Samenvatting Psychologie, een inleiding
Samenvatting Hoofdstuk 1
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen.
- Oud grieks psyche = geest en -ologie betekent gebied van studie.
- = ‘studie van de geest’
Psychoanalyse: een zeer gespecialiseerde en weinig toegepaste vorm van therapie.
Psychologie beslaat interne geestelijke processen (denken, voelen en dromen) en
externe waarneembare gedragingen (lachen, praten en lopen).
Wetenschap van de psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare
gebeurtenissen.
3 soorten psychologen:
- Experimenteel psycholoog
- Docenten psychologie
- Toegepast psycholoog
Experimenteel psycholoog: Psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen. (in tegenstelling tot een toegepast psycholoog)
Docent psychologie: Psycholoog met als (primaire) taak het geven van onderwijs
op bijv. hbo of uni.
Toegepast psycholoog: Psycholoog die de door experimenteel psychologen
verzamelde kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Specialisaties in de toegepaste psychologie:
1. Arbeids- en organisatiepsychologen aanpassingen aan de werkplek ter
verbetering van de productiviteit en arbeidsmoraal van werknemers. (bijv.
specialisatie in marktonderzoek)
2. Sportpsychologen helpen het verbeteren van sportprestaties/ beheersen
emoties onder druk etc. (bijv. onderzoek naar riscovolle activiteiten en
persoonlijkheidstypen)
3. Schoolpsychologen deskundig op het gebied van lesgeven en leren.
Gericht op de sociale omstandigheden van leerlingen en ze
diagnosticeren/adviseren bij leer- en gedragsproblemen.
4. Klinisch psychologen/counselors helpen mensen aan te passen op sociaal
en emotioneel gebied of bij moeilijke keuzes maken.
5. Forensisch psychologen helpen binnen het wets- en rechtssysteem. (bijv.
testen van tbs’ers)
6. Omgevingspsycholoog proberen de interactie met ons milieu/onze
omgeving te verbeteren. (bijv. onderzoeken hoe je milieuvriendelijk gedrag
kan stimuleren)
7. Gerontopsychologen helpen ouderen bij het behouden van hun
gezondheid/welzijn en hoe leren ze om te gaan met leeftijd-gerelateerde
problemen.
, Psychologie ≠ psychiatrie
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en
behandeling van mentale stoornissen. (medische invalshoek)
Psychologen behandelen mensen vanuit een psychologische invalshoek.
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd. (horoscoop/waarzegster)
Binnen de psychologie ligt de nadruk op kritisch denken, we leggen de nadruk op
6 vaardigheden hiervoor:
1. Wat is de bron? Feitelijke kennis/noodzakelijke expertise. Is er belang bij?
2. Is de bewering redelijk of extreem? Wees kritisch bij
‘doorbraken’/’revolutionaire bevindingen’ die tegen de werkelijkheid in gaan.
3. Wat is het bewijsmateriaal? Anekdotisch bewijs is riskant, het moet
wetenschappelijk zijn.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloedt door bias? Emotionele en confirmation bias.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden? Bijv. gezond verstand staat
gelijk aan wetenschap of de correlatie-causaliteit-denkfout, verkeerde
verbanden leggen. als de ijsconsumptie stijgt, wordt er meer gemoord.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Voor een probleem dat uit meerdere facetten bestaat, is een complexe(re)
oplossing nodig.
Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die de ervaringen van iemand of
enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden
aangezien.
Bias: een vooroordeel/vervorming/vertekening van een situatie, meestal op basis
van persoonlijke ervaringen en waarden.
Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens, ipv. Op een rationele analyse van het bewijsmateriaal.
Confirmation bias: de neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te
negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te zoeken waar je het
wel mee eens bent. (bijv. gokkers denken terug aan het winnen, niet het verliezen)
Biologisch verklaarbaar bij tegenstrijdige argumenten sluit een deel van de
hersenen zich af, terwijl ze emotioneel wel actief bleven.
----
Basis psychologie griekse filosofen.
Azië volgers van yoga/boeddhisme verkenden het bewustzijn, dit beheersten ze
via meditatie.
Afrika ontstonden andere verklaringen voor persoonlijkheid en psychische
stoornissen vanuit traditionele spirituele opvattingen.
,Op basis van deze volkspsychologie ontwikkelden sjamanen (genezers)
‘behandelingen’. De kerk voegde hier later ideeën over geest en ziel aan toe. Pas
toen de middeleeuwse ideeën werden doorbroken werd de basis gelegd voor de
moderne psychologie.
Zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderende veld van de
moderne psychologie:
1. Het biologische perspectief
2. Het cognitieve perspectief
3. Het behavioristische perspectief
4. Het whole-person-perspectief
5. Het ontwikkelingsperspectief
6. Het socioculturele perspectief
Deze kwamen voort uit radicaal nieuwe ideeën over geest en gedrag.
1.Scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische perspectief.
- René Descartes
- De kerk kon de geest buiten het wetenschappelijk onderzoek houden, maar
het bestuderen van menselijke gevoelens en gedragingen kon toch doorgaan,
omdat ze op lichamelijke activiteit in het zenuwstelsel waren gebaseerd.
- Zintuigen zetten stimulatie om in zenuwimpulsen en spierreacties.
- Biologische processen liggen ten grondslag aan sensaties en eenvoudige
reflexmatige gedragingen.
- Rationalisme: het denken is het enige middel om aan wetenschap/filosofie te
doen. (Decartes)
- Empirisme had veel kritiek op Decartes: waarnemingen/ervaringen/
experimenten zijn de ware bronnen van kennis.
Tabula rasa: de mens is een onbeschreven blad dat door ervaring,
leerprocessen en opvoeding persoonlijkheid en vaardigheden krijgt.
Biologische perspectief: het psychologische perspectief dat de oorzaken van
gedrag zoekt in het functioneren van genen, de hersenen en het zenuw- en
hormonenstelsel ( ook wel: endocriene stelsel).
Neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen
gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale
processen creëren.
Evolutionaire psychologie: beschouwt gedrag en mentale processen op basis van
hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting.
Natuurlijke selectie = individuen met de meest adaptieve psychische en lichamelijke
kenmerken werden bevoordeeld, want ze leefden langer en waren beter in staat zich
voort te planten en zo hun eigen kenmerken door te geven.
, 2.Het begin van de wetenschappelijke psychologie en het moderne cognitieve
perspectief.
- Afkomstig uit scheikunde patronen zien in chemische elementen.
- De menselijke geest ook simplificeren in een ‘periodiek systeem’.
- Wilhelm Wundt: ‘de wetenschappelijke methoden (schei-/natuurkunde)
konden ook gebruikt worden om zowel de geest als het lichaam te
bestuderen.
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen.
Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren
van de geest en de gedachten trachtte te ontrafelen. Structuralisten zochten de
‘elementen’ van de bewuste ervaring.
Gestaltpsychologen concentreerden zich op dat een groot deel van onze perceptie
wordt gevormd door aangeboren en in de hersenen verankerde factoren.
(gestalt = geheel/configuratie)
Functionalisme: historische stroming binnen de psychologie die meende dat
psychische processen het beste begrepen kunnen worden in het licht van hun
adaptieve nut en functie.
- Belangstelling voor emoties, relatie lichaam tot gedrag.
- Op welke wijze passen mensen zich aan?
- Eerste toegepaste psychologie het toepassen en hoe kan het iets
verbeteren.
- Ook gebruik van introspectie.
‘Het nieuwe leren’ progressive education. nadruk op echt doen.
Cognitief perspectief: een van de belangrijkste psychologische perspectieven,
waarbij de nadruk ligt op mentale processen, zoals leren/geheugen/perceptie en
denken als vormen van informatieverwerking.
- Brain imaging-technieken.
3.Het behavioristische perspectief: nadruk op waarneembaar gedrag
- Waarnemen + tabula rasa.
- Bestuderen van de geest zou niet een deel van de psychologie moeten
uitmaken.
- Fysieke stimuli vanuit de omgeving en de waarneembare reacties daarop.
- ‘Kun je bewijzen dat je een geest hebt?’
Behaviorisme: een historische school die ernaar streefde om van de psychologie
een objectieve wetenschap te maken die zich alleen op gedrag richtte (en niet op
mentale processen).
Behavioristisch proces: een psychologische invalshoek die de bron van onze
handelingen zoekt in stimuli vanuit de omgeving, i.p.v. innerlijke mentale processen.
Samenvatting Hoofdstuk 1
Psychologie: wetenschap van gedrag en mentale processen.
- Oud grieks psyche = geest en -ologie betekent gebied van studie.
- = ‘studie van de geest’
Psychoanalyse: een zeer gespecialiseerde en weinig toegepaste vorm van therapie.
Psychologie beslaat interne geestelijke processen (denken, voelen en dromen) en
externe waarneembare gedragingen (lachen, praten en lopen).
Wetenschap van de psychologie is gebaseerd op objectieve, verifieerbare
gebeurtenissen.
