Methoden van het gedragswetenschappelijk onderzoek: Inleiding
[P0R99a]
OPO-onderdeel over kwantitatief onderzoek
op basis van het handboek van Segers (1989).
Segers, J. H. G. (1989). Methoden voor de sociale wetenschappen, Deel 1 (5de druk). Van Gorcum.
Inhoudstafel:
H2: Onderzoeksstructuur? 3 pagina’s
H4: Onderzoekselementen 6 pagina’s
H5: Variabelen 4 pagina’s
H6: Construeren van een vragenlijst 5 pagina’s
H7: Geldigheid en betrouwbaarheid 5 pagina’s
H8: Interviews en observaties 6 pagina’s
,Onderzoeksstructuur: conceptueel model en onderzoeksontwerp
Inleiding
Strategie
- Afhankelijk van context van onderzoek (doel, situatie, middelen…)
- Bepalen: eerst (algemeen) inzicht in structuur van onderzoeksproces nodig
- Uitgangspunten:
o Gerichtheid op onderzoeksdoel
o Gestuurd door theoretische denkbeelden
Onderzoeksdoel
Beschouwingen over de probleemkeuze
Sociologisch onderzoek: verzamelen, ordenen, analyseren en interpreteren van ervaringsgegevens die van
belang zijn voor het inzichtelijk maken van de menselijke samenleving of van aspecten daarvan
Pedagogisch onderzoek: verzamelen, ordenen, analyseren en interpreteren van ervaringsgegevens die van
belang zijn voor het inzichtelijk maken van opvoeding, onderwijs en vorming of van aspecten daarvan
Psychologisch onderzoek: verzamelen, ordenen, analyseren en interpreteren van ervaringsgegevens die van
belang zijn voor het inzichtelijk maken van menselijke gedragingen, gevoelens en gedachten of van aspecten
daarvan
Op zoek naar algemeen geldende kennis → beschrijving
→ voorspelling
→ verklaring
→ inzicht
= onderzoeksprobleem
≠ onderzoeksobject (te veelzinnig → verwarring)
Uitwerking van probleemstelling
- Overwegingen van theoretische aard
Wat is reeds bekend over onderzoeksdoel: literatuur en eerder onderzoek
Zijn er op verwante terreinen (bruikbare) theoretische denkbeelden ontwikkeld?
Vanuit welke theoretische hoek kan onderzoeksprobleem best worden benaderd?
- Overwegingen van maatschappelijke relevantie
Welke benaderingswijze is meest relevant voor de samenleving → liggen we er wakker van?
- Overwegingen van praktische uitvoerbaarheid
Met welke feitelijke gegevenheden moet rekening worden gehouden?
Welke onderzoeksmiddelen zijn beschikbaar?
,Onderzoeksdoel in conceptueel model
= theoretisch kader waarin probleem wordt geplaatst + waarvan wordt verwacht dat het het
vastgestelde onderzoeksdoel inzichtelijk kan maken
Theorie fungeert als leidraad:
- Bestaande theorieën
- Nieuwe aspecten of eigen afleidingen
- Hypothesen: theoretische vermoedens en verwachtingen
Conceptueel model
Componenten van het conceptueel model:
= aantal denkbeelden-vooraf over het te onderzoeken probleem in theoretisch kader plaatsen
in verband brengen van variabelen
= schematische voorstelling van het
conceptueel kader a.d.h.v. een voorbeeld
Pijltjes = relaties en invloeden
- Afbakening van het onderzoekselement
= waarop eigenschappen en relaties betrekking hebben
o Onderzoeksniveau: micro-, meso- of macroniveau
o Onderzoekselement nauwkeurig definiëren
- Selectie van de eigenschappen
o Theoretische en empirische variabelen
theoretisch = geen idee hoe vaststellen ↔ empirisch = nauwkeurig vastgelegd hoe vast te stellen
o Afhankelijke en onafhankelijke variabelen
afhankelijke = variabele waar pijl naartoe wijst ↔ onafhankelijke = variabele aan oorsprong van pijl
- Formuleren van relaties tussen eigenschappen
o Directioneel en niet-directioneel
o Oorzaak-gevolg en samenhang
Totale verzameling elementen = onderzoekspopulatie
Functies conceptueel model:
- Instrument bij selecteren van problemen
- Leidraad bij kiezen van beste onderzoeksmethode
- Interpretatiekader voor verkregen resultaten
, Onderzoeksproces
[P0R99a]
OPO-onderdeel over kwantitatief onderzoek
op basis van het handboek van Segers (1989).
Segers, J. H. G. (1989). Methoden voor de sociale wetenschappen, Deel 1 (5de druk). Van Gorcum.
Inhoudstafel:
H2: Onderzoeksstructuur? 3 pagina’s
H4: Onderzoekselementen 6 pagina’s
H5: Variabelen 4 pagina’s
H6: Construeren van een vragenlijst 5 pagina’s
H7: Geldigheid en betrouwbaarheid 5 pagina’s
H8: Interviews en observaties 6 pagina’s
,Onderzoeksstructuur: conceptueel model en onderzoeksontwerp
Inleiding
Strategie
- Afhankelijk van context van onderzoek (doel, situatie, middelen…)
- Bepalen: eerst (algemeen) inzicht in structuur van onderzoeksproces nodig
- Uitgangspunten:
o Gerichtheid op onderzoeksdoel
o Gestuurd door theoretische denkbeelden
Onderzoeksdoel
Beschouwingen over de probleemkeuze
Sociologisch onderzoek: verzamelen, ordenen, analyseren en interpreteren van ervaringsgegevens die van
belang zijn voor het inzichtelijk maken van de menselijke samenleving of van aspecten daarvan
Pedagogisch onderzoek: verzamelen, ordenen, analyseren en interpreteren van ervaringsgegevens die van
belang zijn voor het inzichtelijk maken van opvoeding, onderwijs en vorming of van aspecten daarvan
Psychologisch onderzoek: verzamelen, ordenen, analyseren en interpreteren van ervaringsgegevens die van
belang zijn voor het inzichtelijk maken van menselijke gedragingen, gevoelens en gedachten of van aspecten
daarvan
Op zoek naar algemeen geldende kennis → beschrijving
→ voorspelling
→ verklaring
→ inzicht
= onderzoeksprobleem
≠ onderzoeksobject (te veelzinnig → verwarring)
Uitwerking van probleemstelling
- Overwegingen van theoretische aard
Wat is reeds bekend over onderzoeksdoel: literatuur en eerder onderzoek
Zijn er op verwante terreinen (bruikbare) theoretische denkbeelden ontwikkeld?
Vanuit welke theoretische hoek kan onderzoeksprobleem best worden benaderd?
- Overwegingen van maatschappelijke relevantie
Welke benaderingswijze is meest relevant voor de samenleving → liggen we er wakker van?
- Overwegingen van praktische uitvoerbaarheid
Met welke feitelijke gegevenheden moet rekening worden gehouden?
Welke onderzoeksmiddelen zijn beschikbaar?
,Onderzoeksdoel in conceptueel model
= theoretisch kader waarin probleem wordt geplaatst + waarvan wordt verwacht dat het het
vastgestelde onderzoeksdoel inzichtelijk kan maken
Theorie fungeert als leidraad:
- Bestaande theorieën
- Nieuwe aspecten of eigen afleidingen
- Hypothesen: theoretische vermoedens en verwachtingen
Conceptueel model
Componenten van het conceptueel model:
= aantal denkbeelden-vooraf over het te onderzoeken probleem in theoretisch kader plaatsen
in verband brengen van variabelen
= schematische voorstelling van het
conceptueel kader a.d.h.v. een voorbeeld
Pijltjes = relaties en invloeden
- Afbakening van het onderzoekselement
= waarop eigenschappen en relaties betrekking hebben
o Onderzoeksniveau: micro-, meso- of macroniveau
o Onderzoekselement nauwkeurig definiëren
- Selectie van de eigenschappen
o Theoretische en empirische variabelen
theoretisch = geen idee hoe vaststellen ↔ empirisch = nauwkeurig vastgelegd hoe vast te stellen
o Afhankelijke en onafhankelijke variabelen
afhankelijke = variabele waar pijl naartoe wijst ↔ onafhankelijke = variabele aan oorsprong van pijl
- Formuleren van relaties tussen eigenschappen
o Directioneel en niet-directioneel
o Oorzaak-gevolg en samenhang
Totale verzameling elementen = onderzoekspopulatie
Functies conceptueel model:
- Instrument bij selecteren van problemen
- Leidraad bij kiezen van beste onderzoeksmethode
- Interpretatiekader voor verkregen resultaten
, Onderzoeksproces
