1.1 Koffers pakken …
Blijft het veilig?
Volgens onderzoek van Rijkswaterstaat voelen burgers zich veilig en vertrouwen ze op
bescherming van de overheid tegen overstromingsgevaar.
Het overstromingsrisicobewustzijn van de gemiddelde burger is laag. Mensen weten weinig
over het verband tussen kustveiligheid, zeespiegelstijging en bodemdaling.
De kans op overstromingen door de zee is klein. De kustverdediging wordt aangepast aan
het overstromingsrisico van een gebied.
● Risico hangt af van de gevolgen in een dijkring, bijvoorbeeld aantallen doden en de
economische schade. De volle, laaggelegen Randstad loopt veel risico.
● Een dijkring wordt beschermd door een primaire waterkering (houd
oppervlaktewater tegen) of door hogere gronden. Een waterkering is een
object dat oppervlaktewater moet tegenhouden (dijk, sluis, dam, duin). Hoe sterker
de waterkering, hoe veiliger iemand zich voelt.
● Twee derde van Nederland (‘Laag-Nederland’) wordt beschermd door primaire
waterkeringen, die worden beheerd door waterschappen. Die zorgen ook voor
beheersing van het grondwaterpeil en voor de waterkwaliteit.
Overstromingsrisico
De overstromingskans wordt kleiner door investeringen in veiligheidsmaatregelen.
Bevolking en economische waarde zijn gegroeid → het overstromingsrisico neemt toe. Elke
vijf jaar wordt het veiligheidsrisico opnieuw bekeken.
De schade die wordt aangericht hangt af van:
● oppervlakte van een dijkring
● ligging beneden zeeniveau
● aantal inwoners
● waarde van de bebouwde omgeving
● economische productiewaarde
Het risico van een overstroming hangt af van de kans en de gevolgen.
- Het grootste overstromingsgevaar dreigt bij noordwesterstorm en extra hoog water
op zee. “Extreme weersomstandigheden hebben een korte waarschuwingstijd.”
,Van koelkast tot broeikas
Het versterkte broeikaseffect leidt tot klimaatverandering.
Temperatuurstijging → landijs smelt en zeewater zet uit → zeespiegelstijging.
Dit deel van Europa wordt:
● extremer weer met meer neerslag
● neerslagregiem* met drogere zomers en nattere winters
● toenemende intensiteit van buien
● windrichting en windsnelheid blijven gelijk
neerslagregiem: verdeling van de hoeveelheid neerslag over een bepaalde periode*
Rijzende zeespiegel en verdwijnend zand
Klimaatverandering is van groot belang voor het waterbeheer en de kustverdediging.
Het voortbestaan van een/onze kust is alleen mogelijk wanneer:
● de zeebodem flauw afloopt.
● zeestromingen zand aanvoeren.
● HW- en LW-niveau niet te veel verschillen.
● er niet te veel zware stormen voorkomen.
● de zeespiegel niet te snel stijgt.
Effecten van klimaatverandering → zeespiegelstijging en vaker extreem hoog water. Dat
betekent dat de kust landinwaarts verschuift door afslag.
Duinafslag bij (stormvloed bij) hogere zeespiegel: afslagpunt schuift landinwaarts
, Kustafslag
Er is voortdurend kustafslag. De Wadden kunnen een beperkte zeespiegelstijging bijhouden.
Stijgt de zeespiegel te snel, dan verdrinkt het unieke natuurgebied. Maar op sommige
plaatsen groeit de kust juist aan.
- De zandbalans geeft aan hoeveel zand erbij komt of verdwijnt langs het strand.
- Het zanddelend systeem vult aan (bijv. de Waddenzee) of neemt weg (bijv.
Waddeneilanden).
De Deltawerken
Deltawet: Wet uit 1958 die was gericht op de uitvoering van de Deltawerken, zoals afsluiting
van de zeearmen tussen de Westerschelde en de Nieuwe Waterweg en de versterking van
de hoogwaterkering ter beveiliging van Nederland tegen stormvloeden.
- dijken werden op Deltahoogte gebracht
- dammen, wegen en bruggen werden gebouwd
- er kwamen afsluiting van zeegaten
- de bouw van stormvloedkeringen begon
● Deltawerken brachten zoetwaterbekkens en drongen verzilting terug
● Nieuwe verbindingen legden de eilanden open
● Scheepvaart profiteerde van het verdwijnen van eb en vloed
Een zoute delta
De plannen om de Oosterschelde af te dammen veroorzaakten veel weerstand vanwege de
mogelijke schade. Als compromis kreeg de Oosterscheldedam veel doorlaatsluizen.
Negatieve gevolgen afsluiting zeearmen:
- verdwijnen van natuurlijke overgangen tussen zee en rivier → minder planten en
dieren
- stilstaand, zuurstofarm en vervuild rivierwater bedreigde milieu, visserij en toerisme
Om dit aan te pakken:
● De Brouwersdam werd gedeeltelijk geopend → meer zuurstof in het binnenwater,
met een sluis voor pleziervaart, die bij storm gesloten kan worden.
● De Haringvlietsluizen werden op een kier geopend → natuurlijke overgang tussen
zout en zoet water → trok zalm en zeeforel aan (BiesBosch kon niet herstellen)
● Het Deltafonds financierde deze aanvullende werkzaamheden in het
Grevelingenmeer en het Haringvliet, waarmee de waterveiligheid en
zoetwatervoorziening voor Nederland worden gewaarborgd.
