Audiovisuele analyse: instrumenten, perspectieven notities

Audiovisuele analyse: documentairefilm
1. Inleiding
- Vanuit historische context, bespreken deze films allemaal hetzelfde
o The Act of Killing (2012) – Oppenheimer
 Indonesische massamoorden tijdens de dictatuur die opkomt
 Criminelen inhuren om deze massamoorden uit te voeren
 Schatting: 500.000 – 1.000.000 moorden
 Oppenheimer interviewt één van de massamoordenaars van
toen
 Kan deze massamoordenaars gewoon interviewen want
ze zijn nooit terechtgesteld
 Bevinden zich zelfs in hoge posities bij de overheid
 Iemand die ongeveer 1000 mensen heeft vermoord
volgens hem
 Wordt gezien als een baanbrekende documentaire  vormt
probeert te geven aan wat er toen is gebeurd
 We zien eigenlijk wel dat het psychologisch zwaar is voor
hem, ook al lijkt hij bij anderen er heel trots op
o Shoah (1985) – Lanzmann
 Eén van de bekendste WOII films
 Praten met overlevenden, officiers, verantwoordelijken
 Lanzmann wou bewust geen reconstructies in de
documentaire, omdat hij vond dat reconstructies niet genoeg
waarheid bevatten  het is altijd een degradatie aan wat er
toen heeft plaatsgevonden
 Hierdoor duidelijk verschil met Oppenheimer
 Heeft een ander effect voor het publiek
 Ook anders ervaren omdat we meer meekrijgen van de
WOII dan bijvoorbeeld The Act of Killing
 Gebruikt bewust geen archiefmateriaal
o Waltz with Bashir (2008) - Folman
 Israëlische filmmaker, Folman gaat mee als Israëlische
soldaat
 Maakt 20 jaar later een reflectie over die momenten
 Animatie documentaire
 Hij speelt het hoofdpersonage
 Israël valt Lebanon binnen, Israël vond dat Lebanon
 Meer actueel nu ook
 Kan voor discussie zorgen of het een documentaire is
- Creative treatment of actuality
o Van Grierson (1933)
o De keuze van de filmmaker hoe ze het verhaal overbrengen,
verandert ons perspectief over de film
o Creativiteit versus realiteit
 We gaan ervan uit dat de filmmaker iets van waarheid verteld
tegen ons
 Het perspectief dat ik aanbreng, is wel degelijk waarheid dat
emotie geladen is

,  Zie bijvoorbeeld propagandafilms: bepaalde technieken
gebruiken om ons te mobiliseren
 College 1,2,3
o Ethische verantwoordelijkheid
 Ethische vragen waar filmmakers moeten mee omgaan, maar
ook filmwetenschapper
 Manier om om te gaan met deze ethische vragen als
wetenschapper
 College 4,5

1.1. Info over vak
- Benadering
o Film studies
 Film als massa-medium maar ook als kunstvorm
o Doel? Eigen analyse
 Paper van 5000 woorden (min), exclusief referentielijst en
eventuele bijlagen
 Onderbouwd, kwalitatief oordeel
 Formele en historische analyse
 Vier centrale vragen
 Debat met andere auteurs (Cinematek)
 Altijd vatbaar voor discussie en interpretatie
 Onderwerp is vrij te kiezen, maar moet relevant zijn
 Kiezen voor een film waar er nog niet veel over
aanwezig is, want als er al zoveel over zou geschreven
zijn, is het moeilijk om een nieuw perspectief te bieden
 Ingebed in literatuur
 Data:
 Feedback over onderwerp (vrijblijvend, doorlopend)
 Startnota met literatuur (20 oktober)
 Presentatie (7 november)

2. College 1: Wat zijn documentairefilms?
- Zoals eerder gezien: “creative treatment of actuality”
o Keuzes worden gemaakt door de filmmakers
o Soort kunstvorm, maar ook een blik op de realiteit
- Documentairefilms bevindt zich op een spectrum
o Persuasief versus open, reflexief
- Documentairefilm
o Geen wetenschappelijke reproductie (waarheidsgetrouw)
o Wel artistieke representatie (craftmanship)
- Onmogelijk om een wetenschappelijke, objectieve reproductie te geven
- Eerste volwaardige documentairefilm: Nanook of the North (1922) –
Flaherty
o Op de noordpool
o Inuits volgen voor 2 jaar
o Antropologen die onderzoek gaan doen naar exotische gebieden

, o De inuits gebruikten al veel langer geweren om dieren te vangen,
maar dit beeld paste voor Flaherty niet in zijn romantisch beeld, dus
heeft hij gevraagd aan de inuits om met harpoenen te gaan jagen


- Te vergelijken met een meer hedendaags voorbeeld: Supersize me
o Een maand lang enkel McDonalds eten
o Kritiek op gekomen want niemand die elke dag de hele tijd
McDonalds eet
o Uiteindelijk gestorven iets later, niet aan het vettig eten, maar een
alcoholverslaving
o Dit geeft geen duidelijk beeld, want er wordt nooit iets vermeld over
dit alcoholgebruik in de film

2.1. Drie stellingen over documentaire definitie
2.1.1. Documentaires gaan over iets dat echt is gebeurd
- In tegenstelling tot fictie, per definitie “in scène gezet”: vertelt iets op
allegorische wijze
- Maar uitzonderingen, bv. Mockumentary (Borat, What we do in the
Shadows)
- Dark Side of the Moon (2002): maanlanding in scène gezet
o Kubrick die samen met NASA de maanlanding had in scène gezet
o Kubrick zijn familie werd zelfs geïnterviewd, maar wisten niet dat het
over dit ging

2.1.2. Documentaires gaan over mensen die bestaan (of
hebben bestaan)
- “Personages” in documentairefilms eigenen zich geen rol toe, in
tegenstelling tot acteurs in fictiefilms
- Maar werk Goffmann, The Representation of Self in Everyday Life (1959),
toont aan dat mensen in het alledaagse leven “performances” opzetten
(front versus back stage)
- Kunnen we exact hetzelfde zeggen over film

2.1.3. Documentaires vertellen verhalen over
waargebeurde feiten
- Kracht om meeslepende verhalen te vertellen over waargebeurde feiten:
gebruik van technieken en strategieën
- Toch gebonden aan (vaak onuitgesproken) conventies
- Documentairefilm is steeds het verhaal van de filmmaker, maar ook van de
personages en geschiedschrijving

2.2. Documentairefilm = genre
- This is Spinal Tap (1984) – Reiner
o Fly-on-the-wall: we krijgen als kijker een waarachtig inzicht
o Voorbeeld van een mockumentary
- Verschillende genres:
o Voice-over