Samenvatting Zoönose
Pathogeen
Een pathogeen micro-organisme veroorzaakt schade, het is een ziektemaker.
A-pathogeen
Een a-pathogeen micro-organisme veroorzaakt geen ziekteproces, het is niet schadelijk voor de
gastheer. Een gezonde gastheer draagt veel a-pathogene micro-organismen bij zich. Die worden
commensalen genoemd. Zij leven op of in de gastheer en zorgen voor het natuurlijke evenwicht, voor
de balans. Zij spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol bij de vertering van het voedsel in het MDK.
Voorwaardelijk pathogeen
Een voorwaardelijk pathogeen micro-organisme kan bepaalde omstandigheden schadelijk worden
voor de gastheer. Vaak is er dan sprake van een verstoorde balans bij de gastheer, of een
verminderde afweer bij de gastheer.
Symbiont
Het goed samenwerken van micro-organismen en gastheer wordt ook wel symbiose genoemd. Het
zijn bijvoorbeeld de eerder genoemde commensalen die in symbiose met hun gastheer leven.
Directe besmetting
Bij een directe besmetting verloopt de besmetting direct van de ene naar de andere gastheer. Dat
kan bijvoorbeeld door: overdracht van snot, via de adem met bv aerosolen (heel kleine
vochtdruppeltjes) bv bij niezen in elkaars nabijheid, via huidcontact. De gastheren zijn dicht bij elkeer
en maken contact of dragen lichaamssappen direct op elkaar over.
Indirecte besmetting
Bij indirecte besmetting hoeven de gastheren geen contact met elkaar te hebben. Ze hoeven niet
dicht bij elkaar te staan, of in aanraking te komen met elkaar. Indirecte besmetting kan bijvoorbeeld
plaatsvinden door: oplikken van besmette ontlasting of urine. Contact via besmette materialen of
verblijfplekken. Overdracht via anderen door bv kleding, schoenen of materialen. Overdracht door de
lucht, via aerosolen of besmette stofdeeltjes. Over soms heel lange afstand en tijd.
Tussengastheer
In de evolutie hebben sommige micro-organismen een heel ingewikkelde levenscyclus opgebouwd.
Zij kunnen alleen voortbestaan, zich voortplanten of vermenigvuldigen, als er een tweede gastheer in
, de buurt is. Een voorbeeld daarvan is de cyclus van de lintworm bij de hond. Dat is het beste te zien
in een afbeelding. De lintworm in de hond kan met zijn geproduceerde eitjes alleen een nieuwe
besmetting geven, als er eerst ook een vlo is geïnfecteerd. De vlo is daarbij de tussengastheer. De
hond is de eindgastheer.
Voorkomen besmetting directe besmettingsroute
Voorkomen bij directe besmetting is direct contact verminderen of voorkomen. In de praktijk
betekent dat: gescheiden opvang, contact patiënten in de wachtkamer voorkomen, patiënten soms
isoleren of in aparte opvang of quarantaineruimte plaatsen.
Voorkomen besmetting met indirecte route
Dat kan vooral door verregaande hygiëne maatregelen.
In de praktijk letten we op: behandeltafel en hokjes reinigen en/of desinfecteren na gebruik.
Gebruikte materialen na iedere patiënt reinigen en/of desinfecteren. Urine, ontlasting etc direct
verwijderen en weer schoonmaken daarna. Bedrijfskleding dragen.
Stoppen cyclus bij tussengastheer
Als er bij een infectie sprake is van een tussengastheer, dan is het noodzakelijk om ook de
tussengastheer aan te pakken. Het ligt er maar net aan welke tussengastheer het is. Soms zijn het
slakken, of een andere diersoort als het schaap, of soms is het de mens.
In het voorbeeld van de lintworm: de lintworm behandelen met bv een wormmiddel, maar OOK de
tussengastheer bestrijden met bv een anti-vlooienmiddel.
Indeling (voorwaardelijk) pathogene micro-organismen
Protozoen. Schimmels en gisten. Bacteriën. Virussen. Prionen.
Bouw van een protozoa.
Eencellig. Geen celwand. Celorganellen binnenin. Kern met kernwand. In kern DNA en RNA. Verschil
in grootte. Soms flagellen (staartjes). Veranderende stadia. Verspreiding met verschillende manieren.
Belangrijke pathogene protozoa
Coccidien. Toxoplasma. Giardia. Encephalitozoon cuniculi. Babesia canis. Leishmania.