3 soorten psychologen:
- Experimenteel psycholoog
- Docenten psychologie
- Toegepast psycholoog
Experimenteel psycholoog: Psycholoog die onderzoek doet naar elementaire
psychologische processen. (in tegenstelling tot een toegepast psycholoog)
Docent psychologie: Psycholoog met als (primaire) taak het geven van onderwijs
op bijv. hbo of uni.
Toegepast psycholoog: Psycholoog die de door experimenteel psychologen
verzamelde kennis gebruikt om problemen van mensen op te lossen.
Specialisaties in de toegepaste psychologie:
1. Arbeids- en organisatiepsychologen aanpassingen aan de werkplek ter
verbetering van de productiviteit en arbeidsmoraal van werknemers. (bijv.
specialisatie in marktonderzoek)
2. Sportpsychologen helpen het verbeteren van sportprestaties/ beheersen
emoties onder druk etc. (bijv. onderzoek naar riscovolle activiteiten en
persoonlijkheidstypen)
3. Schoolpsychologen deskundig op het gebied van lesgeven en leren.
Gericht op de sociale omstandigheden van leerlingen en ze
diagnosticeren/adviseren bij leer- en gedragsproblemen.
4. Klinisch psychologen/counselors helpen mensen aan te passen op sociaal
en emotioneel gebied of bij moeilijke keuzes maken.
5. Forensisch psychologen helpen binnen het wets- en rechtssysteem. (bijv.
testen van tbs’ers)
6. Omgevingspsycholoog proberen de interactie met ons milieu/onze
omgeving te verbeteren. (bijv. onderzoeken hoe je milieuvriendelijk gedrag
kan stimuleren)
7. Gerontopsychologen helpen ouderen bij het behouden van hun
gezondheid/welzijn en hoe leren ze om te gaan met leeftijd-gerelateerde
problemen.
, Psychologie ≠ psychiatrie
Psychiatrie: een medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en
behandeling van mentale stoornissen. (medische invalshoek)
Psychologen behandelen mensen vanuit een psychologische invalshoek.
Pseudopsychologie: niet-onderbouwde psychologische aannamen die als
wetenschappelijke waarheden worden gepresenteerd. (horoscoop/waarzegster)
Binnen de psychologie ligt de nadruk op kritisch denken, we leggen de nadruk op
6 vaardigheden hiervoor:
1. Wat is de bron? Feitelijke kennis/noodzakelijke expertise. Is er belang bij?
2. Is de bewering redelijk of extreem? Wees kritisch bij
‘doorbraken’/’revolutionaire bevindingen’ die tegen de werkelijkheid in gaan.
3. Wat is het bewijsmateriaal? Anekdotisch bewijs is riskant, het moet
wetenschappelijk zijn.
4. Kan de conclusie zijn beïnvloedt door bias? Emotionele en confirmation bias.
5. Worden veelvoorkomende denkfouten vermeden? Bijv. gezond verstand staat
gelijk aan wetenschap of de correlatie-causaliteit-denkfout, verkeerde
verbanden leggen. als de ijsconsumptie stijgt, wordt er meer gemoord.
6. Zijn voor het oplossen van het probleem verschillende invalshoeken nodig?
Voor een probleem dat uit meerdere facetten bestaat, is een complexe(re)
oplossing nodig.
Anekdotisch bewijsmateriaal: getuigenissen die de ervaringen van iemand of
enkele personen schetsen, maar ten onrechte voor wetenschappelijk bewijs worden
aangezien.
Bias: een vooroordeel/vervorming/vertekening van een situatie, meestal op basis
van persoonlijke ervaringen en waarden.
Emotionele bias: de neiging om oordelen te vellen gebaseerd op attitudes en
gevoelens, ipv. Op een rationele analyse van het bewijsmateriaal.
Confirmation bias: de neiging om informatie die niet bij je opvattingen aansluit te
negeren of te bekritiseren en om in plaats daarvan informatie te zoeken waar je het
wel mee eens bent. (bijv. gokkers denken terug aan het winnen, niet het verliezen)
Biologisch verklaarbaar bij tegenstrijdige argumenten sluit een deel van de
hersenen zich af, terwijl ze emotioneel wel actief bleven.
----
Basis psychologie griekse filosofen.
Azië volgers van yoga/boeddhisme verkenden het bewustzijn, dit beheersten ze
via meditatie.
Afrika ontstonden andere verklaringen voor persoonlijkheid en psychische
stoornissen vanuit traditionele spirituele opvattingen.
