Heel uitgebreide samenvatting P&F – ideaal om te slagen!

Personen & familierecht 2024 – 2025
Deel 1: Afstamming & adoptie LES 2
1. Inleiding. Begrip. Historiek
inleiding
Kan een kind het vaderschap van de vermoedelijke biologische vader
laten vaststellen, ook al was de moeder op het ogenblik van de
geboorte met iemand anders gehuwd? Hoe en onder welke
voorwaarden? Speelt de leeftijd van het kind hierbij een rol? Kan het
kind een DNA-test eisen en wat als de vermeende vader dit weigert?


Floris (37 j.) heeft sinds enkele maanden een latrelatie met Daisy (36
j). Ze komen allebei uit een langdurige relatie en hebben geen van
beiden kinderen. De relatie tussen Floris en Daisy kent ups en downs.
Daisy blijkt zwanger te zijn. Dat was niet het plan. Na veel gepieker
beslist Daisy om het kind te houden, ook al wil Floris dat niet. Floris
weet zich geen raad met deze situatie.
▪ Floris wil weten wat juridisch zijn opties zijn m.b.t. het kind en de
daaraan verbonden gevolgen


Eva heeft een friends-with-benefits relatie met een man, Wout. Ze
raakt ongepland zwanger. In paniek verbreekt ze de relatie; ze ziet in
de man geen geschikte vaderfiguur en ze wil hem uit haar leven en dat
van het kind. Nog tijdens de zwangerschap ontmoet ze een wat oudere
man, Steven, met wie ze een stabiele relatie uitbouwt. Deze man
erkent het kind bij de geboorte. Een paar jaar later, komen ze Wout
tegen. Wout vindt dat het kind wel erg goed op hem lijkt. Hij begint te
rekenen en komt tot de slotsom dat het kind waarschijnlijk door hem is
verwekt.
▪ Kan een man een kind erkennen, wetende dat hij het niet verwekt
heeft?
 Ja, een man kan een kind erkennen, zelfs als hij weet dat hij niet de
biologische vader is. Dit wordt geregeld in artikel 330 BW
▪ Kan Wout het vaderschap van het kind opeisen? Hoe, onder welke
voorwaarden?
 Ja, Wout kan een vordering tot gerechtelijke vaststelling van het
vaderschap instellen (art. 332quinquies BW), maar hij moet rekening
houden met bepaalde voorwaarden.

,Afstamming - begrip
Staat van de persoon  Art. 6 § 2 OBW
(De staat van een persoon is het geheel van bepaalde hoedanigheden
van een persoon die zijn rechtspositie in de familie en in de maatschappij
bepalen en die hem onderscheiden van de andere personen wat het bezit en
de uitoefening van bepaalde rechten betreft.)

 “Soorten” afstamming:
Oorspronkelijke afstamming = ontstaat vanaf de geboorte en
is gebaseerd op biologische verwantschap.
<-> adoptieve afstamming = ontstaat via adoptie en begint
juridisch gezien vanaf het neerleggen van een verzoekschrift.

Afstamming moederszijde en vaderszijde: traditioneel werd
afstamming ingedeeld volgens een man-vrouwmodel:
- moederszijde: automatisch bepaald door de bevalling.
- vaderszijde: werd vastgesteld via huwelijk, erkenning of
gerechtelijke vaststelling.

Vanaf 1/1/2015: afstamming meemoederszijde
 kinderen kunnen meemoeder hebben ipv een vader
 regels voor vaders gelden ook voor meemoeders
 lesbisch koppel: de partner van de biologische moeder kan
juridisch als meemoeder worden erkend.

NIET: welke situaties vallen niet onder de huidige
afstammingsregels?
 meeroudergezinnen of homokoppel (2 vaders)
 Belgisch recht erkent geen afstamming met twee vaders of
meer dan twee juridische ouders..

,  Afstamming in juridische zin (openbare orde= geen afwijk)
o In beginsel biologische band: Afstamming wordt
meestal bepaald door biologische verwantschap
o Wil van betrokkenen: Afstamming kan ook afhangen
van de keuze van de ouders
o Socio-effectieve realiteit: Dit betekent dat afstamming
niet alleen biologisch of juridisch wordt bepaald, maar
ook door de feitelijke band tussen ouder en kind.
 Bezit van de staat: Art. 331nonies OBW
= Dit concept betekent dat iemand als ouder wordt
beschouwd op basis van de maatschappelijke
realiteit.
 Feitelijke toestand: het kind wordt
opgevoed en behandeld als het kind van
die persoon.
 Bewijs: dit kan blijken uit documenten,
getuigenissen of gedrag (bijvoorbeeld een
kind dat de naam van de ‘ouder’ draagt).
 Voortdurend: de relatie moet stabiel en
langdurig zijn, niet tijdelijk of sporadisch
Casus: Sarah x Adam  kind: Finn
Maar: Sarah gaat weg van Adam en vindt Noah. Hij erkent het
kind ook al is het niet van hem.
 later verdere toepassing !

Afstamming - historiek
OBW, boek 1, titel VII. Afstamming
OBW 1804: wettig vs. Onwettige kinderen
Wettig (geboren binnen huwelijk) & onwettig (“ buiten huwelijk)
Discriminatie “onwettige” kinderen
 Vaststelling afstamming (moeilijk bewijs)
 Gevolgen afstamming (minder rechten, aanspraak, ..)

, Arrest Marckx, EHRM 13 juni 1979:
een belangrijk arrest van het Europees Hof voor de Rechten
van de Mens (EHRM) op 13 juni 1979. Dit arrest heeft het
Belgische afstammingsrecht grondig beïnvloed.
Feiten:
- Paula Marckx, een ongehuwde moeder, kreeg een dochter
(Alexandra)
- Volgens het Belgische recht op dat moment moest een
ongehuwde moeder haar eigen kind erkennen om een
juridische band te hebben.
- Bovendien had Alexandra als onwettig kind minder
erfrechten en was er een onderscheid met wettige kinderen.
Oordeel van EHRM:
Het Europees Hof oordeelde dat het Belgische recht in strijd
was met artikel 8 EVRM (recht op eerbiediging van privé- en
gezinsleven) omdat:
 Niet-huwelijksgezinsleven ook onder artikel 8 EVRM
valt.
 Het onderscheid tussen wettige en onwettige
kinderen discriminerend was en in strijd met artikel 8
en artikel 14 EVRM (verbod op discriminatie).
Gevolgen van het arrest:
- België moest de discriminatie van onwettige kinderen
afschaffen.
- Dit leidde tot wetswijzigingen, zodat alle kinderen
(ongeacht of ze binnen of buiten een huwelijk geboren zijn)
gelijke rechten kregen.

Sinds dit arrest is het afstammingsrecht in België grondig
gewijzigd:




1. Afstammingswet 31 maart 1987 (na aanleiding v. Marckx)