Samenvatting Praktisch Staatsrecht

Staatsrecht samenvatting
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: de Nederlandse staat en zijn bewoners......................................................................................1

Hoofdstuk 2: grondrechten in Nederland........................................................................................................ 5

Hoofdstuk 3: de organisatie van de Nederlandse staat en het Koninkrijk.........................................................7

Hoofdstuk 4: regering en parlement............................................................................................................. 11

Hoofdstuk 5: wet- en regelgeving................................................................................................................. 20

Hoofdstuk 6: bestuur en beleid..................................................................................................................... 25

Hoofdstuk 8: rechtsbescherming en rechtspraak...........................................................................................30

Hoofdstuk 9: volkenrecht en Europees gemeenschapsrecht...........................................................................31




Hoofdstuk 1: de Nederlandse staat en zijn bewoners

,Staatsrecht: rechtsgebied dat de inrichting van de staat en het optreden van de overheid
regelt.
à De staat in ruste, organisatie van een staat.
3 kenmerken van een staat
1. Een afgeschermd grondgebied
2. Een volk: een gemeenschap van mensen
3. Een hoogste macht/gezag
Geweldsmonopolie: alleen het hoogste gezag van de staat mag geweld gebruiken.
Een staat kan 2 begrippen hebben. Er kan een land mee worden aangeduid, dit wil zeggen
het grondgebied met de bevolking van