AEI: Internal
HC 1 03/09/2024: Introduction: Studying power in organizations
Theorie: Een theorie wordt gedefinieerd als een verzameling van onderling gerelateerde concepten,
definities en stellingen die een systematisch beeld geven van fenomenen door relaties tussen
variabelen te specificeren. Het doel is om deze fenomenen te verklaren en te voorspellen.
Grounded theory is een iteratief proces (herhaling) waarbij onderzoek begint met het stellen van
generatieve vragen, gevolgd door het verzamelen van gegevens en het identificeren van
kernconcepten. Dit leidt tot het ontwikkelen van voorlopige verbanden tussen theorie en gegevens.
Het onderzoek begint met het stellen van generatieve vragen die het onderzoek helpen sturen, maar
die niet bedoeld zijn om statisch of beperkend te zijn. Terwijl de onderzoeker begint met het
verzamelen van gegevens, worden de belangrijkste theoretische concepten geïdentificeerd. Er worden
voorlopige verbanden ontwikkeld tussen de theoretische concepten en de gegevens.
(Glaser and Strauss are known for Grounded theory)
➔ Vanuit dit perspectief is een theorie niet een set van vaste variabelen en hypotheses, maar
meer een manier om naar de wereld te kijken → a paradigm, heuristic or window
Paradigma's in Theorie: Theorie kan worden gezien als een paradigma, een heuristiek of een
raamwerk (window) voor het begrijpen van een fenomeen.
Theory and conceptual models
Social identity is iemands gevoel van wie hij is, gebaseerd op zijn groepslidmaatschap(en). Tajfel (1979)
stelde dat de groepen (bv. sociale klasse, familie, voetbalteam enz.) waartoe mensen behoren een
belangrijke bron zijn van trots (pride) en self-esteem.
Dit is een gebruikelijke manier om naar
theorieën te kijken.
Although most of us ‘known an organization when we see one,’’ the diversity and complexity of
organizations and their activities is difficult to capture in a single formal definition.
Organisatie:
Het begrip 'organisatie' is moeilijk vast te leggen in een enkele formele definitie vanwege de diversiteit
en complexiteit van organisaties en hun activiteiten.
- Volgens Daft (2004) zijn organisaties sociale entiteiten die doelgericht zijn, ontworpen als
gestructureerde en gecoördineerde activiteitensystemen, en verbonden zijn met de externe
omgeving.
- Organisaties zijn een systeem van bewust gecoördineerde persoonlijke activiteiten en
inspanningen (Chester Barnard)
, AEI: Internal
- Andere auteurs, zoals Maguire & Hardy (2006), beschouwen organisaties als arena's van macht
waar discursieve strijd (hoe we praten over dingen en welke betekenissen en normen daarbij
worden geaccepteerd) plaatsvindt.
- Sommigen ontkennen zelfs het bestaan van ‘organisaties’ en geven de voorkeur aan het
concept van ‘organiseren’ (Tsoukas & Chia).
➔ Tsoukas en Chia begonnen na te denken over het idee van 'organiseren', in plaats van te
spreken over organisaties als statische objecten. Ze gingen zich meer interesseren voor de
organisatie als zelfstandig naamwoord. Maakt het veld veel dynamischer. Geeft ons een idee
van procesanalyse en verandering. Brengt het tijdsperspectief in organisaties.
Visie op Organisaties: Baum en Rowley (2002) stellen dat woorden die eindigen op ‘-tie’ dubbelzinnig
zijn en zowel een proces als een product kunnen beschrijven, oftewel de manier waarop iets wordt
bereikt en het uiteindelijke resultaat.
➔ Het eerste criterium waarmee mensen alles wat ze tegenkomen beoordelen, zelfs voordat ze
beslissen of het waar of onwaar is, is of het interessant of saai is". (Murray Davis,1999: 245).
Belang van macht en machtsdynamieken in een organisatie:
Macht is overal aanwezig en beïnvloedt elke sociale interactie, zowel in organisaties als in het dagelijks
leven. Dit betekent dat we voortdurend worden beïnvloed door machtsstructuren, soms op een
subtiele manier. Macht kan zowel positieve als negatieve effecten hebben, afhankelijk van hoe het
wordt ingezet en ervaren.
Vertaling en Uitleg:
• Waarom macht belangrijk is: Macht is een constante factor in organisaties en heeft een grote
invloed op hoe mensen zich gedragen en samenwerken. Elke sociale interactie wordt
beïnvloed door machtsdynamieken, of we ons daar nu bewust van zijn of niet.
