Hoorcollege 1: De Crisis van Vertrouwen
Onderwerp: Crisis van Vertrouwen
Wat bespreken we? De bredere context van een tijdperk van laag vertrouwen en de
dreiging van desinformatie.
● De samenleving wordt op veel niveaus uitgedaagd door wantrouwen.
● Veranderend medialandschap.
● Inhoud van desinformatie.
● Publieke en private organisaties staan voortdurend onder toezicht.
● Wisselwerking tussen organisaties, media en het publiek.
Gerelateerde onderwerpen die ook aan bod komen:
Desinformatie, mediabias, organisatie-reputatie, communicatie over maatschappelijke
verantwoordelijkheid (CSR), crisiscommunicatie, en de rol van sociale media in externe
communicatie van organisaties.
Vandaag: centrale vragen van dit college
● Wat is vertrouwen? En waar verwijst de crisis van vertrouwen naar?
● Hoe houdt minder vertrouwen verband met een nieuw soort (gealarmeerd) publiek?
● Hoe hangt de context van desinformatie samen met vertrouwen?
Vertrouwen in de samenleving van vandaag
● Een groeiende behoefte aan vertrouwen, zeker in een dynamische, onzekere en
chaotische samenleving.
● → Onze samenleving is gebouwd op vertrouwen.
,Het probleem met vertrouwen vandaag
● Mensen lijken instellingen (organisaties) steeds minder te vertrouwen.
● → Paradox: vertrouwen neemt juist toe in instabiele tijden (zoals tijdens corona).
Waarom is dat een probleem?
● De samenleving functioneert op basis van vertrouwen.
● Organisaties kunnen hun (maatschappelijke) rol niet vervullen zonder vertrouwen.
● Voorbeelden: je verwacht dat een bestelling aankomt, dat journalisten de waarheid
spreken, etc.
Wat is vertrouwen?
● Een vertrouwende partij (de truster)
● Een partij waarin men vertrouwen stelt (de trustee)
● Verwacht gedrag
Wat is vertrouwen? (volgens IESS - woordenboek)
● Vertrouwen is een communicatief imperatief.
● Het ontstaat en wordt opgebouwd via communicatie.
● Media spelen hierin een belangrijke rol.
● Meer vertrouwen is gunstig voor sociale relaties en uitwisseling.
● In een geglobaliseerde wereld is een meer gegeneraliseerd interpersoonlijk
vertrouwen noodzakelijk.
Het belang van vertrouwen
, ● Vertrouwen in instituties en de economie is essentieel.
● Zonder vertrouwen geen banken, geen economie.
● Vertrouwen bevordert economische processen; laag vertrouwen kan leiden tot
afwijkend gedrag zoals maffiapraktijken.
● Vertrouwen is nodig om een burgermaatschappij en duurzame democratie op te
bouwen.
● Vertrouwen in instituties = maatschappelijke verwachtingen.
Het belang van het medialandschap
● Media zijn de vensters waardoor we de wereld begrijpen.
● “Gezien de cruciale rol die media spelen in het vormen van politieke oordelen van
burgers.”
● Belangrijk voor vertrouwen in de democratie (je kunt niet vertrouwen zonder goed
geïnformeerd te zijn).
● Sterke relatie tussen media en politiek vertrouwen.
Waarom is vertrouwen belangrijk in organisaties?
Vertrouwen houdt verband met:
● Legitimiteit
● Reputatie
● Geloofwaardige informatie
● Macht
● Ethiek
● Naleving van regelgeving
● Conflict
, ● Crisis
● Waardecreatie
● Aandeelhouders
● Verkoop van producten en diensten
● Stakeholders
Wat doen organisaties om vertrouwen te winnen?
→ Strategische communicatie!
Crisis van Vertrouwen – volgens Flew (2019):
● Een algemene crisis van vertrouwen ligt ten grondslag aan maatschappelijke
uitdagingen.
Populisme en de crisis van vertrouwen
Waar komt de opkomst van populisme vandaan?
● 2016 als een keerpunt?
● “Populistisch moment” in de wereldpolitiek: globalisering leidt tot ongelijkheid op
gebied van werkgelegenheid en nationale economieën, migratie, racistische reacties
en sociale angst.
● Dit biedt een voedingsbodem voor populistische retoriek die inspeelt op anti-elite
gevoelens, frustratie en onvrede met democratie en globalisering.
→ Populisme hangt samen met afnemend vertrouwen.
Oorzaken van populisme
● Populisme en traditionele media zijn nauw verweven.
