geestelijke gezondheidszorg
deel 2: psychopathologie
1. Inleiding: visie op afwijkend gedrag
1.1 wat is afwijkend gedrag?
1.
● gedachten (+/-) → gevoelens (+/-) → gedrag (+/-)
● de context is heel bepalend
○ in elke cultuur kan dit anders zijn
● iedereen bekijkt dit door een subjectieve bril
2.
● psychiatrie → tak van de geneeskunde
○ “Medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en
behandeling van psychische stoornis”
■ wat is er aan de hand met deze mensen? waarom doen
ze wat ze doen?
○ Vanaf het ogenblik dat je deze vragen stelt betreed je het
domein van de PSYCHOPATHOLOGIE
○ Het deelgebied van de psychiatrie en de psychologie die zich
bezighoudt met het beschrijven van psychische stoornissen,
oorzaken daarvan en behandelingen daarvoor.
1) psychopathologie
● een deelgebied van de psychiatrie en de klinische psychologie dat zich
bezighoudt met diverse vormen van afwijkend emoties, gedachten en
gedrag, oorzaken daarvan en de behandelingsmogelijkheden
● Een terrein in de wetenschap dat gemengde gevoelens oproept.Zowel
angst en afkeer als interesse en fascinatie!
● Het kan ons confronteren met aspecten uit onszelf waar we niet al te
blij mee zijn.
, 3.
1.2 Hoe noemen en definiëren we afwijkend gedrag?
1.
2.
, ● afwijkend gedrag kunnen we dus op verschillende manieren definiëren
○ afhankelijk van de situatie wegen sommige criteria zwaarder
dan andere, maar in de meeste gevallen gebruiken deskundigen
een combinatie van de genoemde criteria
3. het diathese - stress - model
● psychische stoornissen ontstaan door een combinatie van of interactie
tussen en diathese (kwetsbaarheid of aanleg voor een bepaald
stoornis, gewoonlijk genetische van aard) en stress. of stoornis zich
daadwerkelijk ontwikkelt, is afhankelijk van de soort en de ernst van de
stressoren die de betrokken in zijn of haar leven
4. Psychische stoornis
= Het geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragspatronen dat
wordt gekenmerkt door onder andere een storing in het functioneren en
(persoonlijk) lijden.
● afwijkend gedrag een gevolg van een veelal biologische oorzaak of
ziekte
● biologische en genetische aspecten
● psychologische
● sociaal - culturele invloeden
1) 6 criteria om te beoordelen of emoties, gedachten en gedrag afwijkend zijn:
a) uitzonderlijk
● dingen zien die er niet zijn en dingen horen die er niet zijn wordt
in onze westerse cultuur bijna altijd als afwijkend beschouwd,
met uitzondering misschien van bepaalde religieuze ervaringen
● Uitzonderlijkheid op zichzelf is niet voldoende om gedrag
afwijkend te noemen. toch is het vaak een maatstaf bij de
beoordeling van abnormaliteit
b) sociaal afwijkend
● gedrag dat mensen in de nee cultuur normaal vinden, kan door
mensen in een andere cultuur als afwijkend worden aangemerkt
● het zijn dus relatieve maatstaven en geen universele waarheden
c) foute perceptie of interpretatie van de realiteit
● normaal gesproken vormen onze zintuigen en cognitieve
processen een accurate mentale representatie van onze
omgeving
d) aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon
● persoonlijk lijden als gevolg van problematische emoties
● in dat geval zou de afwezigheid van een emotionele reactie juist
abnormaal of afwijkend zijn
, ● heftige emoties op zich zijn niet afwijkend tenzij ze lange tijd na
de aanleiding van de emoties nog in alle hevigheid aanwezig
zijn
e) ongepast of contraproductief gedrag
● gedrag dat geen bevrijding maar onprettige gevoelens oproept,
vinden we over het algemeen afwijkend
f) gevaar
● gedrag dat gevaar oplevert voor de betrokkene zelf of voor
anderen
● sociale context is van belang
● extreme gevaren in de vorm van gewelddadig gedrag zijn er
helaas ook een roepen bij iedereen verbijstering en afkeer op
2) globaal gezien
● Er is sprake van emotioneel lijden: belangrijk criterium
● Er zijn ernstige belemmeringen in het functioneren op 1 van de
levensgebieden. (werk, familie, gezin, samenleving,…)
● Er is gedrag dat kan leiden tot persoonlijk lijden, pijn,
zelfverminking, invaliditeit of de dood.
● De belemmering houdt langere tijd aan en past niet meer binnen
de normale reacties van een bepaalde culturele context…
1.3 Historische visies op afwijkend gedrag
1. Kritisch denken:
● Grens tussen ‘normaal’ en ‘afwijkend’ gedrag à continu debat in de
wereld van de GGZ en in de maatschappij in het algemeen.
● Vele gedragingen balanceren op de grens.
2. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM
1)
● Classificatiesystem van de DSM definieert psychische stoornissen op
grond van gedragspatronen die samenhangen met emotioneel lijden
en/of significante belemmeringen in het psychologisch functioneren.
● DSM = classificatie van stoornissen NIET van mensen.
(geen schizofreen of autist maar patiënt met schizofrenie of patiënt met
autisme!)
= patiënt met een hersentumor à persoon op zich is GEEN
hersentumor
2)
deel 2: psychopathologie
1. Inleiding: visie op afwijkend gedrag
1.1 wat is afwijkend gedrag?
