Interculturele communicatie
Samenvatting colleges
College 1 - Introductie
Interculturele communicatie; hoe mensen van verschillende culturele achtergronden met elkaar
communiceren.
1. Cultuur (wat is cultuur? hoe verschillen culturen van elkaar?)
2. Communicatie (wat is communicatie? hoe verschilt communicatie per cultuur?)
3. Interculturele communicatie (wat gebeurt er wanneer culturen met elkaar in contact
komen?)
Cultuur
- Een set observeerbare praktijken?
- Een (gedeelde) manier van denken?
- Of allebei?
Wat is cultuur?
Liu et al 2015: ‘een specifieke manier van leven van iemand > doen en denken’.
Geertz 1973: ‘een gedeelde manier van betekenisgeven.
Hofstede et al 2010: ‘De collectieve mentale programmering die de leden van één groep of
categorie mensen onderscheidt van die van anderen’.
Cultuur als ‘ui’
Praktijken: wat we doen, hoe we iets doen.
- Symbolen
- Helden
- Rituelen
Waarden: waarom we iets doen.
Symbolen
Woorden, gebaren, afbeeldingen en voorwerpen die voor een bepaalde cultuur een specifieke
betekenis hebben (vlag, kleding, drank, voedsel).
Helden
Personen met eigenschappen die in de cultuur bijzonder gewaardeerd worden en die daardoor als
rolmodel dienen (Willem van Oranje, Nelson Mandela).
Rituelen
Handelingen die rationeel gesproken niet strikt noodzakelijk zijn,
maar die voor de leden van een cultuur essentieel zijn (Ramadan,
Koningsdag, Sinterklaas).
→ Dit zijn praktijken; dat is wat mensen doen. Buitenstaanders
kunnen deze praktijken waarnemen en afleiden wat de symbolen,
helden en rituelen zijn van een cultuur en wat de verschillen zijn
met de eigen cultuur.
Waarden
Waarden zijn meer kenmerkend voor een cultuur dan de symbolen,
helden en rituelen die in praktijk worden uitgedrukt. Waarden
,bepalen wat (niet) goed is en wat (niet) mag; het is de manier van denken en de visie op de wereld
die bij de cultuur hoort.
→ Leiden makkelijk tot misverstanden in interculturele communicatie.
→ Onderzoek met vragenlijsten.
Cultuur als ‘ui’ > Hofstede (ppt)
Instituties
***
Nationale culturen en subculturen
Nationale cultuur: groepen mensen die bij elkaar horen, omdat ze in één land wonen.
→ Maar: Staatsgrenzen vallen niet altijd samen met cultuurgrenzen.
1. Binnen één land kunnen cultuurverschillen tussen regio’s zijn; in Nederland boven/onder de
rivieren / stad of platteland.
2. Eenzelfde cultuur kan zich aan beide zijden van een staatsgrens bevinden; de
Frans-Belgische staatsgrens.
Subcultuur (sociale cultuur): ‘kleinere’ cultuur binnen een nationale cultuur.
1. Etnisch: een groep mensen met een gedeelde afkomst die door generaties zijn overgedragen
(migranten). Cultuurverschillen tussen migranten die in één land samenleven.
2. Sociale klassen: gender, leeftijd, godsdienst, onderwijs, inkomen.
→ Vallen vaak samen met regio verschillen.
3. Organisatiecultuur: cultuurverschillen tussen bedrijven.
Waarom interculturele communicatie?
> Globalisatie.
- Technologische ontwikkelingen
- Global village
- Plaats- en tijd barrières verdwijnen
De ‘KOF index of globalisation’
Economisch: handel, investeringen, belastingen op internationale handel.
Sociaal: persoonlijk contact, informatieverkeer, aantal McDonalds.
Politiek: buitenlandse ambassades in eigen land, lidmaatschap internationale organisaties, deelname
VN-missies, handelsverdragen.
Het belang van interculturele communicatie
- Iedereen kan met iedereen communiceren.
- Maar: we zijn niet allemaal hetzelfde.
- Zowel in ons dagelijks leven als in het bedrijfsleven komen we in contact met mensen uit
andere culturen.
- Ons culturele perspectief beïnvloedt hoe we communiceren en hoe we elkaars gedrag
interpreteren.
,College 2 - Cultuurmodellen voor communicatie
Nationale cultuur
Voor
- Gemeenschappelijke taal.
