LEERDOELEN ADD
Ellis en Young model (1993)
Horen sbegrijpen
Lezen sbegrijpen
Spreken Schrijven
Horen en lezen zijn recepteef ant je neemt iets aar.
Spreken en schrijven zijn expressieef ant je drukt het uit. In alle lexicons, liggen alleen bestaande woorden
opgeslagen!
Het semantssche systeem
De modules eindigen oe beginnen bij het semantsche
systeem. In het semantsche systeem liggen de concepten van oordbetekenissen opgeslagen.
Stoornissen in (de toegang tot) het semantsche systeem
Een beschadiging van semantsche systeem leidt ertoe dat oorden niet goed begrepen orden. De
patiënten zullen dus semantsche eouten ssemantsche paraeasieiën maken. Een stoornis in het
semantsche systeem is een centrale stoornisf dat il zeggen dat er semantsche eouten gemaakt
orden in alle modaliteiten: begrijpen van gesproken taalf sprekenf lezen en schrijven.
De mate aarin een item in het semantsche systeem geactveerd moet ordenf ordt bepaald door
de voorstelbaarheid van een oord.
, Horen (fouten in de woordvorm, fonologisch)
Auditeve analyysesysteem
Het auditeve analysesysteem ordt gebruikt voor de herkenning van spraakpatronen. Is at je hoort
Nederlands oe is het een hele andere taal? Komt het van een man oe een vrou ? Wat het systeem in
eeite doetf is de individuele spraakklanken onderscheiden s elke klanken ziten er in het oord? f
herkennen en in de juiste volgorde vaststellen.
Stoornis in het auditeve analysesysteem
Een sgedeeltelijke stoornis in het auditeve analysesysteem kan als gevolg hebbenf dat klanken niet
goed geïdenticeerd orden oe dat er volgordeeouten optreden in de aarneming. Het kan ook
leiden totf dat de persoon de taal helemaal niet meer begrijpt.
Auditeve input lyeiisnn
In het auditeve input lexicon zijn de eonologische patronen van oorden opgeslagen. Je maakt het
onderscheid tussen een oord at je kent en at je niet kent en ook tussen bestaande en niet-
bestaande oorden. In het auditeve input lexicon staan alle oorden opgeslagen die je ooit gehoord
hebt sniet de betekenis! .
Stoornis in het auditeve input lexicon
Bij een beschadigd auditeve input lexicon zullen er problemen zijn met het actveren van een item.
Voorbeeld: de patiënt actveert ‘kam’ in plaats van ‘kan’. Het succesvol actveren van items in het
auditeve input lexicon is ahankelijk van de ere uente van een oord. Hoogere uente oorden
zullen beter begrepen orden dan laagere uente oorden.
Spreken
Speesch nutput lyeiisnn (sylylyabeniveau)
Om een oord te produceren moet allereerst een oord in het semantsche systeem geactveerd
orden. In dit lexicon liggen alle oordvormen die je ooit hebt gezegd. Je zoekt de juiste oordvorm
en actveert deze.
Stoornis in (de toegang tot) het speech output lexicon
Als de actvate van een oordvorm onvoldoende isf dan kan een andere oordvorm ‘ innen’. oo
ontstaat een eonematsche paraeasie. Omdat deze eonematsche paraeasie ontstaan is door een
verkeerde keuze in het speech output lexiconf zal het altjd een bestaand oord zijn.
Bij het oproepen van onderliggende oordvormen is er een sterk efect van ere uente.
Hoogere uente oorden orden makkelijker geactveerd dan laagere uente oorden.
Stoornissen in de toegang tot het speech output lexicon orden met een zeer algemene naam ook
el ‘ oordvindingsproblemen’ genoemd.
Fnneembuffer (klyankniveau)
Als een uit het eonologisch output lexicon is opgehaaldf dan moet die eonologisch gecodeerd orden.
In de eoneembufer orden niet alleen de eonemen op de juiste plaats gezetf maar ook orden de
eonologische regels toegepast.
Stoornis in de foneembufer
Bij een stoornis in de eoneembufer orden el de goede oordvorm opgehaaldf maar lukt het de
patiënt niet de juiste eonemen op de juiste plaatsen te zeten. Er zullen ver isselingenf omzetngenf
eglatngen en toevoegingen van eonemen optreden. Er zullen daarom eonematsche paraeasie
gemaakt orden en in het ergste geval neologismen. De eouten die in de eoneembufer orden
gemaaktf kunnen zo el in oorden als in niet-bestaande oorden resulteren.
