Hoorcolleges Verbintenissenrecht
Week 1: Onderhandelings- & totstandkomingsfases
Agenda
- Rechtshandeling en overeenkomst: hoe was het ook weer?
- Totstandkoming en onderhandelingen
- Aansprakelijkheid bij afgebroken onderhandelingen
- Vertegenwoordiging (bij volmacht)
Terminologie: rechtsfeiten, rechtshandelingen, overeenkomsten, verbintenissen
Rechtsfeiten: een feit in een situatie dat een bepaald rechtsgevolg teweegbrengt. Verandert dus de
juridische werkelijkheid.
- Blote rechtsfeiten: feiten die plaatsvinden zonder actief menselijk handelen. Bijv.: geboorte,
overlijden
- Rechtshandelingen: een rechtsgevolg wordt beoogd, een handeling die gericht is op een
rechtsgevolg
o Eenzijdige rechtshandeling: aanbod, aanvaarding, opzegging arbeidsovereenkomst
(zijn eenzijdig gerichte rechtshandelingen), maken van een testament (ongericht)
o Meerzijdige rechtshandeling: overeenkomst
Wederkerige overeenkomst: koop
Verbintenis
Totstandkoming rechtshandelingen: art. 3:33, 3:35, 3:37 BW zie kennisclip. Kernbegrip:
wilsvertrouwensleer.
Totstandkoming overeenkomsten: aanbod en aanvaarding daarvan! art. 6:217 BW
Van onderhandeling naar contract?
- Voorbeeld: De Meeuw Oirschot/Wasa Student Village
- Plannen voor bouw tijdelijke studentenwoningen in Amsterdam
- Partijen spreken ruim 4 jaar met elkaar, ook afspraken op schrift probleem met
‘zekerheden’
- Wasa trekt stekker eruit, gaat met concurrent De Meeuw verder
- De Meeuw vordert (o.m.) schadevergoeding wegens afgebroken onderhandelingen.
Totstandkoming en onderhandelingen
- Van simpel naar complex van ja/nee naar proces van onderhandeling
- Wat is rechtens als partijen onderhandelen? tussen OD en contract?
- HR Baris/Riezenkamp rekening houden met gerechtvaardigde belangen van wederpartij
- HR (CBB/JPO)
o Onderhandelingen tussen CBB en JPO over verwerving en ontwikkeling
(gemeente)grond
o CBB breekt onderhandelingen af na ruim een jaar
o Rechtsvraag: mocht CBB de onderhandelingen afbreken?
, o Rb en Hof: nee, CBB aansprakelijk (voor het positief belang, dus voor de situatie alsof
er een contract gesloten zou zijn. Hier valt de gederfde winst dus bijv. ook onder).
Grondslag voor aansprakelijkheid is R&B
o HR: voorop staat vrijheid tot afbreken tenzij onaanvaardbaar ivm….
o gerechtvaardigd vertrouwen in totstandkoming of evt. andere omstandigheden.
Vertegenwoordiging
- Bepaald persoon handelt, maar de rechtsgevolgen die hieruit voortvloeien zijn voor iemand
anders
- Drie partijen: achterman, tussenpersoon, ‘derde’/’wederpartij’
- Vertegenwoordiging is niet geregeld in het BW, weinig geduide juridische betekenis. Komt
doordat vertegenwoordiging zich in vele soorten en maten kan voordoen
- Vertegenwoordiging algemeen
o wettelijke vertegenwoordiging
o Vertegenwoordiging bij rechtspersonen
o Procesvertegenwoordiging
o etc.
o Vertegenwoordiging bij volmacht (art. 3:60 BW e.v.) ………. 3:78 BW enige vorm in
het BW
Veel bepalingen zijn ook van toepassing op andere vormen van
vertegenwoordiging
Voorbeeld: een dure cursus
- X werkt bij het bedrijf Sonova bij de helpdesk, IT georiënteerde persoon
- Wil een cursus volgen om kennisniveau te verhogen, neemt contact op met Tailor die deze
cursussen aanbiedt
- X gaat met Tailor in gesprek, X gaat het bespreken
- X laat een tijdje niets horen, leidinggevende van X mailt naar Tailor dat het niet doorgaat
- Tailor wil dat Sonova betaalt omdat hij ervan uitging dat hij een contract met Sonova had
gesloten
Art. 3:60 lid 1: Volmacht is de bevoegdheid die een volmachtgever (achterman) verleent aan een
ander, de gevolmachtigde, om in zijn naam rechtshandelingen te verrichten.
