Samenvatting
Verbintenissenrech
t
Hogeschool Inholland
Annemarie Meijer
,Hoofdstuk 1: Verbintenissenrecht: plaatsbepaling
1.1 Inleiding
Een verbintenis is een vermogensrechtelijke relatie tussen twee (of meer) partijen, waarbij de
ene partij verplicht is tot een prestatie, waarop de andere partij recht heeft. Een verbintenis
ontstaat uit de wet of uit overeenkomst.
1.2 Verbintenissen uit overeenkomst
Overeenkomst: een afspraak tussen twee partijen waarbij spraken is van aanbod en een
aanvaarding wilsovereenkomst.
De meeste overeenkomst ontstaan twee verbintenissen. Als een verbintenis wordt nagekomen,
houdt zij op te bestaan tenietgaan van een verbintenis.
De prestatie is het object van de verbintenis.
Rechtssubjecten: dragers van rechten en plichten
Schuldeiser/crediteur: de partij die recht heeft op een prestatie.
Schuldenaar/debiteur: de partij die de prestatie moet verrichten.
Wanprestatie is een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis.
Een verbintenis kan ook een verplichting inhouden om iet te laten. De prestatie bestaat dan
niet uit een doen, maar uit een nalaten. Voorbeeld: concurrentiebeding.
Prestaties om iets te doen kunnen bestaan uit:
- Betaling van een geldsom
- Levering van een goed
- Het verrichten van een dienst
Of een combinatie hiervan.
1.3 Verbintenissen uit de wet: onrechtmatige daad
Anders dan bij een overeenkomst ontstaat er bij een onrechtmatige daad, normaal gesproken,
slechts één verbintenis.
Verbintenisrechtelijk zou precies dezelfde aansprakelijkheid ontstaan wanneer de schade
opzettelijk wordt veroorzaakt. We spreken nog steeds van een onrechtmatige daad, als is de
ene opzettelijk en de andere onopzettelijk.
Bij een onrechtmatige daad volgt de verbintenis direct uit de wet door een feitelijke
handeling.
Ook bij een verbintenis die uit onrechtmatige daad ontstaat, spreken we van een schuldeiser
en een schuldenaar en een te verrichten prestatie. Er ontstaat een zelfde soort verbintenis als
bij verbintenissen die ontstaan uit een overeenkomst.
,1.4 Andere verbintenissen uit de wet: rechtmatige daad
Rechtmatige daden:
- Onverschuldigde betaling
- Ongerechtvaardigde verrijking
- Zaakwaarneming
Bij het ontvangen van een onverschuldigde betaling bepaalt de wet dat er een verbintenis
ontstaat voor jou om dit bedrag terug te geven, ook al wil je dit niet.
De wet bepaalt dat je niet alleen het onverschuldigd betaalde bedrag moet terugbetalen, maar
ook de ongerechtvaardigde verrijking (de rente). De verbintenis ontstaat uit de wet, los van
jouw wil.
Onrechtmatige daad en de rechtmatige daden zijn de belangrijkste bronnen van verbintenissen
uit de wet.
1.5 Verbintenissenrecht: onderdeel van het privaatrecht
Een van de belangrijke taken van het verbintenissenrecht is dat het oplossingen biedt in
situaties waarin partijen bij een overeenkomst een verschil van mening hebben.
Het privaatrecht is het recht dat de betrekkingen tussen (rechts)personen onderling regelt en
de verhouden van (rechts)personen tot hun vermogen.
1.6 Privaatrecht: vermogensrecht en personenrecht
Het personenrecht geeft de regels voor de rechtssubjecten van het privaatrecht: de mogelijke
dragers van rechten en plichten.
Onder vermogen wordt verstaan: alles wat een natuurlijk persoon (of rechtspersoon) bezit en
op geld waardeerbaar is.
Vermogensrecht:
- Goederenrecht: waaruit het vermogen kan bestaan
- Verbintenissenrecht: hoe je je vermogen kunt verhandelen
In het verbintenissenrecht gaat het om de relatie tussen personen als zij overeenkomsten
sluiten, jegens elkaar een onrechtmatige of rechtmatige daad plegen, of als er uit een andere
bron een verbintenis ontstaat.
1.7 Overheid en privaatrecht
De regels voor het privaatrecht worden opgesteld door de wetgever. In geval van een conflict
tussen burgers kunnen zij elkaar bovendien voor de civiele rechter dagen, dit zijn onderdelen
van de overheid.
