Samenvatting: Stakeholdertheorie, strategie en
organisatie: Verleden, heden en toekomst
Inleiding
De stakeholdertheorie werd oorspronkelijk ontwikkeld door Freeman in 1984 als een theorie of
perspectief binnen het domein van strategisch management. In de loop van de tijd zijn de
ontwikkelingen binnen de stakeholdertheorie en het strategisch management echter uiteen gaan
lopen. Dit kwam doordat strategiedeskundigen steeds meer de nadruk legden op economische
theorieën, terwijl stakeholdertheoretici zich vooral concentreerden op normatieve ethiek. De
afgelopen 10 tot 15 jaar heeft er binnen het veld van strategie echter een 'stakeholder turn'
plaatsgevonden, waarbij steeds meer strategieonderzoekers een stakeholderperspectief aannemen.
In deze periode van convergentie hebben de onderzoekers drie belangrijke stappen overwogen. Ten
eerste is er een hernieuwde verbinding tussen stakeholdertheorie en strategische
managementstudie. Vervolgens wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste stromingen binnen
het strategisch management die de stakeholdertheorie hebben bevorderd in het afgelopen
decennium. Tot slot reflecteren de auteurs op hoe deze hereniging kan helpen bij het ontwikkelen
van duidelijkere inzichten over de organisatie van stakeholders en hun coöperatieve rol in
waardecreatie. McGahan's concept van de 'nieuwe stakeholdertheorie' (2021) wordt besproken als
een belofte voor een nieuw type strategietheorie die zowel de economische als de morele aspecten
van menselijke organisatie aanpakt, met nadruk op waardecreatie en waarde-appropriatie.
The Past: Divergence and Reconvergence
Stakeholdertheorie vindt zijn oorsprong in het boek van Edward Freeman uit 1984, "Strategic
Management: A Stakeholder Approach". Dit boek markeerde het begin van stakeholdertheorie als
onderdeel van strategisch management, maar de verdere ontwikkeling van beide velden vond
grotendeels geïsoleerd van elkaar plaats. Deze divergentie werd versterkt door een economische
draai in strategisch onderzoek in de jaren '80, waarbij de nadruk lag op economische theorievorming.
Stakeholdertheorie stelde zich op als een tegenhanger van traditionele economische theorieën door
de nadruk te leggen op samenwerking en het beheer van sociale relaties, in tegenstelling tot de focus
op marktconcurrentie en financiële waarde maximalisatie die kenmerkend was voor traditionele
benaderingen. Hierin worden mensen niet enkel gezien als rationele homo economicus, maar als
wezens met complexe gedragingen die verder gaan dan financieel eigenbelang.
Deze verschillen leidden ertoe dat de ontwikkeling van strategietheorieën in een andere richting
bewoog dan wat stakeholdertheoretici voor ogen hadden. Stakeholdertheorie omvat een
economische dimensie (waardecreatie), een sociale dimensie (beheer van relaties) en een morele
dimensie (eerlijkheid), wat een schril contrast vormt met traditionele economische theorieën die
menselijke interacties reduceren tot zakelijke transacties.
De tweede reden voor de divergentie tussen stakeholdertheorie en strategisch management is dat
stakeholdertheorie zich steeds meer richtte op normatieve ethiek. Donaldson en Preston
identificeerden drie soorten stakeholdertheorie: descriptief, normatief, en instrumenteel. De
instrumentele stakeholdertheorie, die de relatie tussen stakeholdermanagement en de prestaties van
een bedrijf uitlegt, vormt een brug tussen stakeholdertheorie en ander strategisch
managementonderzoek. Echter, in de jaren '80 en '90 overheersten de descriptieve en normatieve
organisatie: Verleden, heden en toekomst
Inleiding
De stakeholdertheorie werd oorspronkelijk ontwikkeld door Freeman in 1984 als een theorie of
perspectief binnen het domein van strategisch management. In de loop van de tijd zijn de
ontwikkelingen binnen de stakeholdertheorie en het strategisch management echter uiteen gaan
lopen. Dit kwam doordat strategiedeskundigen steeds meer de nadruk legden op economische
theorieën, terwijl stakeholdertheoretici zich vooral concentreerden op normatieve ethiek. De
afgelopen 10 tot 15 jaar heeft er binnen het veld van strategie echter een 'stakeholder turn'
plaatsgevonden, waarbij steeds meer strategieonderzoekers een stakeholderperspectief aannemen.
In deze periode van convergentie hebben de onderzoekers drie belangrijke stappen overwogen. Ten
eerste is er een hernieuwde verbinding tussen stakeholdertheorie en strategische
managementstudie. Vervolgens wordt een overzicht gegeven van de belangrijkste stromingen binnen
het strategisch management die de stakeholdertheorie hebben bevorderd in het afgelopen
decennium. Tot slot reflecteren de auteurs op hoe deze hereniging kan helpen bij het ontwikkelen
van duidelijkere inzichten over de organisatie van stakeholders en hun coöperatieve rol in
waardecreatie. McGahan's concept van de 'nieuwe stakeholdertheorie' (2021) wordt besproken als
een belofte voor een nieuw type strategietheorie die zowel de economische als de morele aspecten
van menselijke organisatie aanpakt, met nadruk op waardecreatie en waarde-appropriatie.
The Past: Divergence and Reconvergence
Stakeholdertheorie vindt zijn oorsprong in het boek van Edward Freeman uit 1984, "Strategic
Management: A Stakeholder Approach". Dit boek markeerde het begin van stakeholdertheorie als
onderdeel van strategisch management, maar de verdere ontwikkeling van beide velden vond
grotendeels geïsoleerd van elkaar plaats. Deze divergentie werd versterkt door een economische
draai in strategisch onderzoek in de jaren '80, waarbij de nadruk lag op economische theorievorming.
Stakeholdertheorie stelde zich op als een tegenhanger van traditionele economische theorieën door
de nadruk te leggen op samenwerking en het beheer van sociale relaties, in tegenstelling tot de focus
op marktconcurrentie en financiële waarde maximalisatie die kenmerkend was voor traditionele
benaderingen. Hierin worden mensen niet enkel gezien als rationele homo economicus, maar als
wezens met complexe gedragingen die verder gaan dan financieel eigenbelang.
Deze verschillen leidden ertoe dat de ontwikkeling van strategietheorieën in een andere richting
bewoog dan wat stakeholdertheoretici voor ogen hadden. Stakeholdertheorie omvat een
economische dimensie (waardecreatie), een sociale dimensie (beheer van relaties) en een morele
dimensie (eerlijkheid), wat een schril contrast vormt met traditionele economische theorieën die
menselijke interacties reduceren tot zakelijke transacties.
De tweede reden voor de divergentie tussen stakeholdertheorie en strategisch management is dat
stakeholdertheorie zich steeds meer richtte op normatieve ethiek. Donaldson en Preston
identificeerden drie soorten stakeholdertheorie: descriptief, normatief, en instrumenteel. De
instrumentele stakeholdertheorie, die de relatie tussen stakeholdermanagement en de prestaties van
een bedrijf uitlegt, vormt een brug tussen stakeholdertheorie en ander strategisch
managementonderzoek. Echter, in de jaren '80 en '90 overheersten de descriptieve en normatieve