,Gevolg van volmachtsverlening art. 3:66 lid 1: Een door de gevolmachtigde binnen de grenzen van
zijn bevoegdheid in naam van de volmachtgever verrichte rechtshandeling treft in haar gevolgen de
volmachtgever.
Rechtsgevolg: de vertegenwoordiger ‘valt er tussenuit’ rechtshandeling komt tot stand tussen
achterman en wederpartij
Twee problemen:
- In naam van
- Onbevoegde vertegenwoordiging
In naam van
- Handelt gevolmachtigde op eigen naam of op naam van achterman? hoe te bepalen?
- Arrest Kribbebijter zie kennisclip
- Wilsvertrouwensleer!
Onbevoegde vertegenwoordiging
- Gevolmachtigde handelt onbevoegd geen rh komt tot stand ex art. 3:66 lid 1
- Tenzij:
o Art. 3:69 BW: bekrachtiging door achterman
o Art. 3:61 lid 2 BW Is een rechtshandeling in naam van een ander verricht, dan kan
tegen de wederpartij, indien zij op grond van een verklaring of gedraging van die
ander (de achterman) heeft aangenomen en onder de gegeven omstandigheden
redelijkerwijze mocht aannemen dat een toereikende volmacht was verleend, op de
onjuistheid van deze veronderstelling geen beroep worden gedaan.
o Gerechtvaardigd vertrouwen wederpartij
o ‘toedoen’ of omstandigheden voor risico achterman Arrest ING/Bera.
o Achterman hoeft niet zoveel te doen om toch de situatie te laten ontstaan dat de
wederpartij een beroep kan doen op gerechtvaardigd vertrouwen. Het kan zijn dat
de achterman niets doet maar dat er toch omstandigheden zijn die ervoor zorgen dat
een beroep op gerechtvaardigd vertrouwen mogelijk is, deze omstandigheden zijn
dan voor risico van de achterman
ING/Bera
- Bera Holding N.V. te Suriname
- In 1998 opgericht door J. Berner en M. Ramkalup
- Berner houdt alle aandelen, exclusief bevoegd Bera te vertegenwoordigen
- Ramkalup neemt geld op van ING-rekening Bera
- Rechtsvraag: mag derde (ING) gerechtvaardigd erop vertrouwen dat gevolmachtigde (R)
achterman (Bera) bevoegd vertegenwoordigt, ook al ‘doet’ achterman niets?
- Rb en Hof: nee, want Bera/Berner ‘deed idd niets’.
- HR: Ja, niet alleen ‘toedoen’, ook feiten en omstandigheden die voor risico van achterman
komen, kunnen gerechtvaardigd vertrouwen genereren
, Ontwikkeling na ING/Bera
- HR 3 februari 2017, ECLI:NL:HR:2017:142 (Tamacht/Hodenius)
- HR 3 februari 2017, ECLI:NL:HR:2017:143 (Aventura)
- HR 14 juli 2017, ECLI:NL:HR:2017:1356 (Gesplitste appartementen)
boodschap: Als vertegenwoordiger alléén handelt zonder bijkomende omstandigheden in
risicosfeer achterman, kan 3:61 lid 2 BW de onbevoegdheid niet helen
Artikel Fruytier!
Onbevoegde vertegenwoordiging II
- Rol gevolmachtigde/vertegenwoordiger?
