Complete Samenvatting Religieuze Initiatie, Communicatie en Vorming – KU Leuven (Prof. Mettepenningen, )

Religieuze initiatie, communicatie en
vorming
Titularis: Prof. dr. Didier Pollefeyt; Plaatsvervanger: Dr. Jürgen
Mettepenningen
Academiejaar: 2024-2025; Contact:



0. Inleidend college
1. Onderwijsactiviteiten

Het vak bestaat uit:

1. Hoorcolleges – Historische, systematische en kerkelijke aspecten
van catechese.

2. Werkcolleges – Praktische geloofscommunicatie, met nadruk op de
Bijbel.

2. Evaluatie

 Mondeling examen met schriftelijke voorbereiding.

 Werkcolleges: aanwezigheidsplicht (pass/fail-systeem), met
mogelijkheid om 1 afwezigheid in te zetten als ‘joker’ (mits melding).

 Examenvragen:

o Bestaan uit ppt’s, hoorcolleges, werkcolleges en reader.

o Drie vragen op het examen.

o Evaluatiecriteria: basiskennis, structuur, inzicht,
verbanden leggen, kritische zin, originaliteit (in deze
volgorde).


1. Basisvragen, situering en definitie

Catechese en catechetiek
1. Catechese omschrijven a.h.v. de basisvragen.
 WAT? Inleiden in het geloof

 WIE? Door een catechist (initieerder) aan degene die geïnitieerd
wordt, catechumeen (= op weg naar doopsel)

1

,  HOE? Via communicatie en vorming

 WAAROM? Op basis van het woord van Jezus Christus

 WAARTOE? Met als doel het Rijk Gods

Wat?
Catechese is het proces van inleiden in het christelijk geloof en het
uitleggen van het geloof in Jezus Christus.

 Het volgt vaak het vraag-en-antwoordformaat, gebaseerd op
oude joodse tradities.
 De Catechismus (1992 editie) wordt gebruikt als referentietekst
voor catechese en biedt zowel de christelijke leer als de traditie.
 Catechese gaat verder dan alleen woorden; het gaat om het
begrijpen van de identiteit van een christen en hoe deze bijdraagt
aan het Rijk Gods.
o Er is onderscheid tussen "gestolde traditie" (de vastgestelde
antwoorden) en "levende traditie" (de dynamische toepassing
van geloof in de geschiedenis), die beide samen het verhaal
van het christendom vormen.

Wie?
Jezus is de eerste catecheet, en hij blijft het voorbeeld voor alle
catechese.

1. Initieerder (catecheet): Jezus, de apostelen en de herders van de
Kerk zijn degenen die catechese geven. Gelovigen worden geroepen
om elkaar catechese te geven.

2. Ontvanger: De catechese richt zich op diegenen die geïnitieerd
willen worden in het geloof. Gelovigen blijven levenslang leerlingen,
ofwel als gedoopten of als catechumenen (op weg naar het doopsel).

Hoe?
Catechese is altijd een communicatieproces binnen de kerkgemeente.

 Uit vrije wil gegeven.
 Het geloof wordt verondersteld, met als doel geloofsverdieping.
 Catechese vindt plaats in verschillende vormen:

o Bijbelcatechese: Uitleg van de Bijbel

o Woordcatechese: Instructie door het Woord van God

o Beeldcatechese: Instructie door visuele middelen

o Voorbeeldcatechese: Instructie door voorbeeldgedrag.



2

,Waarom?
Catechese is een antwoord op de oproep van Jezus om het evangelie
te verkondigen en het christelijke geloof te verspreiden.

o De opdracht omvat zowel de zending (missie) als getuigenis,
waarbij de gelovigen worden geroepen om anderen in het geloof te
initiëren.
o Jezus belooft zijn aanwezigheid: "Ik ben met jullie." Het
apostolische geloof betreft het overbrengen van het geloof dat de
apostelen met de verrezen Heer hebben gedeeld.

Waartoe?
Het doel van catechese is om permanent kennis te verwerven met het oog
op het Rijk Gods. Geloven is een voortdurend proces en kan nooit zonder
catechese.

 Het Rijk Gods is de uiteindelijke vervulling van Gods plan, dat al
begonnen is met de komst van Jezus, maar nog niet voltooid is.
Het is een proces waarbij gelovigen meebouwen aan het Rijk Gods,
met de hulp van God zelf.

 Drieluik van geloven in het spoor van Jezus:

o Vrij zijn van:

 Verschillende klassen (zoals de Farizeeën),

 Religieus en juridisch formalisme (nadruk ligt op het
strikt volgen van regels),

 Negativiteit

 Afwijzing van anderen

 Haat en wrok

 Pessimisme

 Ethisch minimalisme

o Vrij zijn voor: Het doel om mee te bouwen aan het Rijk Gods.

o Vrij zijn vanuit: Geaard in de relatie tussen Jezus en zijn
'Abba', met een intieme relatie met God.




3

, 2. Catechese omschrijven a.h.v. de analyse van de
definitie
Etymologische analyse
 Grieks: kat-èchein → "van boven laten klinken"

o Profane (wereldse) betekenis: Mededelen (actief) –
Vernemen (passief)

o Religieuze betekenis:

 Van bovenaf → Openbaring

 Van buitenaf → Overdracht

 Indringend → Diepgaand geloofsbegrip



Het begrip Catechese (instuderen!)
 Systematische onderrichting over de christelijke leer en levenswijze

 Gericht op kinderen, jongeren en volwassenen

 In en door de kerk

 Doel: Het begrip van Christus ontvouwen.



Definitie Ontleed
“Systematische onderrichting over de christelijke leer en levenswijze
gericht op kinderen, jongeren en volwassenen in en door de kerk om het
begrip van Christus ontvouwen.”

 Inleiding in geloof: Catechese is het proces van inleiden en
binnenleiden in het christelijke geloof, met als doel de
fundamenten van geloof en geloven over te dragen. Het gaat om
een systematische benadering waarin gelovigen begeleid worden in
het begrijpen en toepassen van hun geloof.

o Het is van groot belang dat catechese niet alleen informatie
biedt over het geloof, maar mensen ook wijst op de weg
van heiligheid. Dit omvat het ontdekken van hun roeping
en zending om deze weg te volgen, en helpt hen te begrijpen
waar het werkelijk om draait in het leven als christen.

 Begeleiden in plaats van indoctrinatie: Catechese is bedoeld om
vrijheid te bieden en niet om te indoctrineren. Het begeleidt

4