Bestuursrecht 2 Samenvatting / Eigen cijfer = 8,1

Bestuursrecht 2 – Samenvatting
H10
Handhaving:
 Bestuursrechtelijke instrumenten.
 Privaatrechtelijke bevoegdheden.
 Strafrecht

Voordelen bestuurlijke boete:
 Eenvoudig toe te passen.
 Effectief
 Zonder tussenkomst van rechter.

Strafrechtelijke sancties:
 Geldboete
 Gevangenisstraf
 Ontnemingsmaatregelen.

Bestuurlijke sancties:
 Bestuurlijke boete: Bestraffend.
 Last onder bestuursdwang: Herstelsanctie.
 Last onder dwangsom: Herstelsanctie.

Definities bestuurlijke handhaving (art. 5:1 Awb).
Sancties (art. 5:2 Awb):
 Bestuurlijke sanctie: Een door een bestuursorgaan wegens een overtreding opgelegde
verplichting of onthouden aanspraak.
 Herstelsanctie/Reparatoire sanctie;
 Bestraffende/Repressieve sanctie: Een bestuurlijke sanctie die beoogt de overtreder leed
toe te brengen.
Overtreden (art. 5:1 Awb):
 Overtreding: Een gedraging die in strijd is met het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk
voorschrift.
 Overtreder: Degene die de overtreding pleegt of medepleegt.

Herstelsanctie (art. 5:2 lid 1 Awb):
 Een sanctie die strekt tot het geheel of gedeeltelijk ongedaan maken of beëindigen van
een overtreding, tot het voorkomen van de herhaling daarvan of tot het wegnemen of
beperken van de gevolgen van een overtreding.
 In beginsel ontbreekt bestraffend element: Bestuursorgaan beoogt ‘slechts’ een
beëindiging van de normovertreding = herstel van de huidige situatie.
Onderscheid:
 Het verschil tussen herstel (reparatoire) en bestraffende (punitieve) is van belang.
 De oplegging van een sanctie met een punitief karakter aan de eisen van art. 6 EVRM
moet voldoen.

, Onderscheid is van belang voor de samenloop van bestuurlijke en strafrechtelijke
sancties.
Geen bestuurlijke sanctie zonder wettelijke basis (art. 5:4 Awb.)
Een bestuursorgaan mag geen bestuurlijke sanctie opleggen voor zover de
overtreding een rechtvaardigingsgrond bestond (art. 5:5 Awb.).
Er mag slechts één herstelsanctie tegelijkertijd van kracht zijn t.a.v. de overtreding in
kwestie (art. 5:6 Awb).
Herstelsanctie kan worden opgelegd voordat de overtreding daadwerkelijk is begaan
(art. 5:7 Awb.) Dit geldt niet voor een bestraffende sanctie.
Toezicht op naleving van regels:
 De Awb heeft ervoor gezorgd voor uniformering van toezicht.
 Toezichthouder: Een persoon die in bijzondere wetgeving is aangewezen als degene die
is belast met het houden van toezicht op de naleving van de wettelijke voorschriften.
 Het vinden van evenwicht tussen effectief toezien en de bescherming van de
gerechtvaardigde belangen van degene die aan toezicht wordt onderworpen.
 Art. 5:13 Awb: Evenredigheidseis.
 Als regels van bestuursrecht zijn geschonden komen verdere dwangmiddelen, zoals last
onder bestuursdwang aan de orde.
Last onder bestuursdwang (art. 5:21 BW):
 Herstelsanctie inhoudende een last tot geheel of gedeeltelijk herstel van de overtreding.
 De bevoegdheid van het bestuursorgaan om de last van feitelijk handelen ten uitvoer te
leggen, indien de last niet tijdig wordt uitgevoerd.
 Overtredingen van wetten in formele zin als van allerlei verordeningen binnen de
reikwijdte van de bestuursdwangbevoegdheid vallen, alsook de niet-naleving van
voorschriften die bij een vergunning of ontheffing zijn geregeld.
 Er moet altijd een wettelijke basis zijn voor het optreden d.m.v. bestuursdwang. (Ook
bijzonder bestuursrecht).
 Bestuursdwangbevoegdheid: Art. 125 Gemw.
 Art. 5:23 Awb: Afdeling in Awb over bestuursdwang is niet van toepassing op
handelingen van de burgemeester gericht op de onmiddellijke handhaving van de
openbare orde.
 Art. 5:31 Awb: In spoedeisende gevallen kan meteen bestuursdwang worden toegepast
zonder voorafgaande last.
Materiële eisen:
 Het bestuursorgaan heeft de bevoegdheid en niet de verplichting om te beslissen of het
daadwerkelijk zal optreden tegen een illegale situatie of zal gedogen.
 Beginselplicht tot handhaving: Bij overtreding van dwingende voorschriften van het
bestemmingsplan moet het gemeentebestuur als regel tot handhaving overgaan.
 Geldig zodra er sprake is van een overtreding ongeacht of derden daarover klagen.
 Evenredigheidsbeginsel  Voordat een bestuursorgaan daadwerkelijk overgaat tot het
opleggen van een last onder bestuursdwang dient zich te overtuigen dat ingrijpende
middel noodzakelijk is.
 Algemene beginsel van behoorlijk bestuur moeten in acht genomen worden.