- Art. 3:70 BW: “staat in” voor onbevoegdheid
o Hij die als gevolmachtigde handelt, staat jegens de wederpartij in voor het bestaan
en de omvang van de volmacht, tenzij de wederpartij weet of behoort te begrijpen
dat een toereikende volmacht ontbreekt of de gevolmachtigde de inhoud van de
volmacht volledig aan de wederpartij heeft medegedeeld.
- Wat betekent dat? Positief belang!
- Rol achterman bij onbevoegde vertegenwoordiging en geen RH?
- Arrest Globe/Groningen zie kennisclip
- Kan de wederpartij, ook als aan de eisen van art. 3:66 niet is voldaan, toch naar de
achterman? Zo ja, welke grondslag? HR is terughoudend, er moeten aanvullende bijkomende
omstandigheden zijn om ook nog een onrechtmatige gedraging aan te nemen jegens de
wederpartij. Alleen onbevoegde vertegenwoordiging is niet genoeg voor art. 6:162
Twee mogelijkheden als X onbevoegd handelt
I geen contract tussen T en S T lijdt schade X ‘staat in’ voor onbevoegdheid jegens T (art.
3:70 BW)
II wél contract tussen T en S (ogv 3:61 lid 2 BW) S lijdt schade… X aansprakelijk ogv 6:74
BW jegens S (arbeidsovk!)
PS: wat als in scenario I X niet kan betalen? Kan T nog naar S als werkgever? arrest
Globe/Groningen zie kennisclip
Week 2: Gelding en inhoud
Agenda
- Beginselen van contractenrecht
- Grenzen aan contractvrijheid
- Art. 3:40 BW: een inleiding
- Uitleg van overeenkomsten
- Rechtsverwerking
Beginselen van contractenrecht
- Contractvrijheid art. 3:40 BW. Je hebt de vrijheid om van de onderhandelingstafel weg te
lopen (CBB/JPO), te beslissen met wie je contracteert en waarover je contracteert. Vloeit
voort uit de partijautonomie: partijen zijn zelfstandig in staat hun wil te bepalen er daar
uiting aan te geven.
Week 1: Onderhandelings- & totstandkomingsfases
Agenda
- Rechtshandeling en overeenkomst: hoe was het ook weer?
- Totstandkoming en onderhandelingen
- Aansprakelijkheid bij afgebroken onderhandelingen
- Vertegenwoordiging (bij volmacht)
Terminologie: rechtsfeiten, rechtshandelingen, overeenkomsten, verbintenissen
Rechtsfeiten: een feit in een situatie dat een bepaald rechtsgevolg teweegbrengt. Verandert dus de
juridische werkelijkheid.
- Blote rechtsfeiten: feiten die plaatsvinden zonder actief menselijk handelen. Bijv.: geboorte,
overlijden
- Rechtshandelingen: een rechtsgevolg wordt beoogd, een handeling die gericht is op een
rechtsgevolg
o Eenzijdige rechtshandeling: aanbod, aanvaarding, opzegging arbeidsovereenkomst
(zijn eenzijdig gerichte rechtshandelingen), maken van een testament (ongericht)
o Meerzijdige rechtshandeling: overeenkomst
Wederkerige overeenkomst: koop
Verbintenis
Totstandkoming rechtshandelingen: art. 3:33, 3:35, 3:37 BW zie kennisclip. Kernbegrip:
wilsvertrouwensleer.
Totstandkoming overeenkomsten: aanbod en aanvaarding daarvan! art. 6:217 BW
Van onderhandeling naar contract?
- Voorbeeld: De Meeuw Oirschot/Wasa Student Village
- Plannen voor bouw tijdelijke studentenwoningen in Amsterdam
- Partijen spreken ruim 4 jaar met elkaar, ook afspraken op schrift probleem met
‘zekerheden’
- Wasa trekt stekker eruit, gaat met concurrent De Meeuw verder
- De Meeuw vordert (o.m.) schadevergoeding wegens afgebroken onderhandelingen.