,Op basis van deze volkspsychologie ontwikkelden sjamanen (genezers)
‘behandelingen’. De kerk voegde hier later ideeën over geest en ziel aan toe. Pas
toen de middeleeuwse ideeën werden doorbroken werd de basis gelegd voor de
moderne psychologie.
Zes belangrijke perspectieven domineren het snel veranderende veld van de
moderne psychologie:
1. Het biologische perspectief
2. Het cognitieve perspectief
3. Het behavioristische perspectief
4. Het whole-person-perspectief
5. Het ontwikkelingsperspectief
6. Het socioculturele perspectief
Deze kwamen voort uit radicaal nieuwe ideeën over geest en gedrag.
1.Scheiding van lichaam en geest en het moderne biologische perspectief.
- René Descartes
- De kerk kon de geest buiten het wetenschappelijk onderzoek houden, maar
het bestuderen van menselijke gevoelens en gedragingen kon toch doorgaan,
omdat ze op lichamelijke activiteit in het zenuwstelsel waren gebaseerd.
- Zintuigen zetten stimulatie om in zenuwimpulsen en spierreacties.
- Biologische processen liggen ten grondslag aan sensaties en eenvoudige
reflexmatige gedragingen.
- Rationalisme: het denken is het enige middel om aan wetenschap/filosofie te
doen. (Decartes)
- Empirisme had veel kritiek op Decartes: waarnemingen/ervaringen/
experimenten zijn de ware bronnen van kennis.
Tabula rasa: de mens is een onbeschreven blad dat door ervaring,
leerprocessen en opvoeding persoonlijkheid en vaardigheden krijgt.
Biologische perspectief: het psychologische perspectief dat de oorzaken van
gedrag zoekt in het functioneren van genen, de hersenen en het zenuw- en
hormonenstelsel ( ook wel: endocriene stelsel).
Neurowetenschap: het vakgebied dat zich richt op begrip van hoe de hersenen
gedachten, gevoelens, motieven, bewustzijn, herinneringen en andere mentale
processen creëren.
Evolutionaire psychologie: beschouwt gedrag en mentale processen op basis van
hun genetische aanpassingen aan overleving en voortplanting.
Natuurlijke selectie = individuen met de meest adaptieve psychische en lichamelijke
kenmerken werden bevoordeeld, want ze leefden langer en waren beter in staat zich
voort te planten en zo hun eigen kenmerken door te geven.
, 2.Het begin van de wetenschappelijke psychologie en het moderne cognitieve
perspectief.
- Afkomstig uit scheikunde patronen zien in chemische elementen.
- De menselijke geest ook simplificeren in een ‘periodiek systeem’.
- Wilhelm Wundt: ‘de wetenschappelijke methoden (schei-/natuurkunde)
konden ook gebruikt worden om zowel de geest als het lichaam te
bestuderen.
Introspectie: beschrijving van je eigen innerlijke, bewuste ervaringen.
Structuralisme: historische stroming binnen de psychologie die de basisstructuren
van de geest en de gedachten trachtte te ontrafelen. Structuralisten zochten de
‘elementen’ van de bewuste ervaring.
Gestaltpsychologen concentreerden zich op dat een groot deel van onze perceptie
wordt gevormd door aangeboren en in de hersenen verankerde factoren.
(gestalt = geheel/configuratie)
Functionalisme: historische stroming binnen de psychologie die meende dat
psychische processen het beste begrepen kunnen worden in het licht van hun
adaptieve nut en functie.
- Belangstelling voor emoties, relatie lichaam tot gedrag.
- Op welke wijze passen mensen zich aan?
- Eerste toegepaste psychologie het toepassen en hoe kan het iets
verbeteren.
- Ook gebruik van introspectie.
‘Het nieuwe leren’ progressive education. nadruk op echt doen.
Cognitief perspectief: een van de belangrijkste psychologische perspectieven,
waarbij de nadruk ligt op mentale processen, zoals leren/geheugen/perceptie en
denken als vormen van informatieverwerking.
- Brain imaging-technieken.
3.Het behavioristische perspectief: nadruk op waarneembaar gedrag
- Waarnemen + tabula rasa.
- Bestuderen van de geest zou niet een deel van de psychologie moeten
uitmaken.
- Fysieke stimuli vanuit de omgeving en de waarneembare reacties daarop.
- ‘Kun je bewijzen dat je een geest hebt?’
Behaviorisme: een historische school die ernaar streefde om van de psychologie
een objectieve wetenschap te maken die zich alleen op gedrag richtte (en niet op
mentale processen).
Behavioristisch proces: een psychologische invalshoek die de bron van onze
handelingen zoekt in stimuli vanuit de omgeving, i.p.v. innerlijke mentale processen.
