PERSONEN-, FAMILIE- EN
RELATIEVERMOGENSRECHT
Inhoudsopgave
Inleiding................................................................................................................. 4
H1: Situering............................................................................................................................. 4
H2: Ontwikkelingen en actuele tendensen................................................................................4
Afdeling 1: Familie- en relatievermogensrecht als spiegel van maatschappelijke waarden. . .4
Afdeling 2: Ontwikkelingen.................................................................................................... 4
H3: Bronnen van het personen-, familie- en relatievermogensrecht.........................................6
Afdeling 1: Nationale normen................................................................................................ 6
Afdeling 2: Internationale normen.........................................................................................6
Deel 1: Afstamming en adoptie................................................................................8
H1: Afstamming......................................................................................................................... 8
Afdeling 1: Inleiding............................................................................................................... 8
Afdeling 2: Evoluties in het afstammingsrecht.......................................................................9
Afdeling 3: Afstamming langs moederszijde........................................................................10
Afdeling 4: Afstamming langs vaderszijde...........................................................................12
Afdeling 5: Afstamming na medisch begeleide voortplanting en afstamming van
meemoederszijde................................................................................................................. 19
Afdeling 6: Rechtsgevolgen van afstamming.......................................................................22
H2: Adoptie............................................................................................................................. 23
Afdeling 1: Inleiding............................................................................................................. 23
Afdeling 2: Soorten adoptie.................................................................................................. 24
Afdeling 3: Voorwaarden voor adoptie.................................................................................24
Afdeling 4: Adoptieprocedure............................................................................................... 28
Afdeling 5: Gevolgen van de adoptie...................................................................................29
Afdeling 6: Beëindiging van de adoptie................................................................................30
Afdeling 7: Recht van adoptiekind om zijn afkomst te kennen.............................................31
Deel 2: identiteit van de persoon: naam en geslacht...............................................32
H1: Naam................................................................................................................................ 32
Afdeling 1: begrip, aard en kenmerken................................................................................32
Afdeling 2: familienaam....................................................................................................... 32
Afdeling 3: Voornaam.......................................................................................................... 37
H2: Geslacht............................................................................................................................ 38
Afdeling 1: Geslacht, gender en genderidentiteit.................................................................38
Afdeling 2: Vaststelling van het geslacht.............................................................................39
Afdeling 3: Aanpassing van de registratie naar zelfbeheersing............................................39
Deel 3: Het minderjarige kind................................................................................42
H1: Handelingsonbekwaamheid minderjarigen.......................................................................42
Afdeling 1: Begrip en situering............................................................................................. 42
Afdeling 2: Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid.............................................................42
Afdeling 3: Algemene handelingsonbekwaamheid...............................................................43
Afdeling 4: Volledige handelingsonbekwaamheid................................................................43
Afdeling 5: Beperkte handelingsonbekwaamheid................................................................44
H2: Ouderlijke rechten en plichten..........................................................................................45
Afdeling 1: Ouderlijk gezag.................................................................................................. 45
Afdeling 2: Ouderlijk verplichtingen.....................................................................................50
1
, H3: Voogdij.............................................................................................................................. 54
Afdeling 1: Voogdij............................................................................................................... 54
H4: Recht op persoonlijk contact met minderjarige.................................................................56
Afdeling 1: Inleiding............................................................................................................. 56
Afdeling 2: Ouders............................................................................................................... 56
Afdeling 3: Grootouders....................................................................................................... 57
OEFENING............................................................................................................................ 57
Afdeling 4: Broers en zussen................................................................................................ 57
Afdeling 5: Andere personen................................................................................................ 57
Deel 4: Tweerelaties: huwelijk en samenwoning.....................................................58
H1: Inleiding............................................................................................................................ 58
H2: Huwelijk – aangaan van een huwelijk................................................................................58
Afdeling 1: Grondvoorwaarden............................................................................................ 58
Afdeling 2: Vormvereisten.................................................................................................... 62