Totstandkoming en onderhandelingen
- Van simpel naar complex van ja/nee naar proces van onderhandeling
- Wat is rechtens als partijen onderhandelen? tussen OD en contract?
- HR Baris/Riezenkamp rekening houden met gerechtvaardigde belangen van wederpartij
- HR (CBB/JPO)
o Onderhandelingen tussen CBB en JPO over verwerving en ontwikkeling
(gemeente)grond
o CBB breekt onderhandelingen af na ruim een jaar
o Rechtsvraag: mocht CBB de onderhandelingen afbreken?
, o Rb en Hof: nee, CBB aansprakelijk (voor het positief belang, dus voor de situatie alsof
er een contract gesloten zou zijn. Hier valt de gederfde winst dus bijv. ook onder).
Grondslag voor aansprakelijkheid is R&B
o HR: voorop staat vrijheid tot afbreken tenzij onaanvaardbaar ivm….
o gerechtvaardigd vertrouwen in totstandkoming of evt. andere omstandigheden.
Vertegenwoordiging
- Bepaald persoon handelt, maar de rechtsgevolgen die hieruit voortvloeien zijn voor iemand
anders
- Drie partijen: achterman, tussenpersoon, ‘derde’/’wederpartij’
- Vertegenwoordiging is niet geregeld in het BW, weinig geduide juridische betekenis. Komt
doordat vertegenwoordiging zich in vele soorten en maten kan voordoen
- Vertegenwoordiging algemeen
o wettelijke vertegenwoordiging
o Vertegenwoordiging bij rechtspersonen
o Procesvertegenwoordiging
o etc.
o Vertegenwoordiging bij volmacht (art. 3:60 BW e.v.) ………. 3:78 BW enige vorm in
het BW
Veel bepalingen zijn ook van toepassing op andere vormen van
vertegenwoordiging
Voorbeeld: een dure cursus
- X werkt bij het bedrijf Sonova bij de helpdesk, IT georiënteerde persoon
- Wil een cursus volgen om kennisniveau te verhogen, neemt contact op met Tailor die deze
cursussen aanbiedt
- X gaat met Tailor in gesprek, X gaat het bespreken
- X laat een tijdje niets horen, leidinggevende van X mailt naar Tailor dat het niet doorgaat
- Tailor wil dat Sonova betaalt omdat hij ervan uitging dat hij een contract met Sonova had
gesloten
Art. 3:60 lid 1: Volmacht is de bevoegdheid die een volmachtgever (achterman) verleent aan een
ander, de gevolmachtigde, om in zijn naam rechtshandelingen te verrichten.
,Gevolg van volmachtsverlening art. 3:66 lid 1: Een door de gevolmachtigde binnen de grenzen van
zijn bevoegdheid in naam van de volmachtgever verrichte rechtshandeling treft in haar gevolgen de
volmachtgever.
Rechtsgevolg: de vertegenwoordiger ‘valt er tussenuit’ rechtshandeling komt tot stand tussen
achterman en wederpartij
Twee problemen:
- In naam van
- Onbevoegde vertegenwoordiging
In naam van
- Handelt gevolmachtigde op eigen naam of op naam van achterman? hoe te bepalen?
- Arrest Kribbebijter zie kennisclip
- Wilsvertrouwensleer!
Onbevoegde vertegenwoordiging
- Gevolmachtigde handelt onbevoegd geen rh komt tot stand ex art. 3:66 lid 1
- Tenzij:
o Art. 3:69 BW: bekrachtiging door achterman
o Art. 3:61 lid 2 BW Is een rechtshandeling in naam van een ander verricht, dan kan
tegen de wederpartij, indien zij op grond van een verklaring of gedraging van die
ander (de achterman) heeft aangenomen en onder de gegeven omstandigheden
redelijkerwijze mocht aannemen dat een toereikende volmacht was verleend, op de
onjuistheid van deze veronderstelling geen beroep worden gedaan.
o Gerechtvaardigd vertrouwen wederpartij
o ‘toedoen’ of omstandigheden voor risico achterman Arrest ING/Bera.