Ellis en Young model (1993)
Horen sbegrijpen
Lezen sbegrijpen
Spreken Schrijven
Horen en lezen zijn recepteef ant je neemt iets aar.
Spreken en schrijven zijn expressieef ant je drukt het uit. In alle lexicons, liggen alleen bestaande woorden
opgeslagen!
Het semantssche systeem
De modules eindigen oe beginnen bij het semantsche
systeem. In het semantsche systeem liggen de concepten van oordbetekenissen opgeslagen.
Stoornissen in (de toegang tot) het semantsche systeem
Een beschadiging van semantsche systeem leidt ertoe dat oorden niet goed begrepen orden. De
patiënten zullen dus semantsche eouten ssemantsche paraeasieiën maken. Een stoornis in het
semantsche systeem is een centrale stoornisf dat il zeggen dat er semantsche eouten gemaakt
orden in alle modaliteiten: begrijpen van gesproken taalf sprekenf lezen en schrijven.
De mate aarin een item in het semantsche systeem geactveerd moet ordenf ordt bepaald door
de voorstelbaarheid van een oord.
, Horen (fouten in de woordvorm, fonologisch)
Auditeve analyysesysteem
Het auditeve analysesysteem ordt gebruikt voor de herkenning van spraakpatronen. Is at je hoort
Nederlands oe is het een hele andere taal? Komt het van een man oe een vrou ? Wat het systeem in
eeite doetf is de individuele spraakklanken onderscheiden s elke klanken ziten er in het oord? f
herkennen en in de juiste volgorde vaststellen.
Stoornis in het auditeve analysesysteem
Een sgedeeltelijke stoornis in het auditeve analysesysteem kan als gevolg hebbenf dat klanken niet
goed geïdenticeerd orden oe dat er volgordeeouten optreden in de aarneming. Het kan ook
leiden totf dat de persoon de taal helemaal niet meer begrijpt.
Auditeve input lyeiisnn
In het auditeve input lexicon zijn de eonologische patronen van oorden opgeslagen. Je maakt het
onderscheid tussen een oord at je kent en at je niet kent en ook tussen bestaande en niet-
bestaande oorden. In het auditeve input lexicon staan alle oorden opgeslagen die je ooit gehoord
hebt sniet de betekenis! .
Stoornis in het auditeve input lexicon
Bij een beschadigd auditeve input lexicon zullen er problemen zijn met het actveren van een item.
Voorbeeld: de patiënt actveert ‘kam’ in plaats van ‘kan’. Het succesvol actveren van items in het
auditeve input lexicon is ahankelijk van de ere uente van een oord. Hoogere uente oorden
zullen beter begrepen orden dan laagere uente oorden.
Spreken
Speesch nutput lyeiisnn (sylylyabeniveau)
Om een oord te produceren moet allereerst een oord in het semantsche systeem geactveerd
orden. In dit lexicon liggen alle oordvormen die je ooit hebt gezegd. Je zoekt de juiste oordvorm
en actveert deze.
Stoornis in (de toegang tot) het speech output lexicon
Als de actvate van een oordvorm onvoldoende isf dan kan een andere oordvorm ‘ innen’. oo
ontstaat een eonematsche paraeasie. Omdat deze eonematsche paraeasie ontstaan is door een
verkeerde keuze in het speech output lexiconf zal het altjd een bestaand oord zijn.
Bij het oproepen van onderliggende oordvormen is er een sterk efect van ere uente.
Hoogere uente oorden orden makkelijker geactveerd dan laagere uente oorden.
Stoornissen in de toegang tot het speech output lexicon orden met een zeer algemene naam ook
el ‘ oordvindingsproblemen’ genoemd.
Fnneembuffer (klyankniveau)
Als een uit het eonologisch output lexicon is opgehaaldf dan moet die eonologisch gecodeerd orden.
In de eoneembufer orden niet alleen de eonemen op de juiste plaats gezetf maar ook orden de
eonologische regels toegepast.
Stoornis in de foneembufer
Bij een stoornis in de eoneembufer orden el de goede oordvorm opgehaaldf maar lukt het de
patiënt niet de juiste eonemen op de juiste plaatsen te zeten. Er zullen ver isselingenf omzetngenf
eglatngen en toevoegingen van eonemen optreden. Er zullen daarom eonematsche paraeasie
gemaakt orden en in het ergste geval neologismen. De eouten die in de eoneembufer orden
gemaaktf kunnen zo el in oorden als in niet-bestaande oorden resulteren.
