Eva Bardoul | Leerling Stella Maris College Meerssen
BIOLOGIE
Hoofdstuk 8
8.1
Structuur van DNA
Het erfelijk materiaal is opgeslagen in de kern in de vorm van chromatine.
Chromatine bestaat uit: DNA en bepaalde eiwitten (histonen).
Op de chromatineketen zitten een soort kralen, de nucleosomen. Het DNA is opgerold in
histonen, 8 histonen bij elkaar is
een pakketje, een nucleosoom.
Het DNA bevindt zich in de
celkern, in de chromosomen.
DNA = Desoxyribe-nucleic-acid.
De dubbele streng is opgebouwd
uit basenparen, die bij elkaar
worden gehouden door de
ruggengraat.
Basenparen
Een basenpaar is gecodeerd met
de letters A C G T. Dit zijn stikstofbasen, die met elkaar verbonden zijn via
waterstofbruggen. Deze noem je complementaire basen.
C (Cytosine) – G (Guanine) en T (Thymine) – (Adenine). Deze samen zijn de basenparen.
Ruggengraat
1. Fosfaatgroep (P). 5’ = fosfaat, omdat het vastzit aan de 5e koolstofatoom.
2. Suikergroep (5 hoekig). 3’ = OH-groep, omdat het vastzit aan de 3e koolstofatoom.
Deze delen wisselen af.
RNA
Enkelvoudige kopie van DNA.
- Ruggengraat
- Basen, geen basenpaar! Omdat het een enkele streng is.
Verschil: G C A
zijn hetzelfde bij
DNA en RNA,
maar T wordt U
(Uracil). Zo kan
je zien dat het
een kopie is.
RNA is een handleiding
voor eiwitmoleculen te
bouwen.
, Eva Bardoul | Leerling Stella Maris College Meerssen
BIOLOGIE
Een stukje DNA dat de erfelijke code bevat om een of meer eiwitten te synthetiseren, heet
een gen. Deze bestaat uit weinig of veel nucleotiden. Deze levert de instructie voor de
opbouw van een eiwit.
8.1.1
Verdubbeling van DNA
Voor de celdeling, in de interfase, moet DNA verdubbeld worden.
1. De ketens DNA worden gesplitst door het enzym helicase. De plaats waar het
openristen begint ziet eruit als een Y, heet daarom ook de replicatievork.
2. Met het behulp van DNA-polymerase worden nieuwe ketens gemaakt. Deze leest het
af in de 3’-5’ richting. De nieuwe DNA-keten wordt dus in de 5’-3’ richting gevormd.
3. Langs de leidende streng wordt steeds nieuw DNA gevormd, langs de volgende
streng wordt het nieuwe DNA in stukjes aan elkaar geplakt. Deze stukjes heten
Okazaki-fragmenten.
4. De Okazaki-fragmenten worden aan elkaar gekoppeld door het enzym ligase.
8.1.2
Polymerase-kettingreactie
De polymerase-kettingreactie, (PCR) is een methode om kleine stukjes DNA heel vaak te
kopiëren tot er genoeg van is om het DNA te bouwen en te analyseren.
Wat je nodig hebt is:
- Het enzym DNA-polymerase
- Het stukje DNA dat gekopieerd moet worden
- Heel veel nucleotiden (A C G T)
- Kleine beginnetjes, (Primers) van waaruit de polymerisatie kan starten.
Een primer is een stukje enkelstrengs DNA dat op de begin- of eindnucleotide van
het te kopiëren DNA past.
Er zijn 2 primers nodig: voor het begin van het DNA en voor het eind.
Tijdens de PCR-cyclus wordt het stukje DNA een keer gekopieerd.
1. Het DNA wordt verhit tot ongeveer 95 C. De twee DNA strengen gaan uit elkaar.
2. De temperatuur wordt verlaagd en de twee primers worden toegevoegd.
3. De temperatuur wordt verhoogd tot 72 C en DNA-polymerase en de nucleotiden
worden toegevoegd.
Vanuit de primers worden langs de enkelstrengs DNA nieuwe strengen DNA gevormd, dit
heet verlenging.
Het enkelstrengs DNA dient als matrijs voor de vorming van nieuwe strengen.
Te lage temperatuur: enkelstrengs wordt weer dubbelstrengs.
