Samenvatting geestelijke gezondheid

Geestelijke gezondheid en revalidatie
Doelen:
 De student kan de psychiatrische patënt kritisch benaderen in de theoretische en kinesitherapeutische
aanpak.
 De epidemiologie, oorzaken, symptomen, diagnostische criteria, verloop en prognose en hoofdlijnen
van behandeling van de meest voorkomende psychiatrische aandoeningen, voor de
kinesitherapeutische praktijk kennen en deze ook toepassen De meeste psychiatrische stoornissen en
symptomen kunnen herkennen en onderscheiden.
 Het kunnen beoordelen van psychiatrische symptomen.
 Zich bewust kunnen zijn en het kunnen aandacht hebben voor psychiatrische stoornissen, de
onzekerheid en grenzen van de psychiatrie (h)erkennen en relateren aan de kinesitherapeutische
kennis.
 Het beoordelen en evalueren van de impact van psychiatrische stoornissen op de kinesitherapeutische
behandeling
 Het aanpassen van de kinesitherapeutische behandeling aan de psychiatrische patiënt.

Examen:
 Open en MPC
 Per les1 open vraag, 4 MCP -> op evenveen punten


Inleiding
Prevalentie

Prevalentie Europa:
 Lifetime: 25% (man: 20%, vrouw 20%)
 Voorbije jaar: 10%
 Zelfmoord: ouder man met medische aandoening groter risico

1/4 van de bevolking heeft op zeker moment een psychiatrisch of neurologisch probleem!
(inclusief alcohol en drugs)

Prevalentie psychiatrische stoornissen beïnvloed door:
 Psychiatrische stoornis
 Geslacht  vrouwen meer angst & depressie, mannen meer alcoholmisbruik
 Leeftijd  jonge personen: 18-24j 
 Burgerlijke stand  niet getrouwd of gescheiden  (Vb depressie: beter beschermd indien in goede
relatie)
 Professionele status  werkloos of laag opgeleid 
 Socio-culturele factoren

Oorzaak
1. Complexiteit van de oorzaken:
 Afwezigheid van temporele associatie
 Oorzaken liggen meestal op tijdsafstand van het ziektebeeld (vb: trauma’s, misbruik
geassocieerd met ALLES!)
 Vb in winter geboren -> meer kans op schizofrenie
 Oorzaak en gevolg:
o Een oorzaak kan leiden tot meerdere effecten (vb kinderverwaarlozing -> suïcide, depressie,…)
o Een effect kan ontstaan uit meerdere oorzaken (vb depressie -> uit genetica, verwaarlozing,
…)
 Indirecte mechanismen (vb: genetische predispositie)

, Oorzaken:
 Voorbeschikkende factoren (predisposing)
o Vulnerabiliteit: genetisch, uteriene omstandigheden, fysische en sociale factoren kindertijd
o Predispositie
o Persoonlijkheid!!! (perfectionisme, angstig)
 Uitlokkende factoren (precipitating)
o Gebeurtenissen kort voor de stoornis en “lijken deze te hebben uitgelokt”
o Fysisch (vb: hersentumor, drugs)
o Psychologisch
o Sociaal (vb: jobverlies)
 Onderhoudende factoren (maintaining/perpetuating)
o Verlengen de duurtijd van de stoornis
o Van groot belang bij de planning van de behandeling
o Vb. depressie met sec sociale terugtrekking
2. Verschillende verklaringsmodellen (tijdsgeest)
 Gall en frenologie
 Phineas Gage

Genen x omgeving
Als mensen in goede omstandigheden opgroeien maakt het niet veel verschil of men kwetsbare vs niet-
kwetsbare genen heeft

Psychiatrie = probleem?
 Hoge prevalentie (1/4)
 Global burden of disease (13,5%)
 Belangrijkste oorzaken van ongeschiktheid (15-44j: 6/20)

Hulpzoekgedrag:
 2/3 zoekt geen hulp!
 1/3 zoekt hulp (voornamelijk huisarts)
Treatment gap, hoeveel niet in behandeling:
 Schizofrenie (32%) -> vaak daklozen
 Depressie (56%)
 Bipolar disorder (50%)
 OCD (57%)
 Alcohol abuse (78%)


Economische kosten:
 Directe kosten: hospitalisatie
 Indirecte kosten: verlies van productiviteit, vroegtijdig overlijden
 Behandeling is duur maar géén behandeling is duurder!!!

GGZ resources
Tegenwoordig GGZ:
 Shift weg van grote psychiatrische ziekenhuizen!
 Ontwikkeling van gemeenschap GGZ (aan huis, mobiele teams)
 Integratie van GGZ in algemene gezondheidsdiensten
 Eerstelijns psychologen

5 kernfuncties binnen het nieuwe GGZ-model:
 Functie 1: preventie en promotie van GGZ, vroegdetectie, screening en diagnosestelling
 Functie 2: ambulante intensieve behandelteams voor zowel acute als chronische problemen

,  Functie 3: rehabilitatieteams die werken rond re-integratie en sociale inclusie
 Functie 4: intensieve residentiële behandelunits indien ziekenhuisopname noodzakelijk is
 Functie 5: specifieke woonvormen waarin zorg aangeboden kan worden

Stigma
Stigmatisering proces:
 4 key componenten:
o Labeling: kenmerken als belangrijk verschillend
o Stereotyping: linking van verschillen aan niet gewenste karakteristieken
o Separating: onderscheid tussen normale en gelabelde groep als fundamenteel verschillend
o Status loss and discrimination: verwerpen, uitsluiten van gelabelde
groep Vb: zwarte vs. witte huidskleur

Stigmatisering is het proces
 Grondslagen van stigma:
waarbij bepaalde kenmerken aan
o Problemen van kennis: onwetendheid
een bepaalde persoon of groep
o Problemen van attitude: vooroordelen worden toegekend. (Google)
 Sterkte predictor discriminatie
o Problemen van gedrag: discriminatie
 Verwerping en vermijdend gedrag

 Geen land of MA waar personen met mentale stoornis zelfde waarde ervaren als mensen zonder
 Kernervaring van schaamte (zichzelf en anderen) en schuld (anderen)
 Meer stigma  minder kans om erover te vertellen  minder kans dat je hulp gaat zoeken
 Verwerping en vermijding van GG = universeel probleem

Mentale fenomenen:
 Geen consensus over normale gezonde fenomenen (Wat is normaal?, niet te zien op medische
beeldvorming)
 Psychiatrische stoornis:
o Product van hersenziekte
o Symptomen die artsen behandelen
o Statistische variatie van de norm

Culturele variatie:
 Ziektebeelden
o Eetstoornissen veel vaker in ontwikkelde landen!
 Behandeling
o Betere 2j outcome van schizofrenie in ontwikkelingslanden (andere beliefs: minder kritisch
en meer tolerant in india dan in UK)
o Genezers zelfde beliefs als patiënten


Psychische symptomen:
 Vorm (structuur) vs. inhoud (context)
 Primair vs. secundair: tijd en oorzaak
 Betekenis van symptomen: alleen, cluster
 Subjectief (oordeel) vs. objectief (observeerbaar)
 Culturele variaties




DSM-5:
 Voordelen:

, o Communicatie
o Implicaties prognose en behandeling
o Onderzoek en opleiding
 Nadelen:
o Oorzaak?
o Theoretische basis?
o Unieke?
o Ontstaan comorbiditeit wegens overlap?
o Pathologiseren?

Onderzoek

Waarop letten?
 Algemene verschijning en gedrag (eerste indrukken)
o Oogcontact, coöperatie
o Motoriek: compulsies, tics
 Spraak en taal
o Snelheid, hoeveelheid, …
 Stemming en emotie
o Neerslachtigheid, euforie, angst, kwaadheid
 Denken
o Vorm: versnelling/vertraging, (in)coherentie
o Inhoud: preoccupatie, obsessie, waan
 Waarneming
o Hallucinaties
 Cognitief functioneren
o Bewustzijn, oriëntatie, geheugen, aandacht, concentratie, intelligentie
 Inzicht

Stemming en emotie:
 Veranderingen in aard: neerslachtig, angstig, prikkelbaar, kwaad en euforisch
 Veranderingen in schommeling/wisselingen: labiliteit, vervlakking
 Incongruentie tussen gedachten en omstandigheden (vb: lachen op een begrafenis)

Waarneming:
 Waarneming: bewustwording van werkelijke, externe objecten
 Verbeelding: levendige beelden die ontstaan in de geest (gemanipuleerd door de wil)
 Illusies: verkeerde interpretatie van werkelijke, externe stimuli
 Hallucinaties: waarneming zonder externe stimuli (auditief, visueel, tactiel, …)


Denken:
 Wanen: foutieve overtuigingen gebaseerd op onjuiste conclusies over de externe
werkelijkheid, hardnekkig ondanks bewijs van tegenovergestelde (vb: achtervolging,
jaloersheid, …)
 Obsessies: zich herhalende en aanhoudende gedachten, impulsen of beelden die als intrusief
en ongewenst worden ervaren en die bij de meeste personen uitgesproken angst of
bezorgdheid veroorzaken die men probeert te negeren, onderdrukken of te neutraliseren door
een dwanghandeling uit te voeren (vb: handen wassen)



 Denkproces: