Leerdoelen 1.5 Tentamen (Week
B10)
Werkgroepleren, Fysiologie & Tandanatomie
WERKGROEPLEREN............................................................................. 1
OPBOUW GLAZUUR/DENTINE.......................................................................1
DOORBRAAKSCHEMA................................................................................2
CARIËS ETIOLOGIE...................................................................................3
CARIËS PREVENTIE...................................................................................5
FLUORIDERING........................................................................................7
TANDPASTA’S.........................................................................................8
XEROSTOMIE/HYPOSIALIE.........................................................................10
ASA..................................................................................................13
FYSIOLOGIE...................................................................................... 14
VENEN EN ARTERIËN.................................................................................................. 25
ADEMHALINGSSTELSEL............................................................................27
TANDANATOMIE................................................................................ 30
PREMOLAREN.......................................................................................30
MOLAREN............................................................................................31
INCISIEVEN..........................................................................................34
CUSPIDATEN.........................................................................................36
KAAKRELATIES......................................................................................37
WERKGROEPLEREN
Opbouw glazuur/dentine
Tandglazuur
,Glazuur beschermt de onderliggende dentinestructuren tegen mechanische slijtage en chemische
aantasting door zuren.
De opbouw van glazuur:
Glazuur is het hardste weefsel in het menselijk lichaam en bestaat voor 85% uit anorganische
hydroxylapatietkristallen, Ca10(PO4)6(OH)2, en voor 15% uit water en organisch materiaal.
Glazuur is opgebouwd uit glazuurprisma’s: regelmatige, staafvormige structuren met een
diameter van ongeveer 4 μm. Deze prisma’s lopen van de glazuur-dentinegrens naar het
tandoppervlak.
Interprismatische substantie:
Tussen de glazuurprisma’s bevindt zich de interprismatische substantie, die meer poreus is en
een andere kristalordening heeft.
Deze poreusheid maakt het mogelijk voor zuren en ionen om door te dringen, wat glazuur
gevoelig maakt voor cariës.
De rol van ameloblasten bij de vorming van glazuur:
Glazuur wordt geproduceerd door ameloblasten, gespecialiseerde cellen die verantwoordelijk
zijn voor de afzetting en mineralisatie van glazuur tijdens de tandontwikkeling.
Cariësproces:
Door de dichte structuur van de hydroxylapatietkristallen verloopt het cariësproces in glazuur
vaak recht naar beneden (perpendiculair aan het oppervlak).
Dentine
Het dentine ondersteunt het glazuur en beschermt de tandpulpa. Door de aanwezigheid van
dentinetubuli is het gevoelig voor temperatuur- en drukveranderingen.
De opbouw van dentine:
Dentine bestaat voor 45-47% uit hydroxylapatietkristallen, voor 30-33% uit organisch
materiaal voornamelijk type I collageen, en voor 20-21% uit water.
Het bevat dentinetubuli, kanaaltjes die door het hele dentine lopen en in contact staan met de
tandpulpa.
De functie van odontoblasten bij dentinevorming:
Odontoblasten, cellen die zich langs de tandpulpa bevinden, zijn verantwoordelijk voor de
productie van dentine. Ze spelen ook een rol bij de vorming van tertiair dentine als reactie op
beschadiging.
Onderscheiden van de soorten dentine:
Primair dentine: Gevormd tijdens de ontwikkeling van de tand.
Secundair dentine: Gevormd na voltooiing van de tandwortel en gedurende het hele leven.
Tertiair dentine: Gevormd als een afweermechanisme tegen externe prikkels zoals cariës of
trauma.
Relatie tussen peritubulair en intertubulair dentine:
Peritubulair dentine is het meer gemineraliseerde materiaal dat de wanden van de dentinetubuli
bekleedt.
Intertubulair dentine bevindt zich tussen de tubuli en bevat meer collageen, wat zorgt voor
elasticiteit.
Doorbraakschema
Tijdelijke dentitie:
,Blijvende dentitie:
Cariës etiologie
, Het proces van demineralisatie en remineralisatie
Demineralisatie: Dit is het proces waarbij mineralen zoals calcium en fosfaat uit het glazuur
worden opgelost door zuren die geproduceerd worden door bacteriën in de mond. Deze
zuren ontstaan wanneer bacteriën suikers uit de voeding fermenteren.
Remineralisatie: Dit proces herstelt de schade door mineralen zoals calcium en fosfaat terug
te brengen naar het glazuur. Dit kan gebeuren door speeksel en fluoride, die een
beschermende werking hebben.
Het ontstaan van een laesie
1. Glazuur: Bij een langdurige onbalans tussen demineralisatie en remineralisatie kan een witte
vlek (eerste stadium van cariës) ontstaan op het glazuur, wat een indicatie is van minerale
verlies.
2. Dentine: Als het proces doorgaat, kan de laesie het dentine bereiken. Dentine is zachter dan
glazuur, waardoor de bacteriën sneller verspreiden.
3. Glazuur-dentinegrens: Dit gebied is bijzonder kwetsbaar omdat bacteriën zich hier
gemakkelijk verder kunnen uitbreiden en schade veroorzaken.
De factoren van de cirkels van Keyes
De cirkels van Keyes beschrijven de drie essentiële factoren die
bijdragen aan cariës:
1. Tand: Zonder een tandoppervlak kunnen cariës niet
ontstaan.
2. Bacteriën: Specifieke bacteriën zijn verantwoordelijk voor
zuurproductie.
3. Voedsel: Vooral suikerrijke voedingsmiddelen vormen een
voedingsbron voor cariogene bacteriën.
Bacteriën betrokken bij het cariësproces
Belangrijkste bacteriën:
o Streptococcus mutans: De meest cariogene bacterie.
Eigenschappen van Streptococcus mutans:
Kan suikers snel fermenteren en zuren produceren (lage pH).
Vormt extracellulaire polysachariden (EPS), wat helpt bij de hechting aan
tandoppervlakken.
Is bestand tegen een lage pH, wat het concurrerend maakt in de
mondomgeving.
o Lactobacillus: Speelt een rol in de progressie van cariës, vooral in diepe laesies.
Risicofactoren voor cariës (volgens de cirkels van Keyes)
Gastheer (tand): De sterkte van het glazuur, speekselkwaliteit en de aanwezigheid van
fluoride.
Micro-organismen (bacteriën): De aanwezigheid en activiteit van cariogene bacteriën zoals S.
mutans.
Dieet (voedsel): Frequentie en hoeveelheid suikerinname.
Tijd: Hoe lang de tand aan deze factoren wordt blootgesteld.
Soorten cariës
B10)
Werkgroepleren, Fysiologie & Tandanatomie
WERKGROEPLEREN............................................................................. 1
OPBOUW GLAZUUR/DENTINE.......................................................................1
DOORBRAAKSCHEMA................................................................................2
CARIËS ETIOLOGIE...................................................................................3
CARIËS PREVENTIE...................................................................................5
FLUORIDERING........................................................................................7
TANDPASTA’S.........................................................................................8
XEROSTOMIE/HYPOSIALIE.........................................................................10
ASA..................................................................................................13
FYSIOLOGIE...................................................................................... 14
VENEN EN ARTERIËN.................................................................................................. 25
ADEMHALINGSSTELSEL............................................................................27
TANDANATOMIE................................................................................ 30
PREMOLAREN.......................................................................................30
MOLAREN............................................................................................31
INCISIEVEN..........................................................................................34
CUSPIDATEN.........................................................................................36
KAAKRELATIES......................................................................................37
WERKGROEPLEREN
Opbouw glazuur/dentine
Tandglazuur
,Glazuur beschermt de onderliggende dentinestructuren tegen mechanische slijtage en chemische
aantasting door zuren.
De opbouw van glazuur:
Glazuur is het hardste weefsel in het menselijk lichaam en bestaat voor 85% uit anorganische
hydroxylapatietkristallen, Ca10(PO4)6(OH)2, en voor 15% uit water en organisch materiaal.
Glazuur is opgebouwd uit glazuurprisma’s: regelmatige, staafvormige structuren met een
diameter van ongeveer 4 μm. Deze prisma’s lopen van de glazuur-dentinegrens naar het
tandoppervlak.
Interprismatische substantie:
Tussen de glazuurprisma’s bevindt zich de interprismatische substantie, die meer poreus is en
een andere kristalordening heeft.
Deze poreusheid maakt het mogelijk voor zuren en ionen om door te dringen, wat glazuur
gevoelig maakt voor cariës.
De rol van ameloblasten bij de vorming van glazuur:
Glazuur wordt geproduceerd door ameloblasten, gespecialiseerde cellen die verantwoordelijk
zijn voor de afzetting en mineralisatie van glazuur tijdens de tandontwikkeling.
Cariësproces:
Door de dichte structuur van de hydroxylapatietkristallen verloopt het cariësproces in glazuur
vaak recht naar beneden (perpendiculair aan het oppervlak).
Dentine
Het dentine ondersteunt het glazuur en beschermt de tandpulpa. Door de aanwezigheid van
dentinetubuli is het gevoelig voor temperatuur- en drukveranderingen.
De opbouw van dentine:
Dentine bestaat voor 45-47% uit hydroxylapatietkristallen, voor 30-33% uit organisch
materiaal voornamelijk type I collageen, en voor 20-21% uit water.
Het bevat dentinetubuli, kanaaltjes die door het hele dentine lopen en in contact staan met de
tandpulpa.
De functie van odontoblasten bij dentinevorming:
Odontoblasten, cellen die zich langs de tandpulpa bevinden, zijn verantwoordelijk voor de
productie van dentine. Ze spelen ook een rol bij de vorming van tertiair dentine als reactie op
beschadiging.
Onderscheiden van de soorten dentine:
Primair dentine: Gevormd tijdens de ontwikkeling van de tand.
Secundair dentine: Gevormd na voltooiing van de tandwortel en gedurende het hele leven.
Tertiair dentine: Gevormd als een afweermechanisme tegen externe prikkels zoals cariës of
trauma.
Relatie tussen peritubulair en intertubulair dentine:
Peritubulair dentine is het meer gemineraliseerde materiaal dat de wanden van de dentinetubuli
bekleedt.
Intertubulair dentine bevindt zich tussen de tubuli en bevat meer collageen, wat zorgt voor
elasticiteit.
Doorbraakschema
Tijdelijke dentitie:
,Blijvende dentitie:
Cariës etiologie
, Het proces van demineralisatie en remineralisatie
Demineralisatie: Dit is het proces waarbij mineralen zoals calcium en fosfaat uit het glazuur
worden opgelost door zuren die geproduceerd worden door bacteriën in de mond. Deze
zuren ontstaan wanneer bacteriën suikers uit de voeding fermenteren.
Remineralisatie: Dit proces herstelt de schade door mineralen zoals calcium en fosfaat terug
te brengen naar het glazuur. Dit kan gebeuren door speeksel en fluoride, die een
beschermende werking hebben.
Het ontstaan van een laesie
1. Glazuur: Bij een langdurige onbalans tussen demineralisatie en remineralisatie kan een witte
vlek (eerste stadium van cariës) ontstaan op het glazuur, wat een indicatie is van minerale
verlies.
2. Dentine: Als het proces doorgaat, kan de laesie het dentine bereiken. Dentine is zachter dan
glazuur, waardoor de bacteriën sneller verspreiden.
3. Glazuur-dentinegrens: Dit gebied is bijzonder kwetsbaar omdat bacteriën zich hier
gemakkelijk verder kunnen uitbreiden en schade veroorzaken.
De factoren van de cirkels van Keyes
De cirkels van Keyes beschrijven de drie essentiële factoren die
bijdragen aan cariës:
1. Tand: Zonder een tandoppervlak kunnen cariës niet
ontstaan.
2. Bacteriën: Specifieke bacteriën zijn verantwoordelijk voor
zuurproductie.
3. Voedsel: Vooral suikerrijke voedingsmiddelen vormen een
voedingsbron voor cariogene bacteriën.
Bacteriën betrokken bij het cariësproces
Belangrijkste bacteriën:
o Streptococcus mutans: De meest cariogene bacterie.
Eigenschappen van Streptococcus mutans:
Kan suikers snel fermenteren en zuren produceren (lage pH).
Vormt extracellulaire polysachariden (EPS), wat helpt bij de hechting aan
tandoppervlakken.
Is bestand tegen een lage pH, wat het concurrerend maakt in de
mondomgeving.
o Lactobacillus: Speelt een rol in de progressie van cariës, vooral in diepe laesies.
Risicofactoren voor cariës (volgens de cirkels van Keyes)
Gastheer (tand): De sterkte van het glazuur, speekselkwaliteit en de aanwezigheid van
fluoride.
Micro-organismen (bacteriën): De aanwezigheid en activiteit van cariogene bacteriën zoals S.
mutans.
Dieet (voedsel): Frequentie en hoeveelheid suikerinname.
Tijd: Hoe lang de tand aan deze factoren wordt blootgesteld.
Soorten cariës