Afdeling 3: Nietigverklaring van het huwelijk.......................................................................63
H3: Gevolgen van het huwelijk – primair huwelijksstelsel........................................................64
Afdeling 1: Situering............................................................................................................ 64
Afdeling 2: Kenmerken primair huwelijksstelsel...................................................................64
Afdeling 3: Handelingsbekwaamheid echtgenoten..............................................................64
Afdeling 4: Persoonlijke huwelijksverplichtingen (samenwoning, getrouwheid en bijstand).64
Afdeling 5: Verplichting tot hulp en tot bijdrage in de lasten van het huwelijk.....................66
Afdeling 6: Bescherming van de gezinswoning....................................................................69
Afdeling 7: Vrijheid van beroep............................................................................................ 72
Afdeling 8: Inning en besteding van inkomsten...................................................................72
Afdeling 9: Bankrekeningen en kluizen................................................................................72
Afdeling 10: Bescherming gezinsbelang tegen schenkingen en persoonlijke zekerheden. . .73
Afdeling 11: Hoofdelijke gehoudenheid huishoudelijke schulden en opvoeding kinderen....73
Afdeling 12: Dringende maatregelen...................................................................................74
H4: Secundaire stelsels – werking tijdens het huwelijk............................................................75
Afdeling 1: Het wettelijk stelsel............................................................................................ 75
Afdeling 2: De conventionele stelsels – Algemeen: het huwelijkscontract............................91
Afdeling 3: De conventionele stelsels van gemeenschap.....................................................93
Afdeling 4: De stelsels van scheiding van goederen............................................................95
H5: Echtscheiding.................................................................................................................... 98
Afdeling 1: Algemeen........................................................................................................... 98
Afdeling 2: Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk.........98
Afdeling 3: Echtscheiding door onderlinge toestemming...................................................106
H6: Secundaire stelsels – ontbinding, vereffening, verdeling................................................110
Afdeling 1: Het wettelijk stelsel.......................................................................................... 110
Afdeling 2: De conventionele stelsels van gemeenschap...................................................122
Afdeling 3: De conventionele stelsels van scheiding van goederen...................................125
Afdeling 4: De theorie van de huwelijksvoordelen.............................................................133
H7: Wettelijke samenwoning................................................................................................. 136
Afdeling 1: Inleiding........................................................................................................... 136
Afdeling 2: Aangaan van de wettelijke samenwoning........................................................136
Afdeling 3: Gevolgen van de wettelijke samenwoning.......................................................137
Afdeling 4: Beëindiging van de wettelijke samenwoning...................................................138
H8: Feitelijke samenwoning................................................................................................... 140
Afdeling 1: Inleiding........................................................................................................... 140
Afdeling 2: Gevolgen van de feitelijke samenwoning.........................................................141
Afdeling 3: Vermogensrechtelijke gevolgen van de feitelijke samenwoning......................141
Deel 5: Meerderjarige beschermde personen........................................................142
H1: Begrip en situering.......................................................................................................... 142
2
,H2: Doelstellingen en uitgangspunten beschermingsstatuut................................................142
H3: Beschermde personen.................................................................................................... 143
Afdeling 1: Wilsonbekwamen............................................................................................. 143
Afdeling 2: Verkwisters...................................................................................................... 143
H4: Buitengerechtelijke bescherming....................................................................................143
Afdeling 1: Preventieve bescherming in vorm van lastgeving............................................143
Afdeling 2: Toepassingsgebied........................................................................................... 144
Afdeling 3: Vormvoorwaarden............................................................................................ 144
Afdeling 4: Aanvang........................................................................................................... 144
Afdeling 5: Uitvoering........................................................................................................ 144
Afdeling 6: Einde................................................................................................................ 145
Afdeling 7: oefening........................................................................................................... 145
H5: Rechterlijke bescherming................................................................................................145
Afdeling 1: Beginselen....................................................................................................... 145
Afdeling 2: Procedure......................................................................................................... 146
Afdeling 3: Aanvang en einde............................................................................................ 146
Afdeling 4: Onbekwaamheid.............................................................................................. 146
Afdeling 5: Bewind............................................................................................................. 147
H6: Bescherming van de gehuwde wilsonbekwame..............................................................149
3
, INLEIDING
H1: Situering
» Personenrecht: regelt het statuut van de persoon en rechtspositie in de
maatschappij
» Familierecht: regelt privaatrechtelijke verhouding tussen partners, ouders,
kinderen en hun verwanten
» Het huwelijk heeft niet alleen personenrechterlijke maar ook vermogensrechtelijke
gevolgen
o Het huwelijksvermogens recht heeft een interne en externe werking.