Tegen
- Door globalisatie komen meer verschillende culturen samen.
- Kleine subculturen binnen grotere culturen.
Oorsprong en evolutie van cross- en intercultureel onderzoek
Fase 1: eenvoudige documentatie van culturele verschillen.
Fase 2: ontwikkeling van zinvolle modellen voor het analyseren van culturele variabiliteit.
Fase 3: ontwikkeling van theorieën voor de gestructureerde weergave, verklaring en voorspelling van
culturele kenmerken en verschillen.
Maar: intercultureel onderzoek is een proces dat nog niet is afgerond. Het heeft een aantal zwakke
punten en beperkingen en is voortdurend in ontwikkeling om ze te minimaliseren of zelfs te
elimineren.
Mogelijkheden en grenzen van cross- en intercultureel onderzoek
Cross-cultureel
→ Onderzoek waarin men nagaat of, en in welk opzicht, culturen van elkaar verschillen in
communicatie.
→ In het cross-culturele onderzoek vergelijkt men culturen met elkaar (kenmerken etc.).
→ Dimensies Hofstede.
Intercultureel
→ Onderzoekt de interactie van verschillende culturen.
→ Cultuurstandaarden.
Onderzoek naar interculturele verschillen, kan verklaard worden uit (Hofstede);
- Power Distance (machtsafstand): in hoeverre wordt een ongelijke verdeling van macht
geaccepteerd en verwacht?
- Uncertainty avoidance (onzekerheidsvermijding): hoe hard proberen mensen onzekerheid
te vermijden?
- Individualisme/collectivisme
- Masculien/feminien
- Termijngerichtheid
Conclusie: verschillen tussen twee culturen kunnen worden veroorzaakt door cultuur, maar er kunnen
ook andere factoren een rol spelen.
→ Biologisch, geografisch (klimatologisch), economisch, religieus, demografisch, cultureel.
Niveaus van cultureel onderzoek
1. Macroniveau: nationale culturen analyseren.
2. Microniveau: iedereen heeft een eigen identiteit en ervaringen.
3. Mesoniveau: iedereen is lid van een heleboel culturen, nationale cultuur is daar één van.
Conclusie
1. Naast cultuur kunnen ook andere factoren een rol spelen.
, 2. Verschillende culturele niveaus kunnen een rol spelen bij culturele analyse.
3. Er zijn verschillende methoden voor cross- en interculturele kwesties.
4. Culture standards en culturele dimensies zijn altijd generalisaties.
5. Stereotypering is nooit helemaal uit te sluiten.
Interculturele communicatie - 3 basisbegrippen
1. Cultuur
2. Communicatie
3. Interculturele communicatie
Link tussen cultuur en communicatie
Communicatie: we delen met elkaar wie we zijn en wat we weten, maar …
Hoe we onze ideeën en gevoelens delen met anderen verschilt van cultuur tot cultuur.
2 Modellen voor communicatie (om communicatie te begrijpen/vergemakkelijken)
(1) Shannon & Weaver (1949)
→ Ontwierpen een model voor het verzenden van boodschappen via de telefoon.
Zender → Boodschap (informatie) → Ontvanger
Belemmeringen:
- Technische transmissie; ruis.
- Repertoire van de zender overlapt niet met de
ontvanger.
Problemen (té lineaire voorstelling van communicatie).
- Communicatie als eenrichtingsverkeer; geen ruimte
voor feedback.
- Geen rol voor context en situatie waarin het gesprek
plaatsvindt.
- Je communiceert ook met je ‘lichaam’; luidheid, tempo, houding, gebaren.
Communicatie verloopt effectiever naarmate de interpretatie die de ontvanger aan de boodschap
geeft, meer lijkt op de bedoeling die de zender met die boodschap had.
(2) Targowski & Bowman (1988)
= een verbetering ten opzichte van Shannon en Weaver.
Bestaat (grofweg) uit 2 delen:
1. Het gedeelte dat weergeeft hoe zender, ontvanger en buitenwereld met elkaar verbonden zijn
in communicatie.
2. Hoeveel aspecten zender en ontvanger op één lijn moeten om de communicatie goed te laten
verlopen.
Drie belangrijke verbeteringen tov Shannon en
Weaver:
1. Communicatie niet meer als
eenrichtingsverkeer.
2. Non-verbale en onbewuste communicatie
hebben ook een rol.
3. Iemands (bestaande) kennis van de
buitenwereld wordt meegenomen.
