HOOFDSTUK 5 LESSEN
VOORBEREIDEN
1. LESOPBOUW
1.1 LESOPBOUW: DE VIER BOUWSTENEN
Om een les op te bouwen beschik je over vier bouwstenen die verschillende malen in
een wisselende volgorde in een les kunnen voorkomen. Deze bouwstenen zijn:
oriënteren, verwerven, verwerken en afronden. M.b.v. deze bouwstenen maak je de
basisstructuur.
1.1.1 BOUWSTEEN: ORIËNTEREN
Wat?
Met deze bouwsteen ‘oriënteer’ je de lln op wat komen gaat in de volledige les of in
een deel ervan. Oriënteren betekent bijvoorbeeld:
- Aansluiten bij de voorkennis
- Linken leggen met vorige lessen
- Inzicht geven in de lesdoelen en het belang van de les
- Motiveren, de aandacht vangen
Hoe?
Aansluiten bij de voorkennis
- Je gaat na wat de leerlingen al kennen en kunnen en wat je eventueel nog moet
uitleggen of herhalen voor dat je de nieuwe leerinhoud gaat behandelen.
- Indien je merkt dat de voorkennis onvoldoende aanwezig is, zal je deze eerst
grondig moeten opfrissen en hier langer bij stilstaan dan voorzien.
- Het heeft geen zin om de nieuwe leerinhoud aan te bieden wanneer de basis
ervoor niet gekend is.
Onder voorkennis vallen ook de dingen die de leerlingen al kennen uit het dagelijkse
leven.
Je kan het ophalen van de voorkennis op verschillende manieren doen:
- Een samenvatting geven van de voorgaande leerinhoud. Bv. door het opbouwen
van een schema op jouw bord.
- Door middel van vragen de voorkennis uit de lln zelf laten komen en deze erna
duidelijk samenvatten
- De lln in groepjes of tweetallen een opdracht geven om de voorkennis te activeren
- Antwoorden noteren op leitjes, individueel oefeningen maken in een werkschrift,…
Bij de ene werkvorm zijn de lln al actiever dan bij de andere werkvorm. Hoe actiever
de leerlingen, hoe groter het leereffect (activiteitsprincipe)
Linken leggen met andere lessen
- Hierbij relateer je de leerinhoud aan voorgaande en volgende lessen.
1
, - Lessen staan immers niet op zich maar passen binnen een leerlijn.
- Het is voor leerlingen belangrijk om dit geheel te zien en te weten waar de
leerinhoud op voortbouwt of een voorbereiding op is.
Inzicht geven in de lesdoelen en het belang van de les
Je geeft de lln mee wat ze gaan leren, wat ze met de nieuwe leerinhoud kunnen doen
en waarom dat voor hen van belang is.
Hiertoe plaats je de leerinhoud in een context. Hierdoor kan je de lln enerzijds
motiveren en anderzijds kunnen ze het geleerde dan beter toepassen in andere
situaties. (transfer)
Wat kan dit inhouden?
- Je stelt het onderwerp van de les voor.
o Dit kan door een intrigerend of bijzonder voorwerp, een afbeelding, een
stukje toneel of tekst, video of muziek, probleemstelling,…
- Je relateert de les aan betekenisvolle situaties.
o Op die manier beseffen lln dat ze niet iets moeten leren omdat jij dat wilt
maar dat ze in het dagelijkse leven iets aan deze kennis hebben.
- Je geeft een lesoverzicht
o Het geven van een schematisch overzicht blijkt effectief te zijn.
o Je kan dit op papier, mondeling of op het bord doen.
o Je geeft aan wat er in de les zal gebeuren.
o Dit verhoogt de betrokkenheid en je schept een juist verwachtingspatroon
- Je deelt doelen mee
o Lesdoelen geven de lln houvast
o Ze weten wat ze moeten doen en kennen/ kunnen op het einde van de les
waardoor ze meer gemotiveerd zullen zijn.
Naast cognitieve doelen kan je ook sociale doelen meedelen, bijvoorbeeld een
samenwerkingsvaardigheid.
Motiveren, de aandacht vangen
Via een aangepaste activiteit/ mededeling tracht je de belangstelling van de
leerlingen te wekken. Zo kan je de leerlingen uitdagen, zorgen voor verassende,
aansprekende activiteit. Let op deze moet wel functioneel zijn en mag niet te
lang duren.
Er moet een duidelijk verband zijn tussen je motivatiemoment en de rest van je les.
