Duurzaam denken en handelen
Preventie
Ziektepreventie
Dit is het voorkomen van specifieke ziekten of aandoeningen. Er zijn hierbij 4 strategieën:
1. Primaire preventie
Hierbij voorkom je een slechte gezondheid
Vb. vaccinatie, sporten
2. Secundaire preventie
Dit is het vroegtijdig opsporen en behandelen, de doelgroep is een risicopopulatie.
Vb. borstkankerscreening
3. Tertiaire preventie
Hier gaat het over mensen die een bepaalde aandoening hebben en voorkomen dat het
erger wordt.
Vb. diabetespatiënten
4. Quaternaire preventie
Dit is het vermijden van onnodige interventies.
Vb. het onnodig toedienen van antibiotica bij een infectie
Gezondheidsvoorlichting
Hierbij worden individuelen of groepen in staat gesteld om te kiezen voor gezond gedrag.
Er zijn 3 strategieën:
1. Informeren = kennis en inzicht vergroten
2. Sensibiliseren = attitudes en normen beïnvloeden
3. Opvoeden/trainen = vaardigheden aanleren
1
,Gezondheidsbescherming
Dit is het voorkomen van ziekten, aandoeningen of invaliditeit. Dit kan door het voorkomen of
beperken van de blootstelling aan gevaren of risico’s.
Gezondheidsbevordering
Hierbij worden individuelen of groepen aangesteld om controle te verwerven over de determinanten
van hun gezondheid. Deze determinanten kunnen positief of negatief zijn:
Positief: al op vroege leeftijd een vaccinatie toedienen.
Negatief: door een onveilige omgeving je kind niet met de fiets naar school sturen.
Er zijn 4 strategieën om gezonde keuzes evidenter en ongezonde keuzes minder evident te maken:
1. Gezondheidseducatie
Mensen informeren, versterken en motiveren dat bepaalde zaken gevolgen hebben.
Vb. roken
2. Omgevingsinterventies
Het creëren van een ondersteunende omgeving.
Vb. niet meer roken binnen of op de trein
3. Regels en afspraken
Vb. coronaregels
4. Zorg en begeleiding
Een vroege detectie of doorverwijzing
Vb. tabacologen
2
,Een reis door de tijd:
Van hoe gezondheidsbevordering is ontstaan tot wat het vandaag is.
1. Volksgezondheid/public health
De aanleiding vond plaats in de 19e eeuw door de industrialisering met slechte arbeids- en
woonomstandigheden. In de eerste helft van de 19 e eeuw liet men het allemaal gebeuren,
maar het werd onhoudbaar. Er kwam vooruitgang in de geneeskunde. Men merkte dat ziekte
gelinkt was aan de leefomstandigheden en dat men die dus kon vermijden.
De visies van public health:
- Gezondheid = de afwezigheid van ziekte (het biomedisch model)
- Strategie = collectieve overheidsmaatregelen voor ziektepreventie
- Actoren = medici en de overheid
- Gevolg = een daling in de infectieziekten en een langere levensduur
2. Gezondheidsvoorlichting/health education
Dit kwam naar aanleiding van wereldoorlogen met hongersnoden en psychologische of
fysieke trauma’s. men zei dat kennis voldoende was en ze gingen focussen op educatie.
De visies van health education:
- Gezondheid = een toestand van volledig fysiek, psychische en sociaal welbevinden
- Strategie = kennis vergroten
- Actoren = medici en onderwijs
- Gevolg = er is een daling van hartinfarcten en rookgedrag bij mannen
3. Gezondheidsbevordering/health promotion
De aanleiding hiertoe was de blijvende toename van welvaartziekten. Men merkt dat
educatie alleen niet volstaat, daardoor ontstond het model van Lalonde. In dit model zie je
de determinanten die een invloed hebben op de gezondheid.
3
, Er wordt een charter gecreëerd in Ottawa, dit is het basisdocument voor
gezondheidspromotie. Het biedt een antwoord op het probleem van de toenemende
welvaartziekten. Binnen dit charter zijn er 5 actieterreinen opgesteld:
- Persoonlijke vaardigheden versterken
- Een ondersteunende omgeving bouwen
- Gemeenschapsacties versterken
- Gezondheidsdiensten heroriënteren
- Een gezond beleid vormen
Door dit charter was er een verzoening van de verschillende perspectieven
De visies van health promotion:
- Gezondheid = klemtoon op zelfregulatie en empowerment
- Strategie = mix van strategieën
- Actoren = multidisciplinair
4. New public health
De aanleiding waren de chronische ziekten, de psychische klachten en de
gezondheidsongelijkheid. New public health wil de gezondheid en het welzijn maximaliseren
en de sociale en globale ongelijkheden terugdringen. Dit moet gebeuren door de focus te
leggen op factoren die gezondheid en welbevinden bepalen en niet door te focussen op de
factoren die ziekte bepalen. Ze willen dus inzetten op positieve gezondheid.
Er werd een nieuw charter opgesteld, het Bangkok charter. Hierin staat wat nodig is om de
determinanten van gezondheid aan te pakken in een geglobaliseerde wereld.
De visies van new public health:
- Gezondheid = een positieve staat met een vermogen om belangrijke doelen te
verwezelijken.
- Strategie = gezondheidsbevordering
- Actoren = multidisciplinair
4
Preventie
Ziektepreventie
Dit is het voorkomen van specifieke ziekten of aandoeningen. Er zijn hierbij 4 strategieën:
1. Primaire preventie
Hierbij voorkom je een slechte gezondheid
Vb. vaccinatie, sporten
2. Secundaire preventie
Dit is het vroegtijdig opsporen en behandelen, de doelgroep is een risicopopulatie.
Vb. borstkankerscreening
3. Tertiaire preventie
Hier gaat het over mensen die een bepaalde aandoening hebben en voorkomen dat het
erger wordt.
Vb. diabetespatiënten
4. Quaternaire preventie
Dit is het vermijden van onnodige interventies.
Vb. het onnodig toedienen van antibiotica bij een infectie
Gezondheidsvoorlichting
Hierbij worden individuelen of groepen in staat gesteld om te kiezen voor gezond gedrag.
Er zijn 3 strategieën:
1. Informeren = kennis en inzicht vergroten
2. Sensibiliseren = attitudes en normen beïnvloeden
3. Opvoeden/trainen = vaardigheden aanleren
1
,Gezondheidsbescherming
Dit is het voorkomen van ziekten, aandoeningen of invaliditeit. Dit kan door het voorkomen of
beperken van de blootstelling aan gevaren of risico’s.
Gezondheidsbevordering
Hierbij worden individuelen of groepen aangesteld om controle te verwerven over de determinanten
van hun gezondheid. Deze determinanten kunnen positief of negatief zijn:
Positief: al op vroege leeftijd een vaccinatie toedienen.
Negatief: door een onveilige omgeving je kind niet met de fiets naar school sturen.
Er zijn 4 strategieën om gezonde keuzes evidenter en ongezonde keuzes minder evident te maken:
1. Gezondheidseducatie
Mensen informeren, versterken en motiveren dat bepaalde zaken gevolgen hebben.
Vb. roken
2. Omgevingsinterventies
Het creëren van een ondersteunende omgeving.
Vb. niet meer roken binnen of op de trein
3. Regels en afspraken
Vb. coronaregels
4. Zorg en begeleiding
Een vroege detectie of doorverwijzing
Vb. tabacologen
2
,Een reis door de tijd:
Van hoe gezondheidsbevordering is ontstaan tot wat het vandaag is.
1. Volksgezondheid/public health
De aanleiding vond plaats in de 19e eeuw door de industrialisering met slechte arbeids- en
woonomstandigheden. In de eerste helft van de 19 e eeuw liet men het allemaal gebeuren,
maar het werd onhoudbaar. Er kwam vooruitgang in de geneeskunde. Men merkte dat ziekte
gelinkt was aan de leefomstandigheden en dat men die dus kon vermijden.
De visies van public health:
- Gezondheid = de afwezigheid van ziekte (het biomedisch model)
- Strategie = collectieve overheidsmaatregelen voor ziektepreventie
- Actoren = medici en de overheid
- Gevolg = een daling in de infectieziekten en een langere levensduur
2. Gezondheidsvoorlichting/health education
Dit kwam naar aanleiding van wereldoorlogen met hongersnoden en psychologische of
fysieke trauma’s. men zei dat kennis voldoende was en ze gingen focussen op educatie.
De visies van health education:
- Gezondheid = een toestand van volledig fysiek, psychische en sociaal welbevinden
- Strategie = kennis vergroten
- Actoren = medici en onderwijs
- Gevolg = er is een daling van hartinfarcten en rookgedrag bij mannen
3. Gezondheidsbevordering/health promotion
De aanleiding hiertoe was de blijvende toename van welvaartziekten. Men merkt dat
educatie alleen niet volstaat, daardoor ontstond het model van Lalonde. In dit model zie je
de determinanten die een invloed hebben op de gezondheid.
3
, Er wordt een charter gecreëerd in Ottawa, dit is het basisdocument voor
gezondheidspromotie. Het biedt een antwoord op het probleem van de toenemende
welvaartziekten. Binnen dit charter zijn er 5 actieterreinen opgesteld:
- Persoonlijke vaardigheden versterken
- Een ondersteunende omgeving bouwen
- Gemeenschapsacties versterken
- Gezondheidsdiensten heroriënteren
- Een gezond beleid vormen
Door dit charter was er een verzoening van de verschillende perspectieven
De visies van health promotion:
- Gezondheid = klemtoon op zelfregulatie en empowerment
- Strategie = mix van strategieën
- Actoren = multidisciplinair
4. New public health
De aanleiding waren de chronische ziekten, de psychische klachten en de
gezondheidsongelijkheid. New public health wil de gezondheid en het welzijn maximaliseren
en de sociale en globale ongelijkheden terugdringen. Dit moet gebeuren door de focus te
leggen op factoren die gezondheid en welbevinden bepalen en niet door te focussen op de
factoren die ziekte bepalen. Ze willen dus inzetten op positieve gezondheid.
Er werd een nieuw charter opgesteld, het Bangkok charter. Hierin staat wat nodig is om de
determinanten van gezondheid aan te pakken in een geglobaliseerde wereld.
De visies van new public health:
- Gezondheid = een positieve staat met een vermogen om belangrijke doelen te
verwezelijken.
- Strategie = gezondheidsbevordering
- Actoren = multidisciplinair
4