,Bevoegd orgaan:
 Gemeentelijk niveau: Het college van Burgemeesters & Wethouders, tenzij het gaat om
regels die de burgemeester uitvoert – die dan zelf bevoegd is tot de toepassing van
bestuursdwang – o.g.v. art. 125 lid 1 en 2 Gemw.
 Een commissie waaraan bevoegdheden van de raad, college van B&W of de
burgemeester zijn overgedragen (gedelegeerd), bezit de bevoegdheid tot toepassing van
bestuursdwang en het geven tot machtiging tot binnentreden van een woning, alleen
indien dit uitdrukkelijk aan haar is overgedragen (art. 125 lid 4 Gemw.).
 Provinciaal niveau: Zelfde regeling maar dan m.b.t. gedeputeerde staten, commissaris
van de koning en provinciale commissies (art. 122 Provw.).
 Waterschapswet: Dagelijks bestuur, voorzitter en afdelingen (art. 61 Wschw.).
 Ministers en zelfstandige bestuursorganen beschikken niet over een algemene
bestuursdwangbevoegdheid.
Bijkomende bevoegdheden:
 Plaatsen kunnen worden betreden zover dat redelijkerwijs nodig is (art. 5:27 Awb.).
 Gebouwen, terreinen of materialen kunnen worden verzegeld (art. 5:28 Awb.).
 Zaken kunnen worden meegevoerd en opgeslagen (art. 5:29 Awb).
 Zaken kunnen worden verkocht en vernietigd worden (art. 5:30 Awb.).

Kostenverhaal:
 De overtreder zelf dient voor de kosten te moeten opdraaien, die het bestuursorgaan
maakt bij toepassing van bestuursdwang, tenzij die redelijkerwijze niet te zijnen laste
behoren te komen (art. 5:25 Awb).
 Bestuursorgaan is niet verplicht tot verhaal van de kosten over te gaan.
 Hoofdregel: Kostenverhaal (juridisch) mogelijk is; een uitzondering geldt wanneer de
overtreder zelf geen schuld heeft aan de overtreding en bovendien het betreffende
bestuursorgaan met de handhaving een meer algemeen belang nastreeft.
 De kosten van bestuursdwang worden bij beschikking vastgesteld (art. 5:25 lid 6 Awb).
 Executoriale titel: Een voor tenuitvoerlegging vatbaar document.

