelt dat lagere rechtsnorm in overeenstemming is met die
hogere norm (legaliteitsbeginsel).
Bij strijdigheid zal de lagere norm geen rechtskracht hebben & gaat de
hogere rechtsnorm voor.
Bv.: Tijdens Coronaperiode heel wat beperkingen over wat je wel/ niet
mocht doen & dat werd allemaal geregeld in een MB. Dat is een
rechtsnorm, heeft een plaats in die hiërarchie der rechtsnormen. MAAR
wie heeft de minister de bevoegdheid gegeven om dat te beslissen? Veel
ophef over dat het in strijd was met hogere rechtsnormen.
=> Directe werking gaat voor op indirecte
werking
Grondwet, bijzondere wetten, bijzondere decreten
Grondwet van 7 februari 1831
In 1994 gecoördineerd en hernummerd
o Vandaar ook soms de Gecoördineerde Grondwet van 17/02/1994
o Let op nummering in teksten van voor en na 1994
Afkorting: Gw.
2
, Herziening (=Verandering van GW):
o Verklaring tot grondwetsherziening
o Nieuwe verkiezingen
o Nieuw parlement kan als constituante de GW wijzigen mits 2/3
leden aanwezig (van de 150) & 2/3 meerderheid in elke kamer moet
voorstemmen.
Bijzondere (meerderheids)wetten (afkorting: Bijz.W.)
Aangenomen door federale wetgever met bijzondere meerderheid
(meerderheid per taalgroep in de Kamer en de Senaat) & 2/3
meerderheid in het geheel van beide kamers)
o Enkel ook wijzigbaar met dezelfde bijzondere meerderheid.
Bevatten wezelijke regels over de federale staatsvorm
Hebben voorrang op gewone wetten
Niet alle aspecten van staatshervorming zijn in bijzondere wetten
vastgelegd; sommige worden geregeld via gewone wetten, maar wel
eerder uitzonderlijk
Bijzonder decreet
Equivalent van bijzondere wet op niveau van deelstaten, maar staat er
wel onder!
WANT bijzondere wet verbind zowel federale overheid als de deelstaten
& een bijzonder decreet enkel op niveau van deelstaten.
Kan de constitutieve autonomie van gemeenschap en gewest regelen
2/3 meerderheid nodig ook
Wetten, decreten en ordonnanties
=Staan op zelfde niveau
Wetten in formele zin
De federale Staat: wetten
De Gemeenschappen en Gewesten: Decreten
In het geval van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie: ordonnanties
Indien aangenomen binnen de respectieve bevoegdheden van die
wetgevers, staan wetten, decreten en ordonnanties op dezelfde hoogte
In materies die van federaal niveau naar gewesten en
gemeenschappen zijn overgeheveld, kunnen decreten en ordonnanties
de voormalige unitaire nationale wetgeving wijzigen.
Hierdoor kunnen verschillende versies van oude unitaire wetten
ontstaan, afhankelijk van hoe gemeenschappen en gewesten deze
materie aanpassen aan hun eigen beleid.
Herhaalde wijzigingen kunnen de leesbaarheid en coherentie van
wetteksten beïnvloeden
3
, Leesbaarheid en coherentie van wetteksten kunnen verslechteren
door:
o Complexe nummering (bis, ter, subnummering, ...)
o Veelvuldige kruisverwijzingen tussen verschillende artikelen
Oplossing: Coördinatie van wetgeving door UM
o Doel => Verbetering van structuur en toegankelijkheid zonder
inhoudelijke wijzigingen
o Aanpassingen aan => Structuur en nummering van artikelen &
bewoordigen voor duidelijkheid
Resultaat: Gecoördineerde wet of gecoördineerd , waarin alle
wijzigingen overzichtelijk zijn verwerkt.
Waarom mag UM geen inhoudelijke aanpassingen maken?
Omdat UM onder niveau van WM zit en niet zomaar wetgeving kan
wijzigen.
Uitvoeringsbepalingen
UM (Koning, regering) heeft door de GW en door de wetgever opgedragen
bevoegdheden
Mogelijkheid om aanvullende regelgeving uit te vaardigen
Deze besluiten zijn verordeningen, niet verwarren met Europees Recht
(normen met rechtstreekse werking) => Hier spreken we over
“uitvoerende besluiten”!!
Naam afhankelijk van de auteur
o KB, MB, besluit van de Vlaamse, Waalse, ... regering (B.VI.Reg.) =>
MB ondergeschikt aan KB, besluit van regering boven besluit van
ministers).
o Ook besluit van ondergeschikt bestuur (Bv. Gemeenteraad
(gemeentereglement)).
Individuele beslissingen/ beschikkingen die kunnen worden genomen door
UM.
UM neemt heel veel individuele beslissingen.
Ze gaan niet altijd algemeen besluit/ gemeentereglement aannemen
dat bindend is voor iedereen die aan aantal voorwaarden voldoet,
MAAR gaan ook specifieke beslissingen nemen.
Bv.: Specifieke jongeren die huisarrest kregen op oudejaarsavond =>
Was heel specifieke geselecteerd => BESCHIKKING!
Ministeriële rondzendbrieven (omzendbrieven, circulaires)
Doel: Geven instructies over de toepassing van wetgeving binnen het
bestuur.
Juridische kracht:
o In principe enkel verbindend voor het bestuur zelf.
o Soms krijgen ze verordenende kracht, waardoor ze als “pseudo-
wetgeving” kunnen fungeren en indirect ook particulieren kunnen
binden.
Een rechtsvraag formuleren
= Relevante feiten identificeren + de feiten juridisch kwalificeren
4
Les 1. Inleidend college
Rechtsmethodiek
Omvat juridische heuristiek (“de leer van het vinden”) in functie van het
beantwoorden van juridische vragen.
Juridische vraag in de meest eenvoudige vorm: Wat zegt een wet,
vonnis, arrest, ... over een specifiek aangelegenheid?
Meeste juridische vragen zijn in realiteit complexer: Hoe kan je die
juridische vraag beantwoorden en het juridisch probleem oplossen aan
de hand van wetgeving, rechtspraak en rechtsleer?
CASUS
Google: Geen antwoorden
ChatGPT: Aantal goede antwoorden (zie groen), maar ook rood (want komt
niet overeen met rechtspraak in België).
Deepseek: Goed antwoord (groen), recht dat niet letterlijk in onze GW
staat (geel), klopt ook niet (rood), laatste gele stuk omdat het
ongenuanceerd is.
Wetgeving: Buitencontractuele aansprakelijkheid: Je gaat geen schade
veroorzaken aan een derde, maar ook de grondrechten (EVRM) => Recht
op privéleven, als er klimaatopwarming is ga ik moeten verhuizen, anders
leven, impact op persoonlijke keuzes die ik maak.
Rechtspraak: Deepseek zei dat er een vonnis was van 2021, maar er is
ook arrest van hof van beroep van Brussel over Belgische klimaatzaak.
CONCLUSIE: De Belgische Staat heeft de grondrechten van zijn inwoners
geschonden en is burgerrechtelijk aansprakelijk en de rechter mag een
maximale uitstoot opleggen => Wel nog afwachten van uitspraak van Hof
van Cassatie over deze procedure.
Les 2. WG1. Normenhiërarchie
Privaatrecht: Relatie tussen burgers onderling (horizontale
verhouding)
Bv.: Verkopen van laptop doe je in private waardigheid, verhouding
tussen twee individuen die evenwaardig zijn aan elkaar.
Privaatrechtelijk procesrecht/ gerechtelijk recht
Publiekrecht: Verhouding tussen burger en overheid/ Staat onderling
(Verticale verhouding)
1
, Bv.: Als je merkt dat iemand je opneemt zonder toestemming, neemt
de professor je gsm af, in hoedanigheid als professor, als
vertegenwoordiger van UA. Er is dan een verticale relatie want er is
een overheidsbeslissing.
Administratief recht: Verhouding tussen burger en UM
o Bv.: Bouwvergunning aanvragen, wordt al dan niet toegekend, je
kunt dat aanvechten => administratief recht
Strafrecht: Dader wordt vervolgd door de Staat
Strafprocesrecht: Hoe concreet de procedure verloopt voor de
correctionele rechtbank, Hof van Assisen, ...
Fiscaal recht: Als je belastingen moet betalen/ wilt betwisten, is het ook
de overheid die de belastingen oplegt.
Altijd bij een casus eerst vraag stellen als het een voorbeeld is van
publiekrecht of privaatrecht!
Wetgeving
Normenhiërarchie
Elke juridische norm ontleent rechtskracht aan een hogere norm
Cf. Hans Kelsen: Stufenbau der Rechtsordnung: Het recht is getrapt
opgebouwd, een soort piramide.
Veronderstelt dat lagere rechtsnorm in overeenstemming is met die
hogere norm (legaliteitsbeginsel).
Bij strijdigheid zal de lagere norm geen rechtskracht hebben & gaat de
hogere rechtsnorm voor.
Bv.: Tijdens Coronaperiode heel wat beperkingen over wat je wel/ niet
mocht doen & dat werd allemaal geregeld in een MB. Dat is een
rechtsnorm, heeft een plaats in die hiërarchie der rechtsnormen. MAAR
wie heeft de minister de bevoegdheid gegeven om dat te beslissen? Veel
ophef over dat het in strijd was met hogere rechtsnormen.
=> Directe werking gaat voor op indirecte
werking
Grondwet, bijzondere wetten, bijzondere decreten
Grondwet van 7 februari 1831
In 1994 gecoördineerd en hernummerd
o Vandaar ook soms de Gecoördineerde Grondwet van 17/02/1994
o Let op nummering in teksten van voor en na 1994
Afkorting: Gw.
