KUNSTENAARS IN DE MIDDELEEUWEN: ALLESKUNNERS
Visueel communiceren was essentieel: De meeste mensen in deze tijd konden niet lezen.
Kunstenaars werden beschouwd als ambachtslieden en hadden een lage status.
Kunst werd in de vroege Middeleeuwen vaak gemaakt in kloosters
- Scriptorium = De plek waar boeken met de hand werden overgeschreven, van miniaturen
werden voorzien en werden gebonden.
- In een Scriptorium was veel daglicht nodig om minuscule details van boekillustraties te
maken, had dus vaak veel ramen/vensters.
- Niet alleen nonnen en monniken maakten kunst, vaak werden ze geholpen door gewone
mensen (leken) en lekenbroeders.
Vanaf 1200 werden de steden belangrijker en ontstond daar een koperspubliek.
- Verschillende specialisaties, vaak vanuit huis, zoals: Borduren, steenhouwen, schilderen,
wapensmeden, glas-in-lood productie.
Werd per stad georganiseerd in gilden = belangenorganisatie van personen met
hetzelfde beroep.
- Meester-gezel-leerling systeem = Meester werkte samen met zijn gezellen (medewerkers
die het vak al onder de knie hadden). Gezel kon uiteindelijk zelf meester worden door een
‘meesterproef’ te doen. Verder waren er ook leerlingen die het vak nog moesten leren.
- In dorpen waren ook kunstenaars: zelfstandigen die opdrachten aannamen en vaak
rondreisden naar plekken waar behoefte was aan hun werk.
Voorbeeld van familiewerkplaats, schilderij van Jean Bourdichon ->
- Vrouwen speelden hier een even grote rol als mannen
- Vrouwen beoefenden vaak technieken als naaien en spinnen.
Net als kunstenaars van nu moesten kunstenaars vaak naast
hun artistieke werk vaak een andere baan/ onderneming hebben om
genoeg geld te verdienen.
Veel kunst was bestemd voor de inrichting
van kerken:
Altaarstukken, beelden van heiligen, glas-in-
loodramen en reliekhouders.
Reliekhouder = Kistjes waarin stukjes bot van de heiligen werden
bewaard. Ze zijn gemaakt van kostbare materialen, versierd met
edelstenen en kunnen verschillende vormen hebben.
(Reliekhouder in opdracht van hertog Hendrik de Leeuw) ->
Vaak werd kunst voor de kerk gefinancierd door vermogende
mensen die vaak zichzelf lieten afbeelden op het kunstwerk.
, Sommigen schonken niet alleen een object maar een hele kerk
- Bijvoorbeeld: Kloosterkerk van Cluny in Frankrijk, gefinancierd door koning Alfonso VI en
koning Hendrik I. (Romaanse kloosterkerk)
Bij kunst uit de Middeleeuwen is het vaak lastig te bepalen wie de maker is:
- Vaak werkten meerdere mensen aan 1 kunstwerk
- Kunstenaar zette niet altijd zijn naam erop
- Informatie over opdrachten in oude archieven vormt dan bron voor de naam van maker.
Miniatuurschilder Michiel van der Borch meldde wel zijn naam onder
een van zijn kunstwerken. Het kunstwerk laat de verovering van
Jeruzalem door de Romeinen zien, met er onder geschreven “In het jaar
1332 werd ik geïllustreerd door Michiel van der Borch.” ->
DE KUNSTENAAR IN DIENST VAN HET LAATMIDDELEEUWSE HOF
De kunstenaars die de beste arbeidsomstandigheden hadden waren de
kunstenaars in vaste dienst van een rijke familie of van het hof van een
hertog, prins of koning.
Voorbeeld van zo’n kunstenaar is Johan Maelwael (1370-1415), in dienst
van het Bourgondische hof.
- Kwam uit Nijmeegse kunstenaarsfamilie: Vader en oom beeldend kunstenaars, zwager
beeldhouwer en neefjes de Gebroeders van Lymborch (werden beroemd met verfijnde
boekillustraties)
- Aan de opdrachten van de familie van Maelwael/Lymborch, is te zien dat een kunstenaar in
die tijd veelzijdig moest zijn: Moest alles kunnen wat de opdrachtgever bestelde.
- Vaak decoreren van vlaggen en gebruiksvoorwerpen met familiewapen, elke adellijke
familie had er een en steeds meer mensen uit de stad ook.
