In dit ontwerp gerichte onderzoek staat de volgende onderzoeksvraag centraal: “Hoe kunnen de
medewerkers van X een observatietechniek inzetten om eenduidige rapportages en adviezen te
bieden aan gezinnen met meervoudige en complexe problemen”.
Uit de onderzoeksresultaten van de testfase kan door middel van het gebruik van een
observatieschema gedetailleerde informatie worden verzameld over het gedrag en behoeften van
het kind in verschillende contexten, waardoor een beter beeld ontstaat van de problematieken en
mogelijke oorzaken hiervan. Dit kan helpen om een meer integrale aanpak te ontwikkelen, waarbij
verschillende hulpverleners en instanties samenwerken om het kind en de context te ondersteunen.
Als iedereen werkt volgens een observatieschema zorgt dit voor een betere afstemming en een
integrale aanpak, omdat iedere professional observeert volgens dezelfde observatieschema’s.
Hierdoor zijn de vragen die op het observatieschema staan bij iedere observatie gelijk en kunnen
opbrengsten met elkaar vergeleken worden om te beoordelen of het ouderschapsdoel behaald is.
Uit de tool: “Contextueel interview met medewerkers van X” en de tool: “Observeren van
medewerkers van X” is ook gebleken dat medewerkers van X geen observatietechniek kennen en of
gebruiken. Observaties verlopen zonder structuur en de medewerkers van X observeren volgens een
open en beschrijvende observatie. Alle medewerkers van X observeren anders en letten daarbij ook
op andere opvallendheden. Dit blijkt uit de tool: “Observeert iedereen anders?”. De eerste tools (‘Fly
on the wall’ en ‘Observeert ieder persoon anders’) zijn ingezet om te kijken hoe medewerkers van X
observeren. In de opbrengsten van de tool: “Observeert iedereen anders?” is beschreven dat
uitkomsten van een observatie erg uiteen liggen. In een verder stadium van het onderzoek is het
misschien ook wel ‘logisch’ dat ieder mens anders observeert en anders kijkt vanuit referentiekaders,
als er geen gebruikt wordt gemaakt van observatietechnieken.
Door een observatieschema voor een eetmoment toe te voegen in de werkwijze kan er gewerkt
worden volgens een duidelijke observatietechniek. Het observatieschema refereert weer naar de
zeven ouderschapsdoelen voor een ‘goed genoeg’ opvoederschap volgens X. Hieronder op een rijtje
de zeven ouderschapsdoelen volgens X. De reden waarom er gekozen is voor het ontwerpen van een
observatieschema voor een eetmoment staat vermeld onder het kopje ‘Observatieschema opstellen
voor de medewerkers van X’.
De zeven ouderschapsdoelen voor een ‘goed genoeg’ opvoederschap volgens X op een rijtje: 172
1. Algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL)
2. Emotionele beschikbaarheid/hechting
3. Leerbaarheid
4. Ontwikkeling
5. Stabiliteit
6. Veiligheid
7. Voorbeeldgedrag
Door de tool: “Observeren van medewerkers van X” is gebleken dat de medewerkers van X na een
observatie moment de bevindingen vanuit de observatie niet na bespreken met de cliënt(en).
Volgens de werkwijze van X moeten jeugdzorgmedewerkers krachten en zorgen bespreken met
172
X zorgplan ons dossier. (z.d.). X ons dossier. https://X.ons-dossier.nl/clients/315/care_plan
64
, cliënten.173 Dit biedt ook transparantie naar de cliënten toe, wat ook refereert aan de beroepscode
‘Professionals in sociaal werk’.174 In het observatieschema staat een kopje met de terugkoppeling
naar de cliënten om zorgen en krachten terug te geven.
Door een observatieschema te integreren in de werkwijze en protocollen van X kan er gewerkt
worden vanuit dezelfde werkmethode als gaat om observeren. Als elke medewerker van X werkt met
dezelfde observatieschema’s, krijg je een op maat gesneden hulpverlening, waarbij de vragen vanuit
het observatieschema waarop geobserveerd en in kaart wordt gebracht. Als de observatieschema’s
worden ingezet, kan er gemeten worden of dit daadwerkelijk bijdraagt aan een meer
gestructureerde, systematische en betrouwbare aanpak binnen de gehele organisatie.
Terugblik
X heeft in het gehele jaar van ontwerp gerichte onderzoek te maken gehad met wisselingen in het
team van medewerkers. In een periode van een aantal maanden zijn diverse (minimaal vijf
professionals) die jarenlang bij X werkzaam waren, weg gegaan bij de organisatie. De voornaamste
reden waarom medewerkers van X de organisatie verlieten was om onduidelijkheden of een niet
eenduidige werkwijze op organisatorisch gebied.
Toen het ontwerp gerichte onderzoek werd gestart had het team van X al te maken met nieuwe
medewerkers en was er geen teamleider werkzaam binnen de organisatie. Er was geen
aanspreekpunt voor het team. De teamleider die later in het proces van het ontwerp gerichte
onderzoek aangenomen was, is later om verschillende redenen ontslagen. Er werden meer dan vijf
nieuwe medewerkers aangenomen in korte periode.
In de beginfase van het onderzoek kon er vrijwel direct een onderzoeksvraag worden geformuleerd.
Op een plek waarbij de gehele dag wordt geobserveerd zonder observatietechniek was de link snel
gelegd om daar de focus op te leggen. In de eerste maanden van het ontwerp gerichte onderzoek is
er veel gesproken met de gedragswetenschapper over de organisatie en eventuele ideeën voor een
onderwerp van het ontwerp gerichte onderzoek. De gedragswetenschapper was nauw betrokken bij
het onderzoek en er stond ook een interview gepland om de diepte in te gaan over observeren
binnen de organisatie. De gedragswetenschapper die werkzaam was heeft X toen destijds verlaten.
De onderzoeker was na het uitvoeren van deskresearch ervan overtuigt dat een observatietechniek
bijdraagt aan een meer gestructureerde aanpak binnen X. Of dit ook de oplossing is voor een meer
samenhangende aanpak van de gehele organisatie wordt betwijfeld, omdat de onderzoeker niet
gevraagd heeft of medewerkers van X belang hebben bij het gebruiken van een observatieschema.
De onderzoeker is simpelweg gelijk na het signaleren van een vraagstuk, direct aan de slag gegaan
met het ontwikkelen van een observatietechniek. Uit de tool: “Contextueel interview” is wel naar
voren gekomen dat het gebruiken van een observatietechniek kan bijdragen aan een duidelijke
manier van observeren binnen X.
173
X zorgplan ons dossier. (z.d.). X ons dossier. https://X.ons-dossier.nl/clients/315/care_plan
174
Beroepscode sociaal werk. (2021). Beroepscode voor professionals in sociaal werk. Geraadpleegd op 24 maart 2023, van
https://www.bpsw.nl/app/uploads/BPSW-Beroepscode-2021.pdf
65
medewerkers van X een observatietechniek inzetten om eenduidige rapportages en adviezen te
bieden aan gezinnen met meervoudige en complexe problemen”.
Uit de onderzoeksresultaten van de testfase kan door middel van het gebruik van een
observatieschema gedetailleerde informatie worden verzameld over het gedrag en behoeften van
het kind in verschillende contexten, waardoor een beter beeld ontstaat van de problematieken en
mogelijke oorzaken hiervan. Dit kan helpen om een meer integrale aanpak te ontwikkelen, waarbij
verschillende hulpverleners en instanties samenwerken om het kind en de context te ondersteunen.
Als iedereen werkt volgens een observatieschema zorgt dit voor een betere afstemming en een
integrale aanpak, omdat iedere professional observeert volgens dezelfde observatieschema’s.
Hierdoor zijn de vragen die op het observatieschema staan bij iedere observatie gelijk en kunnen
opbrengsten met elkaar vergeleken worden om te beoordelen of het ouderschapsdoel behaald is.
Uit de tool: “Contextueel interview met medewerkers van X” en de tool: “Observeren van
medewerkers van X” is ook gebleken dat medewerkers van X geen observatietechniek kennen en of
gebruiken. Observaties verlopen zonder structuur en de medewerkers van X observeren volgens een
open en beschrijvende observatie. Alle medewerkers van X observeren anders en letten daarbij ook
op andere opvallendheden. Dit blijkt uit de tool: “Observeert iedereen anders?”. De eerste tools (‘Fly
on the wall’ en ‘Observeert ieder persoon anders’) zijn ingezet om te kijken hoe medewerkers van X
observeren. In de opbrengsten van de tool: “Observeert iedereen anders?” is beschreven dat
uitkomsten van een observatie erg uiteen liggen. In een verder stadium van het onderzoek is het
misschien ook wel ‘logisch’ dat ieder mens anders observeert en anders kijkt vanuit referentiekaders,
als er geen gebruikt wordt gemaakt van observatietechnieken.
Door een observatieschema voor een eetmoment toe te voegen in de werkwijze kan er gewerkt
worden volgens een duidelijke observatietechniek. Het observatieschema refereert weer naar de
zeven ouderschapsdoelen voor een ‘goed genoeg’ opvoederschap volgens X. Hieronder op een rijtje
de zeven ouderschapsdoelen volgens X. De reden waarom er gekozen is voor het ontwerpen van een
observatieschema voor een eetmoment staat vermeld onder het kopje ‘Observatieschema opstellen
voor de medewerkers van X’.
De zeven ouderschapsdoelen voor een ‘goed genoeg’ opvoederschap volgens X op een rijtje: 172
1. Algemene dagelijkse levensverrichtingen (ADL)
2. Emotionele beschikbaarheid/hechting
3. Leerbaarheid
4. Ontwikkeling
5. Stabiliteit
6. Veiligheid
7. Voorbeeldgedrag
Door de tool: “Observeren van medewerkers van X” is gebleken dat de medewerkers van X na een
observatie moment de bevindingen vanuit de observatie niet na bespreken met de cliënt(en).
Volgens de werkwijze van X moeten jeugdzorgmedewerkers krachten en zorgen bespreken met
172
X zorgplan ons dossier. (z.d.). X ons dossier. https://X.ons-dossier.nl/clients/315/care_plan
64
, cliënten.173 Dit biedt ook transparantie naar de cliënten toe, wat ook refereert aan de beroepscode
‘Professionals in sociaal werk’.174 In het observatieschema staat een kopje met de terugkoppeling
naar de cliënten om zorgen en krachten terug te geven.
Door een observatieschema te integreren in de werkwijze en protocollen van X kan er gewerkt
worden vanuit dezelfde werkmethode als gaat om observeren. Als elke medewerker van X werkt met
dezelfde observatieschema’s, krijg je een op maat gesneden hulpverlening, waarbij de vragen vanuit
het observatieschema waarop geobserveerd en in kaart wordt gebracht. Als de observatieschema’s
worden ingezet, kan er gemeten worden of dit daadwerkelijk bijdraagt aan een meer
gestructureerde, systematische en betrouwbare aanpak binnen de gehele organisatie.
Terugblik
X heeft in het gehele jaar van ontwerp gerichte onderzoek te maken gehad met wisselingen in het
team van medewerkers. In een periode van een aantal maanden zijn diverse (minimaal vijf
professionals) die jarenlang bij X werkzaam waren, weg gegaan bij de organisatie. De voornaamste
reden waarom medewerkers van X de organisatie verlieten was om onduidelijkheden of een niet
eenduidige werkwijze op organisatorisch gebied.
Toen het ontwerp gerichte onderzoek werd gestart had het team van X al te maken met nieuwe
medewerkers en was er geen teamleider werkzaam binnen de organisatie. Er was geen
aanspreekpunt voor het team. De teamleider die later in het proces van het ontwerp gerichte
onderzoek aangenomen was, is later om verschillende redenen ontslagen. Er werden meer dan vijf
nieuwe medewerkers aangenomen in korte periode.
In de beginfase van het onderzoek kon er vrijwel direct een onderzoeksvraag worden geformuleerd.
Op een plek waarbij de gehele dag wordt geobserveerd zonder observatietechniek was de link snel
gelegd om daar de focus op te leggen. In de eerste maanden van het ontwerp gerichte onderzoek is
er veel gesproken met de gedragswetenschapper over de organisatie en eventuele ideeën voor een
onderwerp van het ontwerp gerichte onderzoek. De gedragswetenschapper was nauw betrokken bij
het onderzoek en er stond ook een interview gepland om de diepte in te gaan over observeren
binnen de organisatie. De gedragswetenschapper die werkzaam was heeft X toen destijds verlaten.
De onderzoeker was na het uitvoeren van deskresearch ervan overtuigt dat een observatietechniek
bijdraagt aan een meer gestructureerde aanpak binnen X. Of dit ook de oplossing is voor een meer
samenhangende aanpak van de gehele organisatie wordt betwijfeld, omdat de onderzoeker niet
gevraagd heeft of medewerkers van X belang hebben bij het gebruiken van een observatieschema.
De onderzoeker is simpelweg gelijk na het signaleren van een vraagstuk, direct aan de slag gegaan
met het ontwikkelen van een observatietechniek. Uit de tool: “Contextueel interview” is wel naar
voren gekomen dat het gebruiken van een observatietechniek kan bijdragen aan een duidelijke
manier van observeren binnen X.
173
X zorgplan ons dossier. (z.d.). X ons dossier. https://X.ons-dossier.nl/clients/315/care_plan
174
Beroepscode sociaal werk. (2021). Beroepscode voor professionals in sociaal werk. Geraadpleegd op 24 maart 2023, van
https://www.bpsw.nl/app/uploads/BPSW-Beroepscode-2021.pdf
65