Te hoge temperatuur: DNA-polymerase denatureert. (verlies ruimtelijke structuur)
BIOLOGIE
Hoofdstuk 8
8.1
Structuur van DNA
Het erfelijk materiaal is opgeslagen in de kern in de vorm van chromatine.
Chromatine bestaat uit: DNA en bepaalde eiwitten (histonen).
Op de chromatineketen zitten een soort kralen, de nucleosomen. Het DNA is opgerold in
histonen, 8 histonen bij elkaar is
een pakketje, een nucleosoom.
Het DNA bevindt zich in de
celkern, in de chromosomen.
DNA = Desoxyribe-nucleic-acid.
De dubbele streng is opgebouwd
uit basenparen, die bij elkaar
worden gehouden door de
ruggengraat.
Basenparen
Een basenpaar is gecodeerd met
de letters A C G T. Dit zijn stikstofbasen, die met elkaar verbonden zijn via
waterstofbruggen. Deze noem je complementaire basen.
C (Cytosine) – G (Guanine) en T (Thymine) – (Adenine). Deze samen zijn de basenparen.
Ruggengraat
1. Fosfaatgroep (P). 5’ = fosfaat, omdat het vastzit aan de 5e koolstofatoom.
2. Suikergroep (5 hoekig). 3’ = OH-groep, omdat het vastzit aan de 3e koolstofatoom.
Deze delen wisselen af.
RNA
Enkelvoudige kopie van DNA.
- Ruggengraat
- Basen, geen basenpaar! Omdat het een enkele streng is.
Verschil: G C A
zijn hetzelfde bij
DNA en RNA,
maar T wordt U
(Uracil). Zo kan
je zien dat het
een kopie is.
RNA is een handleiding
voor eiwitmoleculen te
bouwen.
, Eva Bardoul | Leerling Stella Maris College Meerssen
BIOLOGIE
Een stukje DNA dat de erfelijke code bevat om een of meer eiwitten te synthetiseren, heet
een gen. Deze bestaat uit weinig of veel nucleotiden. Deze levert de instructie voor de
opbouw van een eiwit.
8.1.1
Verdubbeling van DNA
Voor de celdeling, in de interfase, moet DNA verdubbeld worden.
1. De ketens DNA worden gesplitst door het enzym helicase. De plaats waar het
openristen begint ziet eruit als een Y, heet daarom ook de replicatievork.
2. Met het behulp van DNA-polymerase worden nieuwe ketens gemaakt. Deze leest het
af in de 3’-5’ richting. De nieuwe DNA-keten wordt dus in de 5’-3’ richting gevormd.
3. Langs de leidende streng wordt steeds nieuw DNA gevormd, langs de volgende
streng wordt het nieuwe DNA in stukjes aan elkaar geplakt. Deze stukjes heten
Okazaki-fragmenten.
4. De Okazaki-fragmenten worden aan elkaar gekoppeld door het enzym ligase.
8.1.2
Polymerase-kettingreactie
De polymerase-kettingreactie, (PCR) is een methode om kleine stukjes DNA heel vaak te
kopiëren tot er genoeg van is om het DNA te bouwen en te analyseren.
Wat je nodig hebt is:
- Het enzym DNA-polymerase
- Het stukje DNA dat gekopieerd moet worden
- Heel veel nucleotiden (A C G T)
- Kleine beginnetjes, (Primers) van waaruit de polymerisatie kan starten.
Een primer is een stukje enkelstrengs DNA dat op de begin- of eindnucleotide van
het te kopiëren DNA past.
Er zijn 2 primers nodig: voor het begin van het DNA en voor het eind.
Tijdens de PCR-cyclus wordt het stukje DNA een keer gekopieerd.
1. Het DNA wordt verhit tot ongeveer 95 C. De twee DNA strengen gaan uit elkaar.
2. De temperatuur wordt verlaagd en de twee primers worden toegevoegd.
3. De temperatuur wordt verhoogd tot 72 C en DNA-polymerase en de nucleotiden
worden toegevoegd.
Vanuit de primers worden langs de enkelstrengs DNA nieuwe strengen DNA gevormd, dit
heet verlenging.
Het enkelstrengs DNA dient als matrijs voor de vorming van nieuwe strengen.
Te lage temperatuur: enkelstrengs wordt weer dubbelstrengs.
Te hoge temperatuur: DNA-polymerase denatureert. (verlies ruimtelijke structuur)