• Micro, meso en macro niveau: Macht werkt op verschillende niveaus:
o Micro-niveau: Interpersoonlijke relaties binnen kleine groepen of tussen individuen.
o Meso-niveau: Organisatieniveau, waar macht zich manifesteert in structuren en
processen.
o Macro-niveau: Op maatschappelijk of institutioneel niveau, waar macht invloed heeft
op grotere systemen en politieke structuren.
• Verschillende vormen van macht: Sommige vormen van macht zijn duidelijk zichtbaar, zoals
hiërarchische macht in een organisatie, terwijl andere meer verborgen zijn, zoals sociale
invloed of informele netwerken.
• Macht is niet altijd negatief: Hoewel macht vaak wordt gezien als iets negatiefs, hoeft dat niet
per se zo te zijn. Het kan ook gebruikt worden om positieve veranderingen te bewerkstelligen,
zoals het verbeteren van werkomstandigheden of het ondersteunen van sociale gelijkheid.
, AEI: Internal
HC 2 05/09: Bureaucracy, efficiencyand different forms of control
Controle als Macht
Macht: Macht is de capaciteit van persoon A om het gedrag van persoon B te beïnvloeden, zodat B
dingen doet die hij/zij anders niet zou doen. Persoon B is afhankelijk van persoon A.
Sociale Controle: Sociale controle verwijst naar mechanismen of processen binnen een samenleving,
organisatie of politieke entiteit die individueel en groepsgedrag reguleren om conformiteit en naleving
van de regels van die samenleving, staat of sociale groep te bewerkstelligen. In dit geval: binnen een
organisatie.
Vormen van Controle:
1. Harde Dwang (Formele Controle):
o Regels en sancties die opgelegd worden om gedrag te sturen.
2. Zachte Dwang (Informele Controle):
o Socialisatie, normen en waarden die mensen aanzetten tot gewenst gedrag.
Max Weber (1864-1920) en Bureaucratie
Weber wordt beschouwd als de grondlegger van de sociologie van organisaties. Zijn theorieën richten
zich op de rationalisering van de samenleving, inclusief juridische systemen en het kapitalisme.
Rationalisering: Weber beschreef rationalisering als een proces waarbij traditionele en charisma-
gebaseerde systemen plaatsmaken voor moderne, rationeel-legale systemen. Dit proces zorgt voor
een meer berekenende, voorspelbare en controleerbare wereld, maar leidt ook tot onttovering en
bureaucratisering.
Weber's Typologie van Autoriteit:
1. Traditionele Autoriteit:
o Gebaseerd op sociale precedenten, rituelen en rechten. Voorbeelden zijn
monarchieën en erfelijke leiderschap.
2. Charismatische Autoriteit:
o Gebaseerd op de persoonlijke eigenschappen en aantrekkingskracht van een individu.
Voorbeelden zijn revolutionaire leiders of spirituele gidsen.
3. Rationeel-legale Autoriteit:
o Gebaseerd op formele regels en wetten, zoals bureaucratieën en moderne
staatsstructuren.
Rationalisatie, zoals bedoeld in de theorie van Max Weber, verwijst naar het proces waarbij
traditionele en emotionele manieren van denken en handelen worden vervangen door meer logische,
systematische en efficiënte methoden. Dit komt vooral tot uiting in het organiseren van
maatschappelijke structuren en instellingen, zoals rechtssystemen, de economie en bureaucratie.
Weber beschrijft rationalisatie als de toenemende nadruk op formele regels, doelgerichtheid en
efficiëntie in de moderne samenleving. In plaats van te vertrouwen op traditie of charisma, worden
, AEI: Internal
beslissingen steeds meer gebaseerd op rationele berekeningen en logische procedures. Dit leidt tot
een samenleving waarin formele bureaucratieën en legale systemen dominant worden, waarbij alles
wordt gestroomlijnd volgens vastgestelde regels en procedures om voorspelbaarheid, controle en
efficiëntie te waarborgen.
Weber ziet dit als een breder sociaal proces dat invloed heeft op meerdere aspecten van het leven,
zoals kapitalisme en rechtssystemen, waarbinnen alles functioneert op basis van logica en efficiëntie
in plaats van tradities of persoonlijke relaties.
1. Bureaucratie volgens Max Weber:
• Bureaucratie is een systeem van beheersing dat gebaseerd is op kennis en expertise. In plaats
van dat de leider persoonlijk centraal staat, is het bureau (de administratieve structuur) van
belang. Dit betekent dat macht niet afhankelijk is van individuele personen, maar van de regels
en procedures die binnen de organisatie zijn vastgelegd.