Bij de handhaving van het privaatrecht ligt het initiatief bij de burgers en rechtspersonen zelf.
Het privaatrecht geeft daarvoor bevoegdheden en de overheid stelt hun daarvoor faciliteiten
, ter beschikking, zoals een, weliswaar tegen betaling, gegarandeerde toegang tot de civiele
rechter.
1.9 Opbouw en structuur van het Burgerlijk wetboek
De negen boeken:
- Boek 1: Personen- en familierecht
- Boek 2: Rechtspersonen
- Boek 3: Vermogensrecht in het algemeen
- Boek 4: Erfrecht
- Boek 5: Zakelijke rechten
- Boek 6: Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
- Boek 7: Bijzondere overeenkomsten
- Boek 7A: Bijzondere overeenkomsten; vervolg
- Boek 8: Verkeersmiddelen en vervoer
- Boek 10: Internationaal privaatrecht
Privaatrecht:
- Personenrecht (boek 1,2 en 4)
o Personen- en familierecht (boek 1 en 4)
o Rechtspersonenrecht (boek 2)
- Vermogensrecht (boek 3, boek 5 tot en met 8)
o Goederenrecht (boek 3 en 5)
o Verbintenissenrecht (algemeen: boek 3 en 6
Overeenkomstenrecht (boek 7, 7A en 8)
Overig verbintenissenrecht (vrijwel volledig uit boek 6)
1.10 Gelaagde opbouw van het BW
Het burgerlijk wetboek kent een gelaagde opbouw van algemeen naar bijzonder.
1.12 Beginselen en uitgangspunten van het privaatrecht
Enkele beginselen van het verbintenissenrecht:
- Contractsvrijheid
- Pacta sunt servanda
- Vormvrijheid
- De redelijkheid en billijkheid
- Bijzonder gaat voor algemeen
Contractvrijheid: alles mag worden afgesproken, zolang het maar niet verboden is.
Pacta sunt servanda: belofte maakt schuld. Overeenkomsten moeten worden nagekomen.
Vormvrijheid: zolang de wetgever niet expliciet anders bepaalt, geldt er geen speciale vorm
waarin handelingen verricht moeten worden. De wetgever heeft, ten behoeve van de
rechtszekerheid, overigens wel veel uitzonderingen gemaakt.
Verbintenissenrech
t
Hogeschool Inholland
Annemarie Meijer
,Hoofdstuk 1: Verbintenissenrecht: plaatsbepaling
1.1 Inleiding
Een verbintenis is een vermogensrechtelijke relatie tussen twee (of meer) partijen, waarbij de
ene partij verplicht is tot een prestatie, waarop de andere partij recht heeft. Een verbintenis
ontstaat uit de wet of uit overeenkomst.
1.2 Verbintenissen uit overeenkomst
Overeenkomst: een afspraak tussen twee partijen waarbij spraken is van aanbod en een
aanvaarding wilsovereenkomst.
De meeste overeenkomst ontstaan twee verbintenissen. Als een verbintenis wordt nagekomen,
houdt zij op te bestaan tenietgaan van een verbintenis.
De prestatie is het object van de verbintenis.
Rechtssubjecten: dragers van rechten en plichten
Schuldeiser/crediteur: de partij die recht heeft op een prestatie.
Schuldenaar/debiteur: de partij die de prestatie moet verrichten.
Wanprestatie is een tekortkoming in de nakoming van een verbintenis.
Een verbintenis kan ook een verplichting inhouden om iet te laten. De prestatie bestaat dan
niet uit een doen, maar uit een nalaten. Voorbeeld: concurrentiebeding.
Prestaties om iets te doen kunnen bestaan uit:
- Betaling van een geldsom
- Levering van een goed
- Het verrichten van een dienst
Of een combinatie hiervan.
1.3 Verbintenissen uit de wet: onrechtmatige daad
Anders dan bij een overeenkomst ontstaat er bij een onrechtmatige daad, normaal gesproken,
slechts één verbintenis.
Verbintenisrechtelijk zou precies dezelfde aansprakelijkheid ontstaan wanneer de schade
opzettelijk wordt veroorzaakt. We spreken nog steeds van een onrechtmatige daad, als is de
ene opzettelijk en de andere onopzettelijk.
Bij een onrechtmatige daad volgt de verbintenis direct uit de wet door een feitelijke
handeling.
Ook bij een verbintenis die uit onrechtmatige daad ontstaat, spreken we van een schuldeiser
en een schuldenaar en een te verrichten prestatie. Er ontstaat een zelfde soort verbintenis als
bij verbintenissen die ontstaan uit een overeenkomst.