● Mediatizering versterkt populisme.
Onderwerp: Crisis van Vertrouwen
Wat bespreken we? De bredere context van een tijdperk van laag vertrouwen en de
dreiging van desinformatie.
● De samenleving wordt op veel niveaus uitgedaagd door wantrouwen.
● Veranderend medialandschap.
● Inhoud van desinformatie.
● Publieke en private organisaties staan voortdurend onder toezicht.
● Wisselwerking tussen organisaties, media en het publiek.
Gerelateerde onderwerpen die ook aan bod komen:
Desinformatie, mediabias, organisatie-reputatie, communicatie over maatschappelijke
verantwoordelijkheid (CSR), crisiscommunicatie, en de rol van sociale media in externe
communicatie van organisaties.
Vandaag: centrale vragen van dit college
● Wat is vertrouwen? En waar verwijst de crisis van vertrouwen naar?
● Hoe houdt minder vertrouwen verband met een nieuw soort (gealarmeerd) publiek?
● Hoe hangt de context van desinformatie samen met vertrouwen?
Vertrouwen in de samenleving van vandaag
● Een groeiende behoefte aan vertrouwen, zeker in een dynamische, onzekere en
chaotische samenleving.
● → Onze samenleving is gebouwd op vertrouwen.
,Het probleem met vertrouwen vandaag
● Mensen lijken instellingen (organisaties) steeds minder te vertrouwen.
● → Paradox: vertrouwen neemt juist toe in instabiele tijden (zoals tijdens corona).
Waarom is dat een probleem?
● De samenleving functioneert op basis van vertrouwen.
● Organisaties kunnen hun (maatschappelijke) rol niet vervullen zonder vertrouwen.
● Voorbeelden: je verwacht dat een bestelling aankomt, dat journalisten de waarheid
spreken, etc.
Wat is vertrouwen?
● Een vertrouwende partij (de truster)
● Een partij waarin men vertrouwen stelt (de trustee)
● Verwacht gedrag
Wat is vertrouwen? (volgens IESS - woordenboek)
● Vertrouwen is een communicatief imperatief.
● Het ontstaat en wordt opgebouwd via communicatie.
● Media spelen hierin een belangrijke rol.
● Meer vertrouwen is gunstig voor sociale relaties en uitwisseling.
● In een geglobaliseerde wereld is een meer gegeneraliseerd interpersoonlijk
vertrouwen noodzakelijk.
Het belang van vertrouwen
, ● Vertrouwen in instituties en de economie is essentieel.
● Zonder vertrouwen geen banken, geen economie.
● Vertrouwen bevordert economische processen; laag vertrouwen kan leiden tot
afwijkend gedrag zoals maffiapraktijken.
● Vertrouwen is nodig om een burgermaatschappij en duurzame democratie op te
bouwen.
● Vertrouwen in instituties = maatschappelijke verwachtingen.
Het belang van het medialandschap
● Media zijn de vensters waardoor we de wereld begrijpen.
● “Gezien de cruciale rol die media spelen in het vormen van politieke oordelen van
burgers.”
● Belangrijk voor vertrouwen in de democratie (je kunt niet vertrouwen zonder goed
geïnformeerd te zijn).
● Sterke relatie tussen media en politiek vertrouwen.
Waarom is vertrouwen belangrijk in organisaties?
Vertrouwen houdt verband met:
● Legitimiteit
● Reputatie
● Geloofwaardige informatie
● Macht
● Ethiek
● Naleving van regelgeving
● Conflict
, ● Crisis
● Waardecreatie
● Aandeelhouders
● Verkoop van producten en diensten
● Stakeholders
Wat doen organisaties om vertrouwen te winnen?
→ Strategische communicatie!
Crisis van Vertrouwen – volgens Flew (2019):
● Een algemene crisis van vertrouwen ligt ten grondslag aan maatschappelijke
uitdagingen.
Populisme en de crisis van vertrouwen
Waar komt de opkomst van populisme vandaan?
● 2016 als een keerpunt?
● “Populistisch moment” in de wereldpolitiek: globalisering leidt tot ongelijkheid op
gebied van werkgelegenheid en nationale economieën, migratie, racistische reacties
en sociale angst.
● Dit biedt een voedingsbodem voor populistische retoriek die inspeelt op anti-elite
gevoelens, frustratie en onvrede met democratie en globalisering.
→ Populisme hangt samen met afnemend vertrouwen.
Oorzaken van populisme
● Populisme en traditionele media zijn nauw verweven.
● Mediatizering versterkt populisme.