Visueel communiceren was essentieel: De meeste mensen in deze tijd konden niet lezen.
Kunstenaars werden beschouwd als ambachtslieden en hadden een lage status.
Kunst werd in de vroege Middeleeuwen vaak gemaakt in kloosters
- Scriptorium = De plek waar boeken met de hand werden overgeschreven, van miniaturen
werden voorzien en werden gebonden.
- In een Scriptorium was veel daglicht nodig om minuscule details van boekillustraties te
maken, had dus vaak veel ramen/vensters.
- Niet alleen nonnen en monniken maakten kunst, vaak werden ze geholpen door gewone
mensen (leken) en lekenbroeders.
Vanaf 1200 werden de steden belangrijker en ontstond daar een koperspubliek.
- Verschillende specialisaties, vaak vanuit huis, zoals: Borduren, steenhouwen, schilderen,
wapensmeden, glas-in-lood productie.
Werd per stad georganiseerd in gilden = belangenorganisatie van personen met
hetzelfde beroep.
- Meester-gezel-leerling systeem = Meester werkte samen met zijn gezellen (medewerkers
die het vak al onder de knie hadden). Gezel kon uiteindelijk zelf meester worden door een
‘meesterproef’ te doen. Verder waren er ook leerlingen die het vak nog moesten leren.
- In dorpen waren ook kunstenaars: zelfstandigen die opdrachten aannamen en vaak
rondreisden naar plekken waar behoefte was aan hun werk.
Voorbeeld van familiewerkplaats, schilderij van Jean Bourdichon ->
- Vrouwen speelden hier een even grote rol als mannen
- Vrouwen beoefenden vaak technieken als naaien en spinnen.
Net als kunstenaars van nu moesten kunstenaars vaak naast
hun artistieke werk vaak een andere baan/ onderneming hebben om
genoeg geld te verdienen.
Veel kunst was bestemd voor de inrichting
van kerken:
Altaarstukken, beelden van heiligen, glas-in-
loodramen en reliekhouders.
Reliekhouder = Kistjes waarin stukjes bot van de heiligen werden
bewaard. Ze zijn gemaakt van kostbare materialen, versierd met
edelstenen en kunnen verschillende vormen hebben.
(Reliekhouder in opdracht van hertog Hendrik de Leeuw) ->
Vaak werd kunst voor de kerk gefinancierd door vermogende
mensen die vaak zichzelf lieten afbeelden op het kunstwerk.
, Sommigen schonken niet alleen een object maar een hele kerk
- Bijvoorbeeld: Kloosterkerk van Cluny in Frankrijk, gefinancierd door koning Alfonso VI en
koning Hendrik I. (Romaanse kloosterkerk)
Bij kunst uit de Middeleeuwen is het vaak lastig te bepalen wie de maker is:
- Vaak werkten meerdere mensen aan 1 kunstwerk
- Kunstenaar zette niet altijd zijn naam erop
- Informatie over opdrachten in oude archieven vormt dan bron voor de naam van maker.
Miniatuurschilder Michiel van der Borch meldde wel zijn naam onder
een van zijn kunstwerken. Het kunstwerk laat de verovering van
Jeruzalem door de Romeinen zien, met er onder geschreven “In het jaar
1332 werd ik geïllustreerd door Michiel van der Borch.” ->
DE KUNSTENAAR IN DIENST VAN HET LAATMIDDELEEUWSE HOF
De kunstenaars die de beste arbeidsomstandigheden hadden waren de
kunstenaars in vaste dienst van een rijke familie of van het hof van een
hertog, prins of koning.
Voorbeeld van zo’n kunstenaar is Johan Maelwael (1370-1415), in dienst
van het Bourgondische hof.
- Kwam uit Nijmeegse kunstenaarsfamilie: Vader en oom beeldend kunstenaars, zwager
beeldhouwer en neefjes de Gebroeders van Lymborch (werden beroemd met verfijnde
boekillustraties)
- Aan de opdrachten van de familie van Maelwael/Lymborch, is te zien dat een kunstenaar in
die tijd veelzijdig moest zijn: Moest alles kunnen wat de opdrachtgever bestelde.
- Vaak decoreren van vlaggen en gebruiksvoorwerpen met familiewapen, elke adellijke
familie had er een en steeds meer mensen uit de stad ook.