o Achterman hoeft niet zoveel te doen om toch de situatie te laten ontstaan dat de
wederpartij een beroep kan doen op gerechtvaardigd vertrouwen. Het kan zijn dat
de achterman niets doet maar dat er toch omstandigheden zijn die ervoor zorgen dat
een beroep op gerechtvaardigd vertrouwen mogelijk is, deze omstandigheden zijn
dan voor risico van de achterman
ING/Bera
- Bera Holding N.V. te Suriname
- In 1998 opgericht door J. Berner en M. Ramkalup
- Berner houdt alle aandelen, exclusief bevoegd Bera te vertegenwoordigen
- Ramkalup neemt geld op van ING-rekening Bera
- Rechtsvraag: mag derde (ING) gerechtvaardigd erop vertrouwen dat gevolmachtigde (R)
achterman (Bera) bevoegd vertegenwoordigt, ook al ‘doet’ achterman niets?
- Rb en Hof: nee, want Bera/Berner ‘deed idd niets’.
- HR: Ja, niet alleen ‘toedoen’, ook feiten en omstandigheden die voor risico van achterman
komen, kunnen gerechtvaardigd vertrouwen genereren
, Ontwikkeling na ING/Bera
- HR 3 februari 2017, ECLI:NL:HR:2017:142 (Tamacht/Hodenius)
- HR 3 februari 2017, ECLI:NL:HR:2017:143 (Aventura)
- HR 14 juli 2017, ECLI:NL:HR:2017:1356 (Gesplitste appartementen)
boodschap: Als vertegenwoordiger alléén handelt zonder bijkomende omstandigheden in
risicosfeer achterman, kan 3:61 lid 2 BW de onbevoegdheid niet helen
Artikel Fruytier!
Onbevoegde vertegenwoordiging II
- Rol gevolmachtigde/vertegenwoordiger?
- Art. 3:70 BW: “staat in” voor onbevoegdheid
o Hij die als gevolmachtigde handelt, staat jegens de wederpartij in voor het bestaan
en de omvang van de volmacht, tenzij de wederpartij weet of behoort te begrijpen
dat een toereikende volmacht ontbreekt of de gevolmachtigde de inhoud van de
volmacht volledig aan de wederpartij heeft medegedeeld.
- Wat betekent dat? Positief belang!
- Rol achterman bij onbevoegde vertegenwoordiging en geen RH?
- Arrest Globe/Groningen zie kennisclip
- Kan de wederpartij, ook als aan de eisen van art. 3:66 niet is voldaan, toch naar de
achterman? Zo ja, welke grondslag? HR is terughoudend, er moeten aanvullende bijkomende
omstandigheden zijn om ook nog een onrechtmatige gedraging aan te nemen jegens de
wederpartij. Alleen onbevoegde vertegenwoordiging is niet genoeg voor art. 6:162
Twee mogelijkheden als X onbevoegd handelt
I geen contract tussen T en S T lijdt schade X ‘staat in’ voor onbevoegdheid jegens T (art.
3:70 BW)
II wél contract tussen T en S (ogv 3:61 lid 2 BW) S lijdt schade… X aansprakelijk ogv 6:74
BW jegens S (arbeidsovk!)
PS: wat als in scenario I X niet kan betalen? Kan T nog naar S als werkgever? arrest
Globe/Groningen zie kennisclip
Week 2: Gelding en inhoud
Agenda
- Beginselen van contractenrecht
- Grenzen aan contractvrijheid
- Art. 3:40 BW: een inleiding
- Uitleg van overeenkomsten
- Rechtsverwerking
Beginselen van contractenrecht
- Contractvrijheid art. 3:40 BW. Je hebt de vrijheid om van de onderhandelingstafel weg te
lopen (CBB/JPO), te beslissen met wie je contracteert en waarover je contracteert. Vloeit
voort uit de partijautonomie: partijen zijn zelfstandig in staat hun wil te bepalen er daar
uiting aan te geven.