Dit kan op allerhande manieren gebeuren:
- Een verhaal
- Muziekfragment
- Een stukje drama
- Een gesprek over ervaringen van leerlingen
- Een raadspelletje
- Een probleemstelling
- Een actuele gebeurtenis
- Situatieschets
- …
2
VOORBEREIDEN
1. LESOPBOUW
1.1 LESOPBOUW: DE VIER BOUWSTENEN
Om een les op te bouwen beschik je over vier bouwstenen die verschillende malen in
een wisselende volgorde in een les kunnen voorkomen. Deze bouwstenen zijn:
oriënteren, verwerven, verwerken en afronden. M.b.v. deze bouwstenen maak je de
basisstructuur.
1.1.1 BOUWSTEEN: ORIËNTEREN
Wat?
Met deze bouwsteen ‘oriënteer’ je de lln op wat komen gaat in de volledige les of in
een deel ervan. Oriënteren betekent bijvoorbeeld:
- Aansluiten bij de voorkennis
- Linken leggen met vorige lessen
- Inzicht geven in de lesdoelen en het belang van de les
- Motiveren, de aandacht vangen
Hoe?
Aansluiten bij de voorkennis
- Je gaat na wat de leerlingen al kennen en kunnen en wat je eventueel nog moet
uitleggen of herhalen voor dat je de nieuwe leerinhoud gaat behandelen.
- Indien je merkt dat de voorkennis onvoldoende aanwezig is, zal je deze eerst
grondig moeten opfrissen en hier langer bij stilstaan dan voorzien.
- Het heeft geen zin om de nieuwe leerinhoud aan te bieden wanneer de basis
ervoor niet gekend is.
Onder voorkennis vallen ook de dingen die de leerlingen al kennen uit het dagelijkse
leven.
Je kan het ophalen van de voorkennis op verschillende manieren doen:
- Een samenvatting geven van de voorgaande leerinhoud. Bv. door het opbouwen
van een schema op jouw bord.
- Door middel van vragen de voorkennis uit de lln zelf laten komen en deze erna
duidelijk samenvatten
- De lln in groepjes of tweetallen een opdracht geven om de voorkennis te activeren
- Antwoorden noteren op leitjes, individueel oefeningen maken in een werkschrift,…
Bij de ene werkvorm zijn de lln al actiever dan bij de andere werkvorm. Hoe actiever
de leerlingen, hoe groter het leereffect (activiteitsprincipe)
Linken leggen met andere lessen
- Hierbij relateer je de leerinhoud aan voorgaande en volgende lessen.
1
, - Lessen staan immers niet op zich maar passen binnen een leerlijn.
- Het is voor leerlingen belangrijk om dit geheel te zien en te weten waar de
leerinhoud op voortbouwt of een voorbereiding op is.
Inzicht geven in de lesdoelen en het belang van de les
Je geeft de lln mee wat ze gaan leren, wat ze met de nieuwe leerinhoud kunnen doen
en waarom dat voor hen van belang is.
Hiertoe plaats je de leerinhoud in een context. Hierdoor kan je de lln enerzijds
motiveren en anderzijds kunnen ze het geleerde dan beter toepassen in andere
situaties. (transfer)
Wat kan dit inhouden?
- Je stelt het onderwerp van de les voor.
o Dit kan door een intrigerend of bijzonder voorwerp, een afbeelding, een
stukje toneel of tekst, video of muziek, probleemstelling,…
- Je relateert de les aan betekenisvolle situaties.
o Op die manier beseffen lln dat ze niet iets moeten leren omdat jij dat wilt
maar dat ze in het dagelijkse leven iets aan deze kennis hebben.
- Je geeft een lesoverzicht
o Het geven van een schematisch overzicht blijkt effectief te zijn.
o Je kan dit op papier, mondeling of op het bord doen.
o Je geeft aan wat er in de les zal gebeuren.
o Dit verhoogt de betrokkenheid en je schept een juist verwachtingspatroon
- Je deelt doelen mee
o Lesdoelen geven de lln houvast
o Ze weten wat ze moeten doen en kennen/ kunnen op het einde van de les
waardoor ze meer gemotiveerd zullen zijn.
Naast cognitieve doelen kan je ook sociale doelen meedelen, bijvoorbeeld een
samenwerkingsvaardigheid.
Motiveren, de aandacht vangen
Via een aangepaste activiteit/ mededeling tracht je de belangstelling van de
leerlingen te wekken. Zo kan je de leerlingen uitdagen, zorgen voor verassende,
aansprekende activiteit. Let op deze moet wel functioneel zijn en mag niet te
lang duren.
Er moet een duidelijk verband zijn tussen je motivatiemoment en de rest van je les.
Dit kan op allerhande manieren gebeuren:
- Een verhaal
- Muziekfragment
- Een stukje drama
- Een gesprek over ervaringen van leerlingen
- Een raadspelletje
- Een probleemstelling
- Een actuele gebeurtenis
- Situatieschets
- …
2