1.
● gedachten (+/-) → gevoelens (+/-) → gedrag (+/-)
● de context is heel bepalend
○ in elke cultuur kan dit anders zijn
● iedereen bekijkt dit door een subjectieve bril
2.
● psychiatrie → tak van de geneeskunde
○ “Medisch specialisme dat zich richt op de diagnose en
behandeling van psychische stoornis”
■ wat is er aan de hand met deze mensen? waarom doen
ze wat ze doen?
○ Vanaf het ogenblik dat je deze vragen stelt betreed je het
domein van de PSYCHOPATHOLOGIE
○ Het deelgebied van de psychiatrie en de psychologie die zich
bezighoudt met het beschrijven van psychische stoornissen,
oorzaken daarvan en behandelingen daarvoor.
1) psychopathologie
● een deelgebied van de psychiatrie en de klinische psychologie dat zich
bezighoudt met diverse vormen van afwijkend emoties, gedachten en
gedrag, oorzaken daarvan en de behandelingsmogelijkheden
● Een terrein in de wetenschap dat gemengde gevoelens oproept.Zowel
angst en afkeer als interesse en fascinatie!
● Het kan ons confronteren met aspecten uit onszelf waar we niet al te
blij mee zijn.
, 3.
1.2 Hoe noemen en definiëren we afwijkend gedrag?
1.
2.
, ● afwijkend gedrag kunnen we dus op verschillende manieren definiëren
○ afhankelijk van de situatie wegen sommige criteria zwaarder
dan andere, maar in de meeste gevallen gebruiken deskundigen
een combinatie van de genoemde criteria
3. het diathese - stress - model
● psychische stoornissen ontstaan door een combinatie van of interactie
tussen en diathese (kwetsbaarheid of aanleg voor een bepaald
stoornis, gewoonlijk genetische van aard) en stress. of stoornis zich
daadwerkelijk ontwikkelt, is afhankelijk van de soort en de ernst van de
stressoren die de betrokken in zijn of haar leven
4. Psychische stoornis
= Het geheel van afwijkende emoties, gedachten of gedragspatronen dat
wordt gekenmerkt door onder andere een storing in het functioneren en
(persoonlijk) lijden.
● afwijkend gedrag een gevolg van een veelal biologische oorzaak of
ziekte
● biologische en genetische aspecten
● psychologische
● sociaal - culturele invloeden
1) 6 criteria om te beoordelen of emoties, gedachten en gedrag afwijkend zijn:
a) uitzonderlijk
● dingen zien die er niet zijn en dingen horen die er niet zijn wordt
in onze westerse cultuur bijna altijd als afwijkend beschouwd,
met uitzondering misschien van bepaalde religieuze ervaringen
● Uitzonderlijkheid op zichzelf is niet voldoende om gedrag
afwijkend te noemen. toch is het vaak een maatstaf bij de
beoordeling van abnormaliteit
b) sociaal afwijkend
● gedrag dat mensen in de nee cultuur normaal vinden, kan door
mensen in een andere cultuur als afwijkend worden aangemerkt
● het zijn dus relatieve maatstaven en geen universele waarheden
c) foute perceptie of interpretatie van de realiteit
● normaal gesproken vormen onze zintuigen en cognitieve
processen een accurate mentale representatie van onze
omgeving
d) aanzienlijk emotioneel lijden van de persoon
● persoonlijk lijden als gevolg van problematische emoties
● in dat geval zou de afwezigheid van een emotionele reactie juist
abnormaal of afwijkend zijn
, ● heftige emoties op zich zijn niet afwijkend tenzij ze lange tijd na
de aanleiding van de emoties nog in alle hevigheid aanwezig
zijn
e) ongepast of contraproductief gedrag
● gedrag dat geen bevrijding maar onprettige gevoelens oproept,
vinden we over het algemeen afwijkend
f) gevaar
● gedrag dat gevaar oplevert voor de betrokkene zelf of voor
anderen
● sociale context is van belang
● extreme gevaren in de vorm van gewelddadig gedrag zijn er
helaas ook een roepen bij iedereen verbijstering en afkeer op
2) globaal gezien
● Er is sprake van emotioneel lijden: belangrijk criterium
● Er zijn ernstige belemmeringen in het functioneren op 1 van de
levensgebieden. (werk, familie, gezin, samenleving,…)
● Er is gedrag dat kan leiden tot persoonlijk lijden, pijn,
zelfverminking, invaliditeit of de dood.
● De belemmering houdt langere tijd aan en past niet meer binnen
de normale reacties van een bepaalde culturele context…
1.3 Historische visies op afwijkend gedrag
1. Kritisch denken:
● Grens tussen ‘normaal’ en ‘afwijkend’ gedrag à continu debat in de
wereld van de GGZ en in de maatschappij in het algemeen.
● Vele gedragingen balanceren op de grens.
2. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders DSM
1)
● Classificatiesystem van de DSM definieert psychische stoornissen op
grond van gedragspatronen die samenhangen met emotioneel lijden
en/of significante belemmeringen in het psychologisch functioneren.
● DSM = classificatie van stoornissen NIET van mensen.
(geen schizofreen of autist maar patiënt met schizofrenie of patiënt met
autisme!)
= patiënt met een hersentumor à persoon op zich is GEEN
hersentumor
2)