Blijft het veilig?
Volgens onderzoek van Rijkswaterstaat voelen burgers zich veilig en vertrouwen ze op
bescherming van de overheid tegen overstromingsgevaar.
Het overstromingsrisicobewustzijn van de gemiddelde burger is laag. Mensen weten weinig
over het verband tussen kustveiligheid, zeespiegelstijging en bodemdaling.
De kans op overstromingen door de zee is klein. De kustverdediging wordt aangepast aan
het overstromingsrisico van een gebied.
● Risico hangt af van de gevolgen in een dijkring, bijvoorbeeld aantallen doden en de
economische schade. De volle, laaggelegen Randstad loopt veel risico.
● Een dijkring wordt beschermd door een primaire waterkering (houd
oppervlaktewater tegen) of door hogere gronden. Een waterkering is een
object dat oppervlaktewater moet tegenhouden (dijk, sluis, dam, duin). Hoe sterker
de waterkering, hoe veiliger iemand zich voelt.
● Twee derde van Nederland (‘Laag-Nederland’) wordt beschermd door primaire
waterkeringen, die worden beheerd door waterschappen. Die zorgen ook voor
beheersing van het grondwaterpeil en voor de waterkwaliteit.
Overstromingsrisico
De overstromingskans wordt kleiner door investeringen in veiligheidsmaatregelen.
Bevolking en economische waarde zijn gegroeid → het overstromingsrisico neemt toe. Elke
vijf jaar wordt het veiligheidsrisico opnieuw bekeken.
De schade die wordt aangericht hangt af van:
● oppervlakte van een dijkring
● ligging beneden zeeniveau
● aantal inwoners
● waarde van de bebouwde omgeving
● economische productiewaarde
Het risico van een overstroming hangt af van de kans en de gevolgen.
- Het grootste overstromingsgevaar dreigt bij noordwesterstorm en extra hoog water
op zee. “Extreme weersomstandigheden hebben een korte waarschuwingstijd.”
,Van koelkast tot broeikas
Het versterkte broeikaseffect leidt tot klimaatverandering.
Temperatuurstijging → landijs smelt en zeewater zet uit → zeespiegelstijging.
Dit deel van Europa wordt:
● extremer weer met meer neerslag
● neerslagregiem* met drogere zomers en nattere winters
● toenemende intensiteit van buien
● windrichting en windsnelheid blijven gelijk
neerslagregiem: verdeling van de hoeveelheid neerslag over een bepaalde periode*
Rijzende zeespiegel en verdwijnend zand
Klimaatverandering is van groot belang voor het waterbeheer en de kustverdediging.
Het voortbestaan van een/onze kust is alleen mogelijk wanneer:
● de zeebodem flauw afloopt.
● zeestromingen zand aanvoeren.
● HW- en LW-niveau niet te veel verschillen.
● er niet te veel zware stormen voorkomen.
● de zeespiegel niet te snel stijgt.
Effecten van klimaatverandering → zeespiegelstijging en vaker extreem hoog water. Dat
betekent dat de kust landinwaarts verschuift door afslag.
Duinafslag bij (stormvloed bij) hogere zeespiegel: afslagpunt schuift landinwaarts
, Kustafslag
Er is voortdurend kustafslag. De Wadden kunnen een beperkte zeespiegelstijging bijhouden.
Stijgt de zeespiegel te snel, dan verdrinkt het unieke natuurgebied. Maar op sommige
plaatsen groeit de kust juist aan.
- De zandbalans geeft aan hoeveel zand erbij komt of verdwijnt langs het strand.
- Het zanddelend systeem vult aan (bijv. de Waddenzee) of neemt weg (bijv.
Waddeneilanden).
De Deltawerken
Deltawet: Wet uit 1958 die was gericht op de uitvoering van de Deltawerken, zoals afsluiting
van de zeearmen tussen de Westerschelde en de Nieuwe Waterweg en de versterking van
de hoogwaterkering ter beveiliging van Nederland tegen stormvloeden.
- dijken werden op Deltahoogte gebracht
- dammen, wegen en bruggen werden gebouwd
- er kwamen afsluiting van zeegaten
- de bouw van stormvloedkeringen begon
● Deltawerken brachten zoetwaterbekkens en drongen verzilting terug
● Nieuwe verbindingen legden de eilanden open
● Scheepvaart profiteerde van het verdwijnen van eb en vloed
Een zoute delta
De plannen om de Oosterschelde af te dammen veroorzaakten veel weerstand vanwege de
mogelijke schade. Als compromis kreeg de Oosterscheldedam veel doorlaatsluizen.
Negatieve gevolgen afsluiting zeearmen:
- verdwijnen van natuurlijke overgangen tussen zee en rivier → minder planten en
dieren
- stilstaand, zuurstofarm en vervuild rivierwater bedreigde milieu, visserij en toerisme
Om dit aan te pakken:
● De Brouwersdam werd gedeeltelijk geopend → meer zuurstof in het binnenwater,
met een sluis voor pleziervaart, die bij storm gesloten kan worden.
● De Haringvlietsluizen werden op een kier geopend → natuurlijke overgang tussen
zout en zoet water → trok zalm en zeeforel aan (BiesBosch kon niet herstellen)
● Het Deltafonds financierde deze aanvullende werkzaamheden in het
Grevelingenmeer en het Haringvliet, waarmee de waterveiligheid en
zoetwatervoorziening voor Nederland worden gewaarborgd.
