Anatomie en fysiologie/Anneleen Minner
HET ZENUWSTELSEL
9.1 Inleiding
2 orgaanstelsels coördineren alle andere orgaanstelsels:
• Zenuwstelsel
o Snelle respons
o Korte duur
• Hormoonstelsel
o Trage respons
o Lange duur
Functies zenuwstelsel:
• Meet intern en extern milieu
• Vangt prikkels op en brengt ze over
• Integreert info van de zintuigen
• Coördineert gewilde en ongewilde reacties van effectororganen (spieren en klieren)
Deze functies worden uitgevoerd door cellen:
neuronen/zenuwcellen
9.2 Indeling zenuwstelsel
, Anatomie en fysiologie/Anneleen Minner
• Centraal zenuwstelsel
• Autonoom ZS
Indeling onwillekeurig ZS :
Sympathisch activiteit Parasympathische rust
Vb. hartslag sneller, openen pupil Hartslag trager, sluiten pupil
Dus pupil opent bij alle sympathische acties, onafhankelijk van licht ! Vb. stress
9.3 Anatomische organisatie van het zenuwstelsel
, Anatomie en fysiologie/Anneleen Minner
• Meninges / hersenvliezen
Zenuwweefsel CZS:
• Kwetsbaar
• Hoge stofwisselingssnelheid (→ uitgebreide bloedtoevoer!)
• Veel voedingsstoffen en constante aanvoer van O2 nodig
• Isolatie van het bloed (stoffen die verstoren) nodig
• Bescherming tegen contact met beenderen nodig
→ Meninges:
o fysieke stabiliteit
o absorberen schokken
o 3 lagen gespecialiseerde vliezen
o Bij foramen magnum = hersenvliezen over in ruggenmergvliezen
o Bekleden hersenzenuwen & ruggenmergzenuwen door schedel/wervels & gaan over
in bindweefsel dat de perifere zenuwen omgeeft
Bestaande uit drie lagen, buiten naar binnen:
• Dura mater (harde hersenvlies)
- Buitenste deklaag CZS
- 2 vezelige lagen gescheiden door weefselvloeistof en bloedvaten (bloedruimten =
durale sinussen)
- Buitenste laag is vergroeid met beenvlies (NIET in het ruggenmerg = epidurale
ruimte)
- Epidurale ruimte= losmazig bindweefsel, bloedvaten en vetweefsel
- Epiduraalblok: tijdelijke sensibele blokade en motorische verlamming, in
onmiddelijke nabijheid door verdovende stof te injecteren
Vb.Pijn bij baring = onderste deel lenden/heiligbeen
- Soms 2 lagen vergroeid maar vaak gescheiden
- Binnenste laag = diep in schedelholte door =durale plooien
- Durale plooien = hersenen op zijn plaats houden
ligt binnenzijde tegen de schedel, verdubbelingen geven sinus (holte, bocht, buis)
systeem van buizen voor bloeduitwisseling
• Arachnoïdea (spinnenwebvlies)
- dun vlies met balkjes tussen dura en pia mater, bevat lymfevocht (tegen wrijving)
- weinig bloedvaten
- bestaat uit een laag plaveiselepitheelcellen
- onder epitheellaag = subarachnoïdale ruimte
= fijn weg van collage en elastische vezels
= gevuld met cerebrospnale vloeistof → schokbreker, bevat: opgelsote gassen,
voedingsstoffen, chemische signaalstoffen en afvalstoffen
• Pia mater (zachte hersenvlies)
- vaatvlies van de hersenen en ruggenmerg
- stevig met ondergelegen zenuwweefsel verbonden
- bloedvaten (O2 +voedingstoffen) lopen langs het opp. van deze laag binnen de
subarachnoïdale ruimte
, Anatomie en fysiologie/Anneleen Minner
- sterk doorbloed
- bloedvaten vertakken over hersenen ( hersenschors, zuurstof, voedingsstoffen)
- hersenen (1,4kg) = O2 van 28 kg skeletspierweefsel
Veel bloedvaten, volgt hele hersenoppervlak inclusief windingen en groeven
• Epiduraal en subduraal letsel
- Epiduraal: tussen dura mater en schedel = vb epidurale bloeding
- Subduraal: in subdurale ruimte (onderste laag dura mater) = vb subdurale bloeding
Weefsels in hersenen raken gekneld = ernstige aandoeningen
• Meningitis
- Ontsteking hersenvliezen
- Toevoer van bloed en cerebrospinaal vocht verstoord
- Neuronen en gliacellen sterven af
- (door hoofdwond, infectie (bacterie/virus)
9.4 Functie ruggenmerg
• Geleidingssysteem
- Hersenen naar periferie = motorische impulsen
HET ZENUWSTELSEL
9.1 Inleiding
2 orgaanstelsels coördineren alle andere orgaanstelsels:
• Zenuwstelsel
o Snelle respons
o Korte duur
• Hormoonstelsel
o Trage respons
o Lange duur
Functies zenuwstelsel:
• Meet intern en extern milieu
• Vangt prikkels op en brengt ze over
• Integreert info van de zintuigen
• Coördineert gewilde en ongewilde reacties van effectororganen (spieren en klieren)
Deze functies worden uitgevoerd door cellen:
neuronen/zenuwcellen
9.2 Indeling zenuwstelsel
, Anatomie en fysiologie/Anneleen Minner
• Centraal zenuwstelsel
• Autonoom ZS
Indeling onwillekeurig ZS :
Sympathisch activiteit Parasympathische rust
Vb. hartslag sneller, openen pupil Hartslag trager, sluiten pupil
Dus pupil opent bij alle sympathische acties, onafhankelijk van licht ! Vb. stress
9.3 Anatomische organisatie van het zenuwstelsel
, Anatomie en fysiologie/Anneleen Minner
• Meninges / hersenvliezen
Zenuwweefsel CZS:
• Kwetsbaar
• Hoge stofwisselingssnelheid (→ uitgebreide bloedtoevoer!)
• Veel voedingsstoffen en constante aanvoer van O2 nodig
• Isolatie van het bloed (stoffen die verstoren) nodig
• Bescherming tegen contact met beenderen nodig
→ Meninges:
o fysieke stabiliteit
o absorberen schokken
o 3 lagen gespecialiseerde vliezen
o Bij foramen magnum = hersenvliezen over in ruggenmergvliezen
o Bekleden hersenzenuwen & ruggenmergzenuwen door schedel/wervels & gaan over
in bindweefsel dat de perifere zenuwen omgeeft
Bestaande uit drie lagen, buiten naar binnen:
• Dura mater (harde hersenvlies)
- Buitenste deklaag CZS
- 2 vezelige lagen gescheiden door weefselvloeistof en bloedvaten (bloedruimten =
durale sinussen)
- Buitenste laag is vergroeid met beenvlies (NIET in het ruggenmerg = epidurale
ruimte)
- Epidurale ruimte= losmazig bindweefsel, bloedvaten en vetweefsel
- Epiduraalblok: tijdelijke sensibele blokade en motorische verlamming, in
onmiddelijke nabijheid door verdovende stof te injecteren
Vb.Pijn bij baring = onderste deel lenden/heiligbeen
- Soms 2 lagen vergroeid maar vaak gescheiden
- Binnenste laag = diep in schedelholte door =durale plooien
- Durale plooien = hersenen op zijn plaats houden
ligt binnenzijde tegen de schedel, verdubbelingen geven sinus (holte, bocht, buis)
systeem van buizen voor bloeduitwisseling
• Arachnoïdea (spinnenwebvlies)
- dun vlies met balkjes tussen dura en pia mater, bevat lymfevocht (tegen wrijving)
- weinig bloedvaten
- bestaat uit een laag plaveiselepitheelcellen
- onder epitheellaag = subarachnoïdale ruimte
= fijn weg van collage en elastische vezels
= gevuld met cerebrospnale vloeistof → schokbreker, bevat: opgelsote gassen,
voedingsstoffen, chemische signaalstoffen en afvalstoffen
• Pia mater (zachte hersenvlies)
- vaatvlies van de hersenen en ruggenmerg
- stevig met ondergelegen zenuwweefsel verbonden
- bloedvaten (O2 +voedingstoffen) lopen langs het opp. van deze laag binnen de
subarachnoïdale ruimte
, Anatomie en fysiologie/Anneleen Minner
- sterk doorbloed
- bloedvaten vertakken over hersenen ( hersenschors, zuurstof, voedingsstoffen)
- hersenen (1,4kg) = O2 van 28 kg skeletspierweefsel
Veel bloedvaten, volgt hele hersenoppervlak inclusief windingen en groeven
• Epiduraal en subduraal letsel
- Epiduraal: tussen dura mater en schedel = vb epidurale bloeding
- Subduraal: in subdurale ruimte (onderste laag dura mater) = vb subdurale bloeding
Weefsels in hersenen raken gekneld = ernstige aandoeningen
• Meningitis
- Ontsteking hersenvliezen
- Toevoer van bloed en cerebrospinaal vocht verstoord
- Neuronen en gliacellen sterven af
- (door hoofdwond, infectie (bacterie/virus)
9.4 Functie ruggenmerg
• Geleidingssysteem
- Hersenen naar periferie = motorische impulsen
