Samenvatting Uitwerking Leerdoelen

DC2
- Uitleggen wat het demarcatievraagstuk inhoudt en waarom het een centraal
vraagstuk binnen de wetenschapsfilosofie is
o Demarcatievraagstuk: wanneer is iets wetenschap of niet-wetenschap? Waar
wordt de grens getrokken?
 Wetenschapsfilosofie: “Karakteriseren van wetenschap en
onderzoeken in hoeverre aanspraken van de wetenschap
gerechtvaardigd zijn en inzicht geven in de plaats van de wetenschap
in cultuur en samenleving”
 Het demarcatievraagstuk is dus het fundament van de
wetenschapsfilosofie. Wetenschapsfilosofen proberen vanuit allerlei
verschillende invalshoeken het demarcatievraagstuk te beantwoorden,
waarbij ze dus een stroming in de wetenschapsfilosofie creëren.

- Onderscheidende elementen van logisch positivisme (Wiener-Kreis) en kritisch
rationalisme (Popper) en de verschillen daartussen benoemen en er kritisch op
reflecteren
o Termen
 Logisch positivisme:
 Verificatie
 Inductief
 Antimetafysische houding
 Empirische grondslag: alleen waarneming uit (goede)
experimenten geldt als geldige kennisvorm
 Universele criteria voor wetenschap
 Kritisch rationalisme:
 Falsificatie
 Deductief
 (Grotendeels) antimetafysische houding
 Theoriegeladen

o Methoden van wetenschap
 Verificatie (LP):
 Zintuigelijke waarneming enige bron van wetenschap
 Vanuit waarnemingen wordt theorie opgesteld
 Theorie wordt getoetst door hypotheses te toetsen
 Theorie wordt verworpen, bevestigd of bijgesteld
 Alleen op deze manier wordt kennis verworven  alleen
gebaseerd op (zintuigelijk) waarneembare feiten
 Falsificatie (KR)
 Actief op zoek naar weerleggen van hypothese
 Hypothese moet zo universeel, nauwkeurig en eenvoudig
mogelijk (en uiteraard falsificeerbaar) zijn
 (Waarheids)uitspraken/hypothesen zijn altijd interpretaties van
een impliciete of expliciete theorie  er zijn geen
waarnemingen die door absoluut geen theorie zijn
onderbouwd

,  Falsificeerbare hypothese voorbeeld:
o Zwarte zwanen bestaan  niet falsificeerbaar
o Zwarte zwanen bestaan niet  wel falsificeerbaar

o Waarheidsopvatting
 KR: corroboratiegraad
 Als een uitspraak niet weerlegd kan worden d.m.v.
wetenschappelijk onderzoek is er geen sprake van absolute
waarheid maar van een hoge corroboratiegraad: hoge
waarschijnlijkheid dat de uitspraak de waarheid is
 LP: door het verifiëren van theorieën komen we steeds dichter bij de
waarheid
 Beide stromingen gaan uit van een stijgende lijn: met de ontwikkeling
van de wetenschap komen we steeds dichter bij een universele
waarheid

TG4
- Criteria voor goede wetenschap benoemen vanuit het logisch positivisme en het
kritisch rationalisme
o LP:
 Empirische achtergrond moet correct zijn
 Persoonlijke bias van onderzoeker speelt geen rol
 Experiment is onberispelijk: er wordt voldaan aan de vereisten van de
gebruikte onderzoeksvorm
 Bijv. bij een RCT wordt er voldaan aan de eisen om als een RCT
te gelden
 Theoretische/conceptuele uitgangspunten moeten deugen (logisch,
causale verbanden)
o KR:
 Zelfde als LP
 Persoonlijke bias speelt deels een rol: elke uitspraak is theoriebeladen,
dus altijd invloed van onderzoeker  welke theorie wordt er gebruikt?
 Het kritisch rationalisme benadrukt het belang van falsifieerbaarheid
in wetenschappelijke theorieën. Een theorie kan als wetenschappelijk
worden beschouwd als het mogelijk is om deze te weerleggen of te
falsifiëren door middel van empirisch onderzoek of waarneming.
 • Falsificatie van hypothesen = goede wetenschap zou niet steeds
naar nieuwe bevestigingen moeten zoeken maar moet zich
bezighouden met het falsificeren van hypothesen. Door actief naar
zwakke plekken te zoeken wordt de theorie sterker als deze de
pogingen tot falsificatie doorstaat. De corroboratiegraad wordt dan
hoger.
 • Streef naar zo groot mogelijk empirische inhoud van de theorie
(aantal uitspraken afgeleid uit theorie en tot falsificatie kan leiden) –
universeler, nauwkeuriger, eenvoudiger.
 • Geen waarheid: ‘corroboratiegraad’ hoger (= de mate waarin
bewijsmateriaal/observaties een theorie ondersteunen)