,1.4 Andere verbintenissen uit de wet: rechtmatige daad
Rechtmatige daden:
- Onverschuldigde betaling
- Ongerechtvaardigde verrijking
- Zaakwaarneming
Bij het ontvangen van een onverschuldigde betaling bepaalt de wet dat er een verbintenis
ontstaat voor jou om dit bedrag terug te geven, ook al wil je dit niet.
De wet bepaalt dat je niet alleen het onverschuldigd betaalde bedrag moet terugbetalen, maar
ook de ongerechtvaardigde verrijking (de rente). De verbintenis ontstaat uit de wet, los van
jouw wil.
Onrechtmatige daad en de rechtmatige daden zijn de belangrijkste bronnen van verbintenissen
uit de wet.
1.5 Verbintenissenrecht: onderdeel van het privaatrecht
Een van de belangrijke taken van het verbintenissenrecht is dat het oplossingen biedt in
situaties waarin partijen bij een overeenkomst een verschil van mening hebben.
Het privaatrecht is het recht dat de betrekkingen tussen (rechts)personen onderling regelt en
de verhouden van (rechts)personen tot hun vermogen.
1.6 Privaatrecht: vermogensrecht en personenrecht
Het personenrecht geeft de regels voor de rechtssubjecten van het privaatrecht: de mogelijke
dragers van rechten en plichten.
Onder vermogen wordt verstaan: alles wat een natuurlijk persoon (of rechtspersoon) bezit en
op geld waardeerbaar is.
Vermogensrecht:
- Goederenrecht: waaruit het vermogen kan bestaan
- Verbintenissenrecht: hoe je je vermogen kunt verhandelen
In het verbintenissenrecht gaat het om de relatie tussen personen als zij overeenkomsten
sluiten, jegens elkaar een onrechtmatige of rechtmatige daad plegen, of als er uit een andere
bron een verbintenis ontstaat.
1.7 Overheid en privaatrecht
De regels voor het privaatrecht worden opgesteld door de wetgever. In geval van een conflict
tussen burgers kunnen zij elkaar bovendien voor de civiele rechter dagen, dit zijn onderdelen
van de overheid.
Bij de handhaving van het privaatrecht ligt het initiatief bij de burgers en rechtspersonen zelf.
Het privaatrecht geeft daarvoor bevoegdheden en de overheid stelt hun daarvoor faciliteiten
, ter beschikking, zoals een, weliswaar tegen betaling, gegarandeerde toegang tot de civiele
rechter.
1.9 Opbouw en structuur van het Burgerlijk wetboek
De negen boeken:
- Boek 1: Personen- en familierecht
- Boek 2: Rechtspersonen
- Boek 3: Vermogensrecht in het algemeen
- Boek 4: Erfrecht
- Boek 5: Zakelijke rechten
- Boek 6: Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht
- Boek 7: Bijzondere overeenkomsten
- Boek 7A: Bijzondere overeenkomsten; vervolg
- Boek 8: Verkeersmiddelen en vervoer
- Boek 10: Internationaal privaatrecht
Privaatrecht:
- Personenrecht (boek 1,2 en 4)
o Personen- en familierecht (boek 1 en 4)
o Rechtspersonenrecht (boek 2)
- Vermogensrecht (boek 3, boek 5 tot en met 8)
o Goederenrecht (boek 3 en 5)
o Verbintenissenrecht (algemeen: boek 3 en 6
Overeenkomstenrecht (boek 7, 7A en 8)
Overig verbintenissenrecht (vrijwel volledig uit boek 6)
1.10 Gelaagde opbouw van het BW
Het burgerlijk wetboek kent een gelaagde opbouw van algemeen naar bijzonder.
1.12 Beginselen en uitgangspunten van het privaatrecht
Enkele beginselen van het verbintenissenrecht:
- Contractsvrijheid
- Pacta sunt servanda
- Vormvrijheid
- De redelijkheid en billijkheid
- Bijzonder gaat voor algemeen
Contractvrijheid: alles mag worden afgesproken, zolang het maar niet verboden is.
Pacta sunt servanda: belofte maakt schuld. Overeenkomsten moeten worden nagekomen.
Vormvrijheid: zolang de wetgever niet expliciet anders bepaalt, geldt er geen speciale vorm
waarin handelingen verricht moeten worden. De wetgever heeft, ten behoeve van de
rechtszekerheid, overigens wel veel uitzonderingen gemaakt.