• Een bureaucratische ambtenaar (functionaris) is persoonlijk vrij en wordt aangesteld op basis
van prestaties en gedrag. Deze persoon oefent de macht uit die aan hem is gedelegeerd
volgens onpersoonlijke regels en procedures. Dit zorgt voor een voorspelbare en consistente
uitvoering van taken binnen een organisatie.
2. De erfenis van Max Weber voor organisatietheorie:
• Rationaliteit boven efficiëntie: Weber benadrukte dat rationaliteit, oftewel het systematisch
en logisch handelen, belangrijker is dan puur efficiënt werken. Het gaat erom dat processen
en beslissingen volgens een vaste logica en regels worden genomen, niet alleen om het
behalen van snelle resultaten.
• Ideale type: Weber was geïnteresseerd in sociale theorieën en ontwikkelde het concept van
het 'ideale type'. Dit is een hypothetisch construct dat gebruikt wordt om de kernkenmerken
van een concept te beschrijven, zoals 'bureaucratie'. Het is een hulpmiddel om werkelijke
situaties te analyseren, ook al bestaat het 'ideale type' in zijn pure vorm vaak niet in de praktijk.
• Organisatorische vormen en consequenties: Weber onderzocht de verschillende manieren
waarop organisaties gestructureerd kunnen worden en keek naar zowel de bedoelde als
onbedoelde gevolgen van deze structuren.
3. Henri Fayol: Span of Control:
• Span of control (spanwijdte van controle): Dit concept verwijst naar het aantal
ondergeschikten dat direct rapporteert aan één manager binnen een hiërarchische
organisatie. Het idee komt voort uit militaire structuren, waarbij het belangrijk is hoeveel
soldaten een officier effectief kan aansturen.
• Brede en smalle spanwijdte: Als een manager veel mensen direct onder zich heeft, spreken
we van een brede spanwijdte. Als een manager daarentegen slechts een paar mensen onder
zich heeft, is de spanwijdte smal.
• Voorbeeld: In het gegeven voorbeeld heeft de marketingmanager een spanwijdte van 4, wat
betekent dat er vier medewerkers direct aan deze manager rapporteren.
HC 1 03/09/2024: Introduction: Studying power in organizations
Theorie: Een theorie wordt gedefinieerd als een verzameling van onderling gerelateerde concepten,
definities en stellingen die een systematisch beeld geven van fenomenen door relaties tussen
variabelen te specificeren. Het doel is om deze fenomenen te verklaren en te voorspellen.
Grounded theory is een iteratief proces (herhaling) waarbij onderzoek begint met het stellen van
generatieve vragen, gevolgd door het verzamelen van gegevens en het identificeren van
kernconcepten. Dit leidt tot het ontwikkelen van voorlopige verbanden tussen theorie en gegevens.
Het onderzoek begint met het stellen van generatieve vragen die het onderzoek helpen sturen, maar
die niet bedoeld zijn om statisch of beperkend te zijn. Terwijl de onderzoeker begint met het
verzamelen van gegevens, worden de belangrijkste theoretische concepten geïdentificeerd. Er worden
voorlopige verbanden ontwikkeld tussen de theoretische concepten en de gegevens.
(Glaser and Strauss are known for Grounded theory)
➔ Vanuit dit perspectief is een theorie niet een set van vaste variabelen en hypotheses, maar
meer een manier om naar de wereld te kijken → a paradigm, heuristic or window
Paradigma's in Theorie: Theorie kan worden gezien als een paradigma, een heuristiek of een
raamwerk (window) voor het begrijpen van een fenomeen.
Theory and conceptual models
Social identity is iemands gevoel van wie hij is, gebaseerd op zijn groepslidmaatschap(en). Tajfel (1979)
stelde dat de groepen (bv. sociale klasse, familie, voetbalteam enz.) waartoe mensen behoren een
belangrijke bron zijn van trots (pride) en self-esteem.
Dit is een gebruikelijke manier om naar
theorieën te kijken.
Although most of us ‘known an organization when we see one,’’ the diversity and complexity of
organizations and their activities is difficult to capture in a single formal definition.
Organisatie:
Het begrip 'organisatie' is moeilijk vast te leggen in een enkele formele definitie vanwege de diversiteit
en complexiteit van organisaties en hun activiteiten.