Samenvatting colleges
College 1 - Introductie
Interculturele communicatie; hoe mensen van verschillende culturele achtergronden met elkaar
communiceren.
1. Cultuur (wat is cultuur? hoe verschillen culturen van elkaar?)
2. Communicatie (wat is communicatie? hoe verschilt communicatie per cultuur?)
3. Interculturele communicatie (wat gebeurt er wanneer culturen met elkaar in contact
komen?)
Cultuur
- Een set observeerbare praktijken?
- Een (gedeelde) manier van denken?
- Of allebei?
Wat is cultuur?
Liu et al 2015: ‘een specifieke manier van leven van iemand > doen en denken’.
Geertz 1973: ‘een gedeelde manier van betekenisgeven.
Hofstede et al 2010: ‘De collectieve mentale programmering die de leden van één groep of
categorie mensen onderscheidt van die van anderen’.
Cultuur als ‘ui’
Praktijken: wat we doen, hoe we iets doen.
- Symbolen
- Helden
- Rituelen
Waarden: waarom we iets doen.
Symbolen
Woorden, gebaren, afbeeldingen en voorwerpen die voor een bepaalde cultuur een specifieke
betekenis hebben (vlag, kleding, drank, voedsel).
Helden
Personen met eigenschappen die in de cultuur bijzonder gewaardeerd worden en die daardoor als
rolmodel dienen (Willem van Oranje, Nelson Mandela).
Rituelen
Handelingen die rationeel gesproken niet strikt noodzakelijk zijn,
maar die voor de leden van een cultuur essentieel zijn (Ramadan,
Koningsdag, Sinterklaas).
→ Dit zijn praktijken; dat is wat mensen doen. Buitenstaanders
kunnen deze praktijken waarnemen en afleiden wat de symbolen,
helden en rituelen zijn van een cultuur en wat de verschillen zijn
met de eigen cultuur.
Waarden
Waarden zijn meer kenmerkend voor een cultuur dan de symbolen,
helden en rituelen die in praktijk worden uitgedrukt. Waarden
,bepalen wat (niet) goed is en wat (niet) mag; het is de manier van denken en de visie op de wereld
die bij de cultuur hoort.
→ Leiden makkelijk tot misverstanden in interculturele communicatie.
→ Onderzoek met vragenlijsten.
Cultuur als ‘ui’ > Hofstede (ppt)
Instituties
***
Nationale culturen en subculturen
Nationale cultuur: groepen mensen die bij elkaar horen, omdat ze in één land wonen.
→ Maar: Staatsgrenzen vallen niet altijd samen met cultuurgrenzen.
1. Binnen één land kunnen cultuurverschillen tussen regio’s zijn; in Nederland boven/onder de
rivieren / stad of platteland.
2. Eenzelfde cultuur kan zich aan beide zijden van een staatsgrens bevinden; de
Frans-Belgische staatsgrens.
Subcultuur (sociale cultuur): ‘kleinere’ cultuur binnen een nationale cultuur.
1. Etnisch: een groep mensen met een gedeelde afkomst die door generaties zijn overgedragen
(migranten). Cultuurverschillen tussen migranten die in één land samenleven.
2. Sociale klassen: gender, leeftijd, godsdienst, onderwijs, inkomen.
→ Vallen vaak samen met regio verschillen.
3. Organisatiecultuur: cultuurverschillen tussen bedrijven.
Waarom interculturele communicatie?
> Globalisatie.
- Technologische ontwikkelingen
- Global village
- Plaats- en tijd barrières verdwijnen
De ‘KOF index of globalisation’
Economisch: handel, investeringen, belastingen op internationale handel.
Sociaal: persoonlijk contact, informatieverkeer, aantal McDonalds.
Politiek: buitenlandse ambassades in eigen land, lidmaatschap internationale organisaties, deelname
VN-missies, handelsverdragen.
Het belang van interculturele communicatie
- Iedereen kan met iedereen communiceren.
- Maar: we zijn niet allemaal hetzelfde.
- Zowel in ons dagelijks leven als in het bedrijfsleven komen we in contact met mensen uit
andere culturen.
- Ons culturele perspectief beïnvloedt hoe we communiceren en hoe we elkaars gedrag
interpreteren.
,College 2 - Cultuurmodellen voor communicatie
Nationale cultuur
Voor
- Gemeenschappelijke taal.
Tegen
- Door globalisatie komen meer verschillende culturen samen.