2
, Herziening (=Verandering van GW):
o Verklaring tot grondwetsherziening
o Nieuwe verkiezingen
o Nieuw parlement kan als constituante de GW wijzigen mits 2/3
leden aanwezig (van de 150) & 2/3 meerderheid in elke kamer moet
voorstemmen.
Bijzondere (meerderheids)wetten (afkorting: Bijz.W.)
Aangenomen door federale wetgever met bijzondere meerderheid
(meerderheid per taalgroep in de Kamer en de Senaat) & 2/3
meerderheid in het geheel van beide kamers)
o Enkel ook wijzigbaar met dezelfde bijzondere meerderheid.
Bevatten wezelijke regels over de federale staatsvorm
Hebben voorrang op gewone wetten
Niet alle aspecten van staatshervorming zijn in bijzondere wetten
vastgelegd; sommige worden geregeld via gewone wetten, maar wel
eerder uitzonderlijk
Bijzonder decreet
Equivalent van bijzondere wet op niveau van deelstaten, maar staat er
wel onder!
WANT bijzondere wet verbind zowel federale overheid als de deelstaten
& een bijzonder decreet enkel op niveau van deelstaten.
Kan de constitutieve autonomie van gemeenschap en gewest regelen
2/3 meerderheid nodig ook
Wetten, decreten en ordonnanties
=Staan op zelfde niveau
Wetten in formele zin
De federale Staat: wetten
De Gemeenschappen en Gewesten: Decreten
In het geval van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest of
Gemeenschappelijke Gemeenschapscommissie: ordonnanties
Indien aangenomen binnen de respectieve bevoegdheden van die
wetgevers, staan wetten, decreten en ordonnanties op dezelfde hoogte
In materies die van federaal niveau naar gewesten en
gemeenschappen zijn overgeheveld, kunnen decreten en ordonnanties
de voormalige unitaire nationale wetgeving wijzigen.
Hierdoor kunnen verschillende versies van oude unitaire wetten
ontstaan, afhankelijk van hoe gemeenschappen en gewesten deze
materie aanpassen aan hun eigen beleid.
Herhaalde wijzigingen kunnen de leesbaarheid en coherentie van
wetteksten beïnvloeden
3
, Leesbaarheid en coherentie van wetteksten kunnen verslechteren
door:
o Complexe nummering (bis, ter, subnummering, ...)
o Veelvuldige kruisverwijzingen tussen verschillende artikelen
Oplossing: Coördinatie van wetgeving door UM
o Doel => Verbetering van structuur en toegankelijkheid zonder
inhoudelijke wijzigingen
o Aanpassingen aan => Structuur en nummering van artikelen &
bewoordigen voor duidelijkheid
Resultaat: Gecoördineerde wet of gecoördineerd , waarin alle
wijzigingen overzichtelijk zijn verwerkt.
Waarom mag UM geen inhoudelijke aanpassingen maken?
Omdat UM onder niveau van WM zit en niet zomaar wetgeving kan
wijzigen.
Uitvoeringsbepalingen
UM (Koning, regering) heeft door de GW en door de wetgever opgedragen
bevoegdheden
Mogelijkheid om aanvullende regelgeving uit te vaardigen
Deze besluiten zijn verordeningen, niet verwarren met Europees Recht
(normen met rechtstreekse werking) => Hier spreken we over
“uitvoerende besluiten”!!
Naam afhankelijk van de auteur
o KB, MB, besluit van de Vlaamse, Waalse, ... regering (B.VI.Reg.) =>
MB ondergeschikt aan KB, besluit van regering boven besluit van
ministers).
o Ook besluit van ondergeschikt bestuur (Bv. Gemeenteraad
(gemeentereglement)).
Individuele beslissingen/ beschikkingen die kunnen worden genomen door
UM.
UM neemt heel veel individuele beslissingen.
Ze gaan niet altijd algemeen besluit/ gemeentereglement aannemen
dat bindend is voor iedereen die aan aantal voorwaarden voldoet,
MAAR gaan ook specifieke beslissingen nemen.
Bv.: Specifieke jongeren die huisarrest kregen op oudejaarsavond =>
Was heel specifieke geselecteerd => BESCHIKKING!
Ministeriële rondzendbrieven (omzendbrieven, circulaires)
Doel: Geven instructies over de toepassing van wetgeving binnen het
bestuur.
Juridische kracht:
o In principe enkel verbindend voor het bestuur zelf.
o Soms krijgen ze verordenende kracht, waardoor ze als “pseudo-
wetgeving” kunnen fungeren en indirect ook particulieren kunnen
binden.
Een rechtsvraag formuleren
= Relevante feiten identificeren + de feiten juridisch kwalificeren
4