Intern tussen de echtgenoten
Extern naar derden met wie zij contracteren of anderszins in een
juridische verhouding staan met
» Het primair huwelijksstelsel regelt op eenvormige indringende wijze de minimale
rechten en verplichtingen van de echtgenoten, zowel onderling als in hun
verhouding met derden, zowel op persoonlijk als op vermogensrechtelijk vlak en hij
» Het secundair huwelijksstelsel regels enkel de vermogensrechtelijke aspecten
H2: Ontwikkelingen en actuele tendensen
Afdeling 1: Familie- en relatievermogensrecht als spiegel van
maatschappelijke waarden
» Het familierecht kan worden opgesplitst in een horizontaal en verticaal criterium:
o Horizontaal: partners
o Verticaal: afstammelingen
» Het familierecht heeft een regulerende functie in het privédomein:
o Het regelt de verhoudingen tussen ouder en kind, tussen echtgenoten en
samenwonende partners en tussen andere aanverwanten
o Het familierecht in het relatie vermogensrecht raken daarmee iedereen
» Tendens = meer autonomie en vrijheid om persoonlijke leven en gezinsleven in te
richten + co. autonomie
» Vrijheid kent grenzen!
o < Belangen en rechten van anderen
o Balans i.v.m. zwakkere partij is moeilijk
Afdeling 2: Ontwikkelingen
§1 Ancien régime
» Huwelijk als grondslag van de familie
» Gehuwde man & vrouw en hun kinderen als kern van elke familie
» Huwelijk als sacrament met onverbreekbare band tussen man en vrouw: ‘wat God
verbonden heeft zal de mens niet scheiden’
o Echtscheiding verboden tenzij huwelijk niet geconsumeerd
» Duidelijk overwicht van de man:
4
RELATIEVERMOGENSRECHT
Inhoudsopgave
Inleiding................................................................................................................. 4
H1: Situering............................................................................................................................. 4
H2: Ontwikkelingen en actuele tendensen................................................................................4
Afdeling 1: Familie- en relatievermogensrecht als spiegel van maatschappelijke waarden. . .4
Afdeling 2: Ontwikkelingen.................................................................................................... 4
H3: Bronnen van het personen-, familie- en relatievermogensrecht.........................................6
Afdeling 1: Nationale normen................................................................................................ 6
Afdeling 2: Internationale normen.........................................................................................6
Deel 1: Afstamming en adoptie................................................................................8
H1: Afstamming......................................................................................................................... 8
Afdeling 1: Inleiding............................................................................................................... 8
Afdeling 2: Evoluties in het afstammingsrecht.......................................................................9
Afdeling 3: Afstamming langs moederszijde........................................................................10
Afdeling 4: Afstamming langs vaderszijde...........................................................................12
Afdeling 5: Afstamming na medisch begeleide voortplanting en afstamming van
meemoederszijde................................................................................................................. 19
Afdeling 6: Rechtsgevolgen van afstamming.......................................................................22
H2: Adoptie............................................................................................................................. 23
Afdeling 1: Inleiding............................................................................................................. 23
Afdeling 2: Soorten adoptie.................................................................................................. 24
Afdeling 3: Voorwaarden voor adoptie.................................................................................24
Afdeling 4: Adoptieprocedure............................................................................................... 28
Afdeling 5: Gevolgen van de adoptie...................................................................................29
Afdeling 6: Beëindiging van de adoptie................................................................................30
Afdeling 7: Recht van adoptiekind om zijn afkomst te kennen.............................................31
Deel 2: identiteit van de persoon: naam en geslacht...............................................32
H1: Naam................................................................................................................................ 32
Afdeling 1: begrip, aard en kenmerken................................................................................32
Afdeling 2: familienaam....................................................................................................... 32
Afdeling 3: Voornaam.......................................................................................................... 37
H2: Geslacht............................................................................................................................ 38
Afdeling 1: Geslacht, gender en genderidentiteit.................................................................38
Afdeling 2: Vaststelling van het geslacht.............................................................................39
Afdeling 3: Aanpassing van de registratie naar zelfbeheersing............................................39
Deel 3: Het minderjarige kind................................................................................42
H1: Handelingsonbekwaamheid minderjarigen.......................................................................42
Afdeling 1: Begrip en situering............................................................................................. 42
Afdeling 2: Uitzonderlijke handelingsbekwaamheid.............................................................42
Afdeling 3: Algemene handelingsonbekwaamheid...............................................................43
Afdeling 4: Volledige handelingsonbekwaamheid................................................................43
Afdeling 5: Beperkte handelingsonbekwaamheid................................................................44
H2: Ouderlijke rechten en plichten..........................................................................................45
Afdeling 1: Ouderlijk gezag.................................................................................................. 45
Afdeling 2: Ouderlijk verplichtingen.....................................................................................50
1
, H3: Voogdij.............................................................................................................................. 54
Afdeling 1: Voogdij............................................................................................................... 54
H4: Recht op persoonlijk contact met minderjarige.................................................................56
Afdeling 1: Inleiding............................................................................................................. 56
Afdeling 2: Ouders............................................................................................................... 56
Afdeling 3: Grootouders....................................................................................................... 57
OEFENING............................................................................................................................ 57
Afdeling 4: Broers en zussen................................................................................................ 57
Afdeling 5: Andere personen................................................................................................ 57
Deel 4: Tweerelaties: huwelijk en samenwoning.....................................................58
H1: Inleiding............................................................................................................................ 58
H2: Huwelijk – aangaan van een huwelijk................................................................................58
Afdeling 1: Grondvoorwaarden............................................................................................ 58
Afdeling 2: Vormvereisten.................................................................................................... 62
Afdeling 3: Nietigverklaring van het huwelijk.......................................................................63
H3: Gevolgen van het huwelijk – primair huwelijksstelsel........................................................64
Afdeling 1: Situering............................................................................................................ 64
Afdeling 2: Kenmerken primair huwelijksstelsel...................................................................64
Afdeling 3: Handelingsbekwaamheid echtgenoten..............................................................64
Afdeling 4: Persoonlijke huwelijksverplichtingen (samenwoning, getrouwheid en bijstand).64
Afdeling 5: Verplichting tot hulp en tot bijdrage in de lasten van het huwelijk.....................66
Afdeling 6: Bescherming van de gezinswoning....................................................................69
Afdeling 7: Vrijheid van beroep............................................................................................ 72
Afdeling 8: Inning en besteding van inkomsten...................................................................72
Afdeling 9: Bankrekeningen en kluizen................................................................................72
Afdeling 10: Bescherming gezinsbelang tegen schenkingen en persoonlijke zekerheden. . .73
Afdeling 11: Hoofdelijke gehoudenheid huishoudelijke schulden en opvoeding kinderen....73
Afdeling 12: Dringende maatregelen...................................................................................74
H4: Secundaire stelsels – werking tijdens het huwelijk............................................................75
Afdeling 1: Het wettelijk stelsel............................................................................................ 75
Afdeling 2: De conventionele stelsels – Algemeen: het huwelijkscontract............................91
Afdeling 3: De conventionele stelsels van gemeenschap.....................................................93
Afdeling 4: De stelsels van scheiding van goederen............................................................95
H5: Echtscheiding.................................................................................................................... 98
Afdeling 1: Algemeen........................................................................................................... 98
Afdeling 2: Echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting van het huwelijk.........98
Afdeling 3: Echtscheiding door onderlinge toestemming...................................................106
H6: Secundaire stelsels – ontbinding, vereffening, verdeling................................................110
Afdeling 1: Het wettelijk stelsel.......................................................................................... 110
Afdeling 2: De conventionele stelsels van gemeenschap...................................................122