Rechtsbescherming (art. 5:24 jo. 5:9 Awb):
 Het besluit tot oplegging van een last onder bestuursdwang als een beschikking moet
worden aangemerkt.
 Tegen bestuursdwangbesluiten bestuursrechtelijke rechtsbescherming openstaat.
 Art. 5:24 lid 3 Awb: Het besluit moet voorafgaande aan de toepassing van
bestuursdwang aan de overtreder, rechthebbenden op gebruik van de zaak t.a.v. de last
betrekking op heeft en aanvrager van besluit bekend worden gemaakt.
 Een derde die belang heeft kan een bestuursorgaan verzoeken dergelijke bestuursdwang
toe te passen. Bestuursorgaan moet op zo’n verzoek binnen 4 weken beslissen (art.
5:31a Awb).
 Art. 5:31c Awb: Zo veel mogelijk bundelen van rechtsbescherming tegen verschillende
beschikkingen om verschillende procedures te voorkomen.
Last onder dwangsom als herstelsanctie:
 Bij deze sanctie ontstaat de verplichting tot betaling van een geldsom indien de last niet
(tijdig) wordt uitgevoerd (art. 5:31d jo. 5:32a Awb).
 Hierdoor wordt er normconform gedrag afgedwongen.

,  Wordt vaker gebruikt dan bestuursdwang.
 art. 5:32 lid 1 Awb: Een bestuursorgaan dat bevoegd is om een last onder
bestuursdwang op te leggen in beginsel automatisch ook bevoegd is te kiezen voor een
last onder dwangsom.
 Art. 5:32 lid 2 Awb: Het belang dat het betrokken voorschrift beoogt te beschermen zich
niet tegen de last onder dwangsom verzet.
 Dwangsom moet volgens evenredigheidsbeginsel worden opgelegd (art. 3:4 Awb).
 Art. 5:32b Awb: Vastgesteld bedrag moet in verhouding staan tot zwaarte van het
geschade belang.
 Art. 5:33 Awb: Dwangsommen moeten binnen 6 weken worden betaald.
 Art. 5:37 lid 1 Awb: Bestuursrechtelijke rechtsbescherming.
 Art. 5:37 lid 2 Awb: Een derde-belanghebbende kan om feitelijke invordering verzoeken.

Bestuurlijke boete als bestraffende sanctie:
 Art. 5:40 Awb: Een bestraffende sanctie, inhoudende de onvoorwaardelijke verplichting
tot betaling van een geldsom, zij het dat de regels in titel 5.4 Awb niet van toepassing zijn
op de intrekking of wijziging van financieel begunstigende beschikkingen, zoals subsidies
en uitkeringen.
 Regeling maakt onderscheid tussen lichte en zware boetes.
 Zware procedure: Opmaken boeterapport of proces-verbaal verplicht, geldt er een
hoorplicht en moet o.g.v. art. 10:3 lid 4 Awb worden voldaan van functiescheiding tussen
degene die de overtreding constateert en degene die een boete oplegt.
 Verjaring: Lichte boetes twee jaar en zware boetes vijf jaar.
 Schulduitsluitingsgrond (art. 5:41 Awb): Voor alle bestuurlijke boetes geldt dat deze niet
mogen worden opgelegd indien de overtreder geen verwijt kan worden gemaakt.
 Art. 5:46 lid 3 Awb: Bestuurlijke boetes moeten evenredig zijn en kunnen lager opgelegd
worden dan wettelijke hoogte indien wegens bijzondere omstandigheden de boete te
hoog is.
 Art. 5:10a Awb: Zwijgrecht + verplichting cautie.
 Het betreft een punitieve sanctie, dus art. 6 EVRM van toepassing.

Intrekking beschikking en overige sancties:
 Indien overige sancties niet werken kan dit dienen om normconform gedrag te bereiken.
 Bestaan geen algemene regels in de Awb.
 Overige sancties: Ontslag ambtenaar, uitzetting vreemdeling, ‘naming and shaming’.

Wanneer mag een vergunning ingetrokken worden?:
 Er moet gekeken worden of de wet waarop de beschikking berust iets zegt over de
mogelijkheid van intrekking (Wet zwijgt betekent mogelijk).
 Sanctie moet voldoen aan behoorlijk bestuur en gemotiveerd zijn.

Samenloop van transacties:
 Art. 5:6 Awb: In beginsel legt het bestuursorgaan geen herstelsanctie op zolang een
andere wegens dezelfde gedraging opgelegde herstelsanctie van toepassing is.
 Toegestaan: Het opleggen van een last onder dwangsom als een eerder opgelegde last
onder bestuursdwang is ingetrokken.
 Art. 5:8 Awb: Bij overtreding van twee of meer voorschriften zijn meerdere sancties
mogelijk.