- Volgens Daft (2004) zijn organisaties sociale entiteiten die doelgericht zijn, ontworpen als
gestructureerde en gecoördineerde activiteitensystemen, en verbonden zijn met de externe
omgeving.
- Organisaties zijn een systeem van bewust gecoördineerde persoonlijke activiteiten en
inspanningen (Chester Barnard)
, AEI: Internal
- Andere auteurs, zoals Maguire & Hardy (2006), beschouwen organisaties als arena's van macht
waar discursieve strijd (hoe we praten over dingen en welke betekenissen en normen daarbij
worden geaccepteerd) plaatsvindt.
- Sommigen ontkennen zelfs het bestaan van ‘organisaties’ en geven de voorkeur aan het
concept van ‘organiseren’ (Tsoukas & Chia).
➔ Tsoukas en Chia begonnen na te denken over het idee van 'organiseren', in plaats van te
spreken over organisaties als statische objecten. Ze gingen zich meer interesseren voor de
organisatie als zelfstandig naamwoord. Maakt het veld veel dynamischer. Geeft ons een idee
van procesanalyse en verandering. Brengt het tijdsperspectief in organisaties.
Visie op Organisaties: Baum en Rowley (2002) stellen dat woorden die eindigen op ‘-tie’ dubbelzinnig
zijn en zowel een proces als een product kunnen beschrijven, oftewel de manier waarop iets wordt
bereikt en het uiteindelijke resultaat.
➔ Het eerste criterium waarmee mensen alles wat ze tegenkomen beoordelen, zelfs voordat ze
beslissen of het waar of onwaar is, is of het interessant of saai is". (Murray Davis,1999: 245).
Belang van macht en machtsdynamieken in een organisatie:
Macht is overal aanwezig en beïnvloedt elke sociale interactie, zowel in organisaties als in het dagelijks
leven. Dit betekent dat we voortdurend worden beïnvloed door machtsstructuren, soms op een
subtiele manier. Macht kan zowel positieve als negatieve effecten hebben, afhankelijk van hoe het
wordt ingezet en ervaren.
Vertaling en Uitleg:
• Waarom macht belangrijk is: Macht is een constante factor in organisaties en heeft een grote
invloed op hoe mensen zich gedragen en samenwerken. Elke sociale interactie wordt
beïnvloed door machtsdynamieken, of we ons daar nu bewust van zijn of niet.
• Micro, meso en macro niveau: Macht werkt op verschillende niveaus:
o Micro-niveau: Interpersoonlijke relaties binnen kleine groepen of tussen individuen.
o Meso-niveau: Organisatieniveau, waar macht zich manifesteert in structuren en
processen.
o Macro-niveau: Op maatschappelijk of institutioneel niveau, waar macht invloed heeft
op grotere systemen en politieke structuren.
• Verschillende vormen van macht: Sommige vormen van macht zijn duidelijk zichtbaar, zoals
hiërarchische macht in een organisatie, terwijl andere meer verborgen zijn, zoals sociale
invloed of informele netwerken.
• Macht is niet altijd negatief: Hoewel macht vaak wordt gezien als iets negatiefs, hoeft dat niet
per se zo te zijn. Het kan ook gebruikt worden om positieve veranderingen te bewerkstelligen,
zoals het verbeteren van werkomstandigheden of het ondersteunen van sociale gelijkheid.
, AEI: Internal
HC 2 05/09: Bureaucracy, efficiencyand different forms of control
Controle als Macht
Macht: Macht is de capaciteit van persoon A om het gedrag van persoon B te beïnvloeden, zodat B
dingen doet die hij/zij anders niet zou doen. Persoon B is afhankelijk van persoon A.
Sociale Controle: Sociale controle verwijst naar mechanismen of processen binnen een samenleving,
organisatie of politieke entiteit die individueel en groepsgedrag reguleren om conformiteit en naleving
van de regels van die samenleving, staat of sociale groep te bewerkstelligen. In dit geval: binnen een
organisatie.
Vormen van Controle:
1. Harde Dwang (Formele Controle):
o Regels en sancties die opgelegd worden om gedrag te sturen.
2. Zachte Dwang (Informele Controle):
o Socialisatie, normen en waarden die mensen aanzetten tot gewenst gedrag.
Max Weber (1864-1920) en Bureaucratie
Weber wordt beschouwd als de grondlegger van de sociologie van organisaties. Zijn theorieën richten
zich op de rationalisering van de samenleving, inclusief juridische systemen en het kapitalisme.