Schimmels en gisten
Pathogeen
Een pathogeen micro-organisme veroorzaakt schade, het is een ziektemaker.
A-pathogeen
Een a-pathogeen micro-organisme veroorzaakt geen ziekteproces, het is niet schadelijk voor de
gastheer. Een gezonde gastheer draagt veel a-pathogene micro-organismen bij zich. Die worden
commensalen genoemd. Zij leven op of in de gastheer en zorgen voor het natuurlijke evenwicht, voor
de balans. Zij spelen bijvoorbeeld een belangrijke rol bij de vertering van het voedsel in het MDK.
Voorwaardelijk pathogeen
Een voorwaardelijk pathogeen micro-organisme kan bepaalde omstandigheden schadelijk worden
voor de gastheer. Vaak is er dan sprake van een verstoorde balans bij de gastheer, of een
verminderde afweer bij de gastheer.
Symbiont
Het goed samenwerken van micro-organismen en gastheer wordt ook wel symbiose genoemd. Het
zijn bijvoorbeeld de eerder genoemde commensalen die in symbiose met hun gastheer leven.
Directe besmetting
Bij een directe besmetting verloopt de besmetting direct van de ene naar de andere gastheer. Dat
kan bijvoorbeeld door: overdracht van snot, via de adem met bv aerosolen (heel kleine
vochtdruppeltjes) bv bij niezen in elkaars nabijheid, via huidcontact. De gastheren zijn dicht bij elkeer
en maken contact of dragen lichaamssappen direct op elkaar over.
Indirecte besmetting
Bij indirecte besmetting hoeven de gastheren geen contact met elkaar te hebben. Ze hoeven niet
dicht bij elkaar te staan, of in aanraking te komen met elkaar. Indirecte besmetting kan bijvoorbeeld
plaatsvinden door: oplikken van besmette ontlasting of urine. Contact via besmette materialen of
verblijfplekken. Overdracht via anderen door bv kleding, schoenen of materialen. Overdracht door de
lucht, via aerosolen of besmette stofdeeltjes. Over soms heel lange afstand en tijd.
Tussengastheer
In de evolutie hebben sommige micro-organismen een heel ingewikkelde levenscyclus opgebouwd.
Zij kunnen alleen voortbestaan, zich voortplanten of vermenigvuldigen, als er een tweede gastheer in
, de buurt is. Een voorbeeld daarvan is de cyclus van de lintworm bij de hond. Dat is het beste te zien
in een afbeelding. De lintworm in de hond kan met zijn geproduceerde eitjes alleen een nieuwe
besmetting geven, als er eerst ook een vlo is geïnfecteerd. De vlo is daarbij de tussengastheer. De
hond is de eindgastheer.
Voorkomen besmetting directe besmettingsroute
Voorkomen bij directe besmetting is direct contact verminderen of voorkomen. In de praktijk
betekent dat: gescheiden opvang, contact patiënten in de wachtkamer voorkomen, patiënten soms
isoleren of in aparte opvang of quarantaineruimte plaatsen.
Voorkomen besmetting met indirecte route
Dat kan vooral door verregaande hygiëne maatregelen.
In de praktijk letten we op: behandeltafel en hokjes reinigen en/of desinfecteren na gebruik.
Gebruikte materialen na iedere patiënt reinigen en/of desinfecteren. Urine, ontlasting etc direct
verwijderen en weer schoonmaken daarna. Bedrijfskleding dragen.
Stoppen cyclus bij tussengastheer
Als er bij een infectie sprake is van een tussengastheer, dan is het noodzakelijk om ook de
tussengastheer aan te pakken. Het ligt er maar net aan welke tussengastheer het is. Soms zijn het
slakken, of een andere diersoort als het schaap, of soms is het de mens.
In het voorbeeld van de lintworm: de lintworm behandelen met bv een wormmiddel, maar OOK de
tussengastheer bestrijden met bv een anti-vlooienmiddel.
Indeling (voorwaardelijk) pathogene micro-organismen
Protozoen. Schimmels en gisten. Bacteriën. Virussen. Prionen.
Bouw van een protozoa.
Eencellig. Geen celwand. Celorganellen binnenin. Kern met kernwand. In kern DNA en RNA. Verschil
in grootte. Soms flagellen (staartjes). Veranderende stadia. Verspreiding met verschillende manieren.
Belangrijke pathogene protozoa
Coccidien. Toxoplasma. Giardia. Encephalitozoon cuniculi. Babesia canis. Leishmania.
Schimmels en gisten