- Kleine subculturen binnen grotere culturen.
Oorsprong en evolutie van cross- en intercultureel onderzoek
Fase 1: eenvoudige documentatie van culturele verschillen.
Fase 2: ontwikkeling van zinvolle modellen voor het analyseren van culturele variabiliteit.
Fase 3: ontwikkeling van theorieën voor de gestructureerde weergave, verklaring en voorspelling van
culturele kenmerken en verschillen.
Maar: intercultureel onderzoek is een proces dat nog niet is afgerond. Het heeft een aantal zwakke
punten en beperkingen en is voortdurend in ontwikkeling om ze te minimaliseren of zelfs te
elimineren.
Mogelijkheden en grenzen van cross- en intercultureel onderzoek
Cross-cultureel
→ Onderzoek waarin men nagaat of, en in welk opzicht, culturen van elkaar verschillen in
communicatie.
→ In het cross-culturele onderzoek vergelijkt men culturen met elkaar (kenmerken etc.).
→ Dimensies Hofstede.
Intercultureel
→ Onderzoekt de interactie van verschillende culturen.
→ Cultuurstandaarden.
Onderzoek naar interculturele verschillen, kan verklaard worden uit (Hofstede);
- Power Distance (machtsafstand): in hoeverre wordt een ongelijke verdeling van macht
geaccepteerd en verwacht?
- Uncertainty avoidance (onzekerheidsvermijding): hoe hard proberen mensen onzekerheid
te vermijden?
- Individualisme/collectivisme
- Masculien/feminien
- Termijngerichtheid
Conclusie: verschillen tussen twee culturen kunnen worden veroorzaakt door cultuur, maar er kunnen
ook andere factoren een rol spelen.
→ Biologisch, geografisch (klimatologisch), economisch, religieus, demografisch, cultureel.
Niveaus van cultureel onderzoek
1. Macroniveau: nationale culturen analyseren.
2. Microniveau: iedereen heeft een eigen identiteit en ervaringen.
3. Mesoniveau: iedereen is lid van een heleboel culturen, nationale cultuur is daar één van.
Conclusie
1. Naast cultuur kunnen ook andere factoren een rol spelen.
, 2. Verschillende culturele niveaus kunnen een rol spelen bij culturele analyse.
3. Er zijn verschillende methoden voor cross- en interculturele kwesties.
4. Culture standards en culturele dimensies zijn altijd generalisaties.
5. Stereotypering is nooit helemaal uit te sluiten.
Interculturele communicatie - 3 basisbegrippen
1. Cultuur
2. Communicatie
3. Interculturele communicatie
Link tussen cultuur en communicatie
Communicatie: we delen met elkaar wie we zijn en wat we weten, maar …
Hoe we onze ideeën en gevoelens delen met anderen verschilt van cultuur tot cultuur.
2 Modellen voor communicatie (om communicatie te begrijpen/vergemakkelijken)
(1) Shannon & Weaver (1949)
→ Ontwierpen een model voor het verzenden van boodschappen via de telefoon.
Zender → Boodschap (informatie) → Ontvanger
Belemmeringen:
- Technische transmissie; ruis.
- Repertoire van de zender overlapt niet met de
ontvanger.
Problemen (té lineaire voorstelling van communicatie).
- Communicatie als eenrichtingsverkeer; geen ruimte
voor feedback.
- Geen rol voor context en situatie waarin het gesprek
plaatsvindt.
- Je communiceert ook met je ‘lichaam’; luidheid, tempo, houding, gebaren.
Communicatie verloopt effectiever naarmate de interpretatie die de ontvanger aan de boodschap
geeft, meer lijkt op de bedoeling die de zender met die boodschap had.
(2) Targowski & Bowman (1988)
= een verbetering ten opzichte van Shannon en Weaver.
Bestaat (grofweg) uit 2 delen:
1. Het gedeelte dat weergeeft hoe zender, ontvanger en buitenwereld met elkaar verbonden zijn
in communicatie.
2. Hoeveel aspecten zender en ontvanger op één lijn moeten om de communicatie goed te laten
verlopen.
Drie belangrijke verbeteringen tov Shannon en
Weaver:
1. Communicatie niet meer als
eenrichtingsverkeer.
2. Non-verbale en onbewuste communicatie
hebben ook een rol.
3. Iemands (bestaande) kennis van de
buitenwereld wordt meegenomen.