Afdeling 3: De conventionele stelsels van scheiding van goederen...................................125
Afdeling 4: De theorie van de huwelijksvoordelen.............................................................133
H7: Wettelijke samenwoning................................................................................................. 136
Afdeling 1: Inleiding........................................................................................................... 136
Afdeling 2: Aangaan van de wettelijke samenwoning........................................................136
Afdeling 3: Gevolgen van de wettelijke samenwoning.......................................................137
Afdeling 4: Beëindiging van de wettelijke samenwoning...................................................138
H8: Feitelijke samenwoning................................................................................................... 140
Afdeling 1: Inleiding........................................................................................................... 140
Afdeling 2: Gevolgen van de feitelijke samenwoning.........................................................141
Afdeling 3: Vermogensrechtelijke gevolgen van de feitelijke samenwoning......................141
Deel 5: Meerderjarige beschermde personen........................................................142
H1: Begrip en situering.......................................................................................................... 142
2
,H2: Doelstellingen en uitgangspunten beschermingsstatuut................................................142
H3: Beschermde personen.................................................................................................... 143
Afdeling 1: Wilsonbekwamen............................................................................................. 143
Afdeling 2: Verkwisters...................................................................................................... 143
H4: Buitengerechtelijke bescherming....................................................................................143
Afdeling 1: Preventieve bescherming in vorm van lastgeving............................................143
Afdeling 2: Toepassingsgebied........................................................................................... 144
Afdeling 3: Vormvoorwaarden............................................................................................ 144
Afdeling 4: Aanvang........................................................................................................... 144
Afdeling 5: Uitvoering........................................................................................................ 144
Afdeling 6: Einde................................................................................................................ 145
Afdeling 7: oefening........................................................................................................... 145
H5: Rechterlijke bescherming................................................................................................145
Afdeling 1: Beginselen....................................................................................................... 145
Afdeling 2: Procedure......................................................................................................... 146
Afdeling 3: Aanvang en einde............................................................................................ 146
Afdeling 4: Onbekwaamheid.............................................................................................. 146
Afdeling 5: Bewind............................................................................................................. 147
H6: Bescherming van de gehuwde wilsonbekwame..............................................................149
3
, INLEIDING
H1: Situering
» Personenrecht: regelt het statuut van de persoon en rechtspositie in de
maatschappij
» Familierecht: regelt privaatrechtelijke verhouding tussen partners, ouders,
kinderen en hun verwanten
» Het huwelijk heeft niet alleen personenrechterlijke maar ook vermogensrechtelijke
gevolgen
o Het huwelijksvermogens recht heeft een interne en externe werking.
Intern tussen de echtgenoten
Extern naar derden met wie zij contracteren of anderszins in een
juridische verhouding staan met
» Het primair huwelijksstelsel regelt op eenvormige indringende wijze de minimale
rechten en verplichtingen van de echtgenoten, zowel onderling als in hun
verhouding met derden, zowel op persoonlijk als op vermogensrechtelijk vlak en hij
» Het secundair huwelijksstelsel regels enkel de vermogensrechtelijke aspecten
H2: Ontwikkelingen en actuele tendensen
Afdeling 1: Familie- en relatievermogensrecht als spiegel van
maatschappelijke waarden
» Het familierecht kan worden opgesplitst in een horizontaal en verticaal criterium:
o Horizontaal: partners
o Verticaal: afstammelingen
» Het familierecht heeft een regulerende functie in het privédomein:
o Het regelt de verhoudingen tussen ouder en kind, tussen echtgenoten en
samenwonende partners en tussen andere aanverwanten
o Het familierecht in het relatie vermogensrecht raken daarmee iedereen
» Tendens = meer autonomie en vrijheid om persoonlijke leven en gezinsleven in te
richten + co. autonomie
» Vrijheid kent grenzen!
o < Belangen en rechten van anderen
o Balans i.v.m. zwakkere partij is moeilijk
Afdeling 2: Ontwikkelingen
§1 Ancien régime
» Huwelijk als grondslag van de familie
» Gehuwde man & vrouw en hun kinderen als kern van elke familie
» Huwelijk als sacrament met onverbreekbare band tussen man en vrouw: ‘wat God
verbonden heeft zal de mens niet scheiden’
o Echtscheiding verboden tenzij huwelijk niet geconsumeerd
» Duidelijk overwicht van de man:
4