Rationalisering: Weber beschreef rationalisering als een proces waarbij traditionele en charisma-
gebaseerde systemen plaatsmaken voor moderne, rationeel-legale systemen. Dit proces zorgt voor
een meer berekenende, voorspelbare en controleerbare wereld, maar leidt ook tot onttovering en
bureaucratisering.
Weber's Typologie van Autoriteit:
1. Traditionele Autoriteit:
o Gebaseerd op sociale precedenten, rituelen en rechten. Voorbeelden zijn
monarchieën en erfelijke leiderschap.
2. Charismatische Autoriteit:
o Gebaseerd op de persoonlijke eigenschappen en aantrekkingskracht van een individu.
Voorbeelden zijn revolutionaire leiders of spirituele gidsen.
3. Rationeel-legale Autoriteit:
o Gebaseerd op formele regels en wetten, zoals bureaucratieën en moderne
staatsstructuren.
Rationalisatie, zoals bedoeld in de theorie van Max Weber, verwijst naar het proces waarbij
traditionele en emotionele manieren van denken en handelen worden vervangen door meer logische,
systematische en efficiënte methoden. Dit komt vooral tot uiting in het organiseren van
maatschappelijke structuren en instellingen, zoals rechtssystemen, de economie en bureaucratie.
Weber beschrijft rationalisatie als de toenemende nadruk op formele regels, doelgerichtheid en
efficiëntie in de moderne samenleving. In plaats van te vertrouwen op traditie of charisma, worden
, AEI: Internal
beslissingen steeds meer gebaseerd op rationele berekeningen en logische procedures. Dit leidt tot
een samenleving waarin formele bureaucratieën en legale systemen dominant worden, waarbij alles
wordt gestroomlijnd volgens vastgestelde regels en procedures om voorspelbaarheid, controle en
efficiëntie te waarborgen.
Weber ziet dit als een breder sociaal proces dat invloed heeft op meerdere aspecten van het leven,
zoals kapitalisme en rechtssystemen, waarbinnen alles functioneert op basis van logica en efficiëntie
in plaats van tradities of persoonlijke relaties.
1. Bureaucratie volgens Max Weber:
• Bureaucratie is een systeem van beheersing dat gebaseerd is op kennis en expertise. In plaats
van dat de leider persoonlijk centraal staat, is het bureau (de administratieve structuur) van
belang. Dit betekent dat macht niet afhankelijk is van individuele personen, maar van de regels
en procedures die binnen de organisatie zijn vastgelegd.
• Een bureaucratische ambtenaar (functionaris) is persoonlijk vrij en wordt aangesteld op basis
van prestaties en gedrag. Deze persoon oefent de macht uit die aan hem is gedelegeerd
volgens onpersoonlijke regels en procedures. Dit zorgt voor een voorspelbare en consistente
uitvoering van taken binnen een organisatie.
2. De erfenis van Max Weber voor organisatietheorie:
• Rationaliteit boven efficiëntie: Weber benadrukte dat rationaliteit, oftewel het systematisch
en logisch handelen, belangrijker is dan puur efficiënt werken. Het gaat erom dat processen
en beslissingen volgens een vaste logica en regels worden genomen, niet alleen om het
behalen van snelle resultaten.
• Ideale type: Weber was geïnteresseerd in sociale theorieën en ontwikkelde het concept van
het 'ideale type'. Dit is een hypothetisch construct dat gebruikt wordt om de kernkenmerken
van een concept te beschrijven, zoals 'bureaucratie'. Het is een hulpmiddel om werkelijke
situaties te analyseren, ook al bestaat het 'ideale type' in zijn pure vorm vaak niet in de praktijk.
• Organisatorische vormen en consequenties: Weber onderzocht de verschillende manieren
waarop organisaties gestructureerd kunnen worden en keek naar zowel de bedoelde als
onbedoelde gevolgen van deze structuren.
3. Henri Fayol: Span of Control:
• Span of control (spanwijdte van controle): Dit concept verwijst naar het aantal
ondergeschikten dat direct rapporteert aan één manager binnen een hiërarchische
organisatie. Het idee komt voort uit militaire structuren, waarbij het belangrijk is hoeveel
soldaten een officier effectief kan aansturen.
• Brede en smalle spanwijdte: Als een manager veel mensen direct onder zich heeft, spreken
we van een brede spanwijdte. Als een manager daarentegen slechts een paar mensen onder
zich heeft, is de spanwijdte smal.
• Voorbeeld: In het gegeven voorbeeld heeft de marketingmanager een spanwijdte van 4, wat
betekent dat er vier medewerkers direct aan deze manager rapporteren.
