INHOUDSOPGAVE
inleiding......................................................................................................................................................................... 4
1. studie van de voedingsstoffen ............................................................................................................................... 4
1.1 inleiding ................................................................................................................................................................ 4
1.2 water .................................................................................................................................................................... 5
1.3 koolhydraten ........................................................................................................................................................ 6
1.4 eiwitten ................................................................................................................................................................ 8
1.5 vetten ................................................................................................................................................................. 11
samenvattend ............................................................................................................................................................. 12
1.6 vitaminen ........................................................................................................................................................... 13
vitamine a ................................................................................................................................................................... 13
vitamine b complex ..................................................................................................................................................... 14
vitamine c .................................................................................................................................................................... 14
vitamine d ................................................................................................................................................................... 14
vitamine e ................................................................................................................................................................... 14
vitamine k.................................................................................................................................................................... 14
antivitaminen .............................................................................................................................................................. 15
1.7 mineralen ........................................................................................................................................................... 15
1.8 antioxidanten ..................................................................................................................................................... 15
1.9 andere ................................................................................................................................................................ 16
2. studie van de energiestofwisseling ...................................................................................................................... 17
2.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 17
2.2 wat is energie ..................................................................................................................................................... 17
2.3 opdeling van de energie bij verwerking door het dier ........................................................................................ 18
2.3.1 bruto energie = be ......................................................................................................................................... 18
2.3.2 verteerbare energie (ve) ................................................................................................................................ 18
2.3.3 metaboliseerbare energie (me) ..................................................................................................................... 18
2.3.4 netto-energie (ne) .......................................................................................................................................... 19
2.4 energiebehoefte van dieren en energie-inhoud van voer................................................................................... 19
3. voeding voor kat en hond.................................................................................................................................... 22
anatomie en fysiologie van het spijsverteringskanaal: wat gebeurt er met het eten? ................................................... 22
3.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 22
3.2 etikettering van diëten ....................................................................................................................................... 23
3.2.1 namen en ingrediënten.................................................................................................................................. 24
3.2.2 een voeding, drie verschillende mogelijke namen ........................................................................................ 24
3.2.3 vergelijken van voeding ................................................................................................................................. 24
3.3 industriële voeding ............................................................................................................................................. 25
3.4 merkgebonden diëten ........................................................................................................................................ 26
3.5 huisbereide diëten .............................................................................................................................................. 26
3.6 diepvriesvoeding ................................................................................................................................................ 26
1
, 3.7 gespecialiseerde therapeutische diëten ............................................................................................................. 27
3.8 smakelijkheid van een voeding ........................................................................................................................... 27
3.9 verstandig overschakelen van voeding .............................................................................................................. 28
4. voeden van honden en katten ............................................................................................................................. 29
4.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 29
4.2 lichaamsconditie – body condition score............................................................................................................ 29
4.3 het voeden van de gezonde hond en kat ............................................................................................................ 30
4.4 voeden van gewonde honden en katten ............................................................................................................ 33
4.5 het verzamelen van de voedingshistoriek en informatie over het dier .............................................................. 35
4.5.1 signalement ................................................................................................................................................... 36
4.5.2 omstandigheden ............................................................................................................................................ 37
4.6 sleutelvoedingsfactoren ..................................................................................................................................... 38
4.6.1 water .............................................................................................................................................................. 38
4.6.2 energie ........................................................................................................................................................... 38
4.6.3 vet en essentiële vetzuren ............................................................................................................................. 38
4.6.4 eiwit ............................................................................................................................................................... 38
4.6.5 calcium en fosfor............................................................................................................................................ 39
5. voeden naar levensfase ....................................................................................................................................... 40
5.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 40
5.2 voortplanting bij honden en katten .................................................................................................................... 40
5.2.1 oestrus ........................................................................................................................................................... 41
5.2.2 dracht ............................................................................................................................................................. 41
5.2.3 lactatie ........................................................................................................................................................... 45
5.3 pup en kitten ...................................................................................................................................................... 49
5.3.1 de zoogtijd ..................................................................................................................................................... 51
5.3.2 de speentijd ................................................................................................................................................... 54
5.3.3 periode na het spenen ................................................................................................................................... 55
5.4 volwassen honden en katten .............................................................................................................................. 61
5.5 oudere honden en katten ................................................................................................................................... 63
6. voeding van sporthonden ................................................................................................................................... 69
6.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 69
6.2 algemeen ............................................................................................................................................................ 70
6.3 het endurance type ............................................................................................................................................ 72
6.4 sprint type .......................................................................................................................................................... 73
6.5 besluit ................................................................................................................................................................. 74
6.6 showhonden ....................................................................................................................................................... 75
7. obesitas ............................................................................................................................................................... 77
7.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 77
7.2 types obesitas ..................................................................................................................................................... 77
7.3 voorkomen ......................................................................................................................................................... 77
2
,7.4 risicofactoren ivm obesitas ................................................................................................................................. 77
7.5 gezondheidsrisico’s van obesitas ........................................................................................................................ 79
7.6 diagnose ............................................................................................................................................................. 80
7.7 behandeling........................................................................................................................................................ 81
7.8 preventie obesitas .............................................................................................................................................. 84
7.9 obesitas en de dierenverzorger .......................................................................................................................... 84
3
, DIERVOEDING HOND EN KAT
INLEIDING
− Voeding:
o Aanbieden van voedingsstoffen om het organisme op te bouwen en te onderhouden
o Het organisme voorien van energie
o Preventieve en genezende demensies: voeding/gezondheid
− 4 doelen van voeding:
o Opbouwen en onderhouden van het lichaam
▪ Eiwitten, mineralen en sporenelementen, vitaminen en bepaalde vetten
o Lichaam voorzien van energie
▪ De rol van vetten, koolhydraten en eiwitten
▪ Vetten en koolhydraten: belangrijkste bronnen van energie voor de hond
▪ Katten hebben voor hun energiemetabolisme ook eiwitten nodig
o Voeden is voorkomen van ziekten
▪ Dit is de rol van bepaalde toegevoegde stoffen zoals vb. antioxidanten, prebiotica,
voedingsvezels, essentiële vetzuren…
▪ → Specifieke lichaamsfuncties ondersteunen (nieren, spijsvertering, gewrichten) en
voorkomen van vb. nieraandoeningen en ter bestrijding van ouderdomsverschijnselen
o Voeden is genezen
▪ De werking van bepaalde in de voeding aanwezige voedingsstoffen die de genezing
bevorderen tijdens therapeutische processen en de herstelperiode
= Dieetvoeding, uitsluitend bij de dierenarts te verkrijgen
1. STUDIE VAN DE VOEDINGSSTOFFEN
1.1 INLEIDING
− Ieder ingrediënt = bron van specifieke voedingsstoffen → stelt de verschillende organen in staat te
functioneren
− Voedingsstoffen = chemische verbindingen/organische moleculen/minerale elementen die de
samenstelling van voedingsmiddelen vormen en die ieder onmisbaar zijn voor het functioneren van
het lichaam
o Nutriënten: bereiken maagdarmkanaal meestal in de vorm van complexe moleculen die onder
invloed van het verteringsproces worden gesplitst en door het organisme in een eenvoudigere
structuur wordt opgenomen
− Er zijn verschillende ‘families’ van voedingsstoffen = voedingsbouwstenen = basisicomponenten:
o Water: kg/dag (hulpstof)
o Koolhydraten: g/dag (brandstof)
o Eiwitten: essentiële aminozuren: g/dag (bouwstof)
o Vetten: essentiële vetzuren: g/dag (brandstof)
o Vitaminen: microg tot mg/dag (hulpstof)
o Mineralen: (hulpstof)
▪ Macromineralen: g/dag
▪ Micromineralen: mg/dag
− Te weinig of te veel van deze componenten gedurende een lange periode zal leiden tot nutritionele
stoornissen en problemen voor het dier
4
inleiding......................................................................................................................................................................... 4
1. studie van de voedingsstoffen ............................................................................................................................... 4
1.1 inleiding ................................................................................................................................................................ 4
1.2 water .................................................................................................................................................................... 5
1.3 koolhydraten ........................................................................................................................................................ 6
1.4 eiwitten ................................................................................................................................................................ 8
1.5 vetten ................................................................................................................................................................. 11
samenvattend ............................................................................................................................................................. 12
1.6 vitaminen ........................................................................................................................................................... 13
vitamine a ................................................................................................................................................................... 13
vitamine b complex ..................................................................................................................................................... 14
vitamine c .................................................................................................................................................................... 14
vitamine d ................................................................................................................................................................... 14
vitamine e ................................................................................................................................................................... 14
vitamine k.................................................................................................................................................................... 14
antivitaminen .............................................................................................................................................................. 15
1.7 mineralen ........................................................................................................................................................... 15
1.8 antioxidanten ..................................................................................................................................................... 15
1.9 andere ................................................................................................................................................................ 16
2. studie van de energiestofwisseling ...................................................................................................................... 17
2.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 17
2.2 wat is energie ..................................................................................................................................................... 17
2.3 opdeling van de energie bij verwerking door het dier ........................................................................................ 18
2.3.1 bruto energie = be ......................................................................................................................................... 18
2.3.2 verteerbare energie (ve) ................................................................................................................................ 18
2.3.3 metaboliseerbare energie (me) ..................................................................................................................... 18
2.3.4 netto-energie (ne) .......................................................................................................................................... 19
2.4 energiebehoefte van dieren en energie-inhoud van voer................................................................................... 19
3. voeding voor kat en hond.................................................................................................................................... 22
anatomie en fysiologie van het spijsverteringskanaal: wat gebeurt er met het eten? ................................................... 22
3.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 22
3.2 etikettering van diëten ....................................................................................................................................... 23
3.2.1 namen en ingrediënten.................................................................................................................................. 24
3.2.2 een voeding, drie verschillende mogelijke namen ........................................................................................ 24
3.2.3 vergelijken van voeding ................................................................................................................................. 24
3.3 industriële voeding ............................................................................................................................................. 25
3.4 merkgebonden diëten ........................................................................................................................................ 26
3.5 huisbereide diëten .............................................................................................................................................. 26
3.6 diepvriesvoeding ................................................................................................................................................ 26
1
, 3.7 gespecialiseerde therapeutische diëten ............................................................................................................. 27
3.8 smakelijkheid van een voeding ........................................................................................................................... 27
3.9 verstandig overschakelen van voeding .............................................................................................................. 28
4. voeden van honden en katten ............................................................................................................................. 29
4.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 29
4.2 lichaamsconditie – body condition score............................................................................................................ 29
4.3 het voeden van de gezonde hond en kat ............................................................................................................ 30
4.4 voeden van gewonde honden en katten ............................................................................................................ 33
4.5 het verzamelen van de voedingshistoriek en informatie over het dier .............................................................. 35
4.5.1 signalement ................................................................................................................................................... 36
4.5.2 omstandigheden ............................................................................................................................................ 37
4.6 sleutelvoedingsfactoren ..................................................................................................................................... 38
4.6.1 water .............................................................................................................................................................. 38
4.6.2 energie ........................................................................................................................................................... 38
4.6.3 vet en essentiële vetzuren ............................................................................................................................. 38
4.6.4 eiwit ............................................................................................................................................................... 38
4.6.5 calcium en fosfor............................................................................................................................................ 39
5. voeden naar levensfase ....................................................................................................................................... 40
5.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 40
5.2 voortplanting bij honden en katten .................................................................................................................... 40
5.2.1 oestrus ........................................................................................................................................................... 41
5.2.2 dracht ............................................................................................................................................................. 41
5.2.3 lactatie ........................................................................................................................................................... 45
5.3 pup en kitten ...................................................................................................................................................... 49
5.3.1 de zoogtijd ..................................................................................................................................................... 51
5.3.2 de speentijd ................................................................................................................................................... 54
5.3.3 periode na het spenen ................................................................................................................................... 55
5.4 volwassen honden en katten .............................................................................................................................. 61
5.5 oudere honden en katten ................................................................................................................................... 63
6. voeding van sporthonden ................................................................................................................................... 69
6.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 69
6.2 algemeen ............................................................................................................................................................ 70
6.3 het endurance type ............................................................................................................................................ 72
6.4 sprint type .......................................................................................................................................................... 73
6.5 besluit ................................................................................................................................................................. 74
6.6 showhonden ....................................................................................................................................................... 75
7. obesitas ............................................................................................................................................................... 77
7.1 inleiding .............................................................................................................................................................. 77
7.2 types obesitas ..................................................................................................................................................... 77
7.3 voorkomen ......................................................................................................................................................... 77
2
,7.4 risicofactoren ivm obesitas ................................................................................................................................. 77
7.5 gezondheidsrisico’s van obesitas ........................................................................................................................ 79
7.6 diagnose ............................................................................................................................................................. 80
7.7 behandeling........................................................................................................................................................ 81
7.8 preventie obesitas .............................................................................................................................................. 84
7.9 obesitas en de dierenverzorger .......................................................................................................................... 84
3
, DIERVOEDING HOND EN KAT
INLEIDING
− Voeding:
o Aanbieden van voedingsstoffen om het organisme op te bouwen en te onderhouden
o Het organisme voorien van energie
o Preventieve en genezende demensies: voeding/gezondheid
− 4 doelen van voeding:
o Opbouwen en onderhouden van het lichaam
▪ Eiwitten, mineralen en sporenelementen, vitaminen en bepaalde vetten
o Lichaam voorzien van energie
▪ De rol van vetten, koolhydraten en eiwitten
▪ Vetten en koolhydraten: belangrijkste bronnen van energie voor de hond
▪ Katten hebben voor hun energiemetabolisme ook eiwitten nodig
o Voeden is voorkomen van ziekten
▪ Dit is de rol van bepaalde toegevoegde stoffen zoals vb. antioxidanten, prebiotica,
voedingsvezels, essentiële vetzuren…
▪ → Specifieke lichaamsfuncties ondersteunen (nieren, spijsvertering, gewrichten) en
voorkomen van vb. nieraandoeningen en ter bestrijding van ouderdomsverschijnselen
o Voeden is genezen
▪ De werking van bepaalde in de voeding aanwezige voedingsstoffen die de genezing
bevorderen tijdens therapeutische processen en de herstelperiode
= Dieetvoeding, uitsluitend bij de dierenarts te verkrijgen
1. STUDIE VAN DE VOEDINGSSTOFFEN
1.1 INLEIDING
− Ieder ingrediënt = bron van specifieke voedingsstoffen → stelt de verschillende organen in staat te
functioneren
− Voedingsstoffen = chemische verbindingen/organische moleculen/minerale elementen die de
samenstelling van voedingsmiddelen vormen en die ieder onmisbaar zijn voor het functioneren van
het lichaam
o Nutriënten: bereiken maagdarmkanaal meestal in de vorm van complexe moleculen die onder
invloed van het verteringsproces worden gesplitst en door het organisme in een eenvoudigere
structuur wordt opgenomen
− Er zijn verschillende ‘families’ van voedingsstoffen = voedingsbouwstenen = basisicomponenten:
o Water: kg/dag (hulpstof)
o Koolhydraten: g/dag (brandstof)
o Eiwitten: essentiële aminozuren: g/dag (bouwstof)
o Vetten: essentiële vetzuren: g/dag (brandstof)
o Vitaminen: microg tot mg/dag (hulpstof)
o Mineralen: (hulpstof)
▪ Macromineralen: g/dag
▪ Micromineralen: mg/dag
− Te weinig of te veel van deze componenten gedurende een lange periode zal leiden tot nutritionele
stoornissen en problemen voor het dier
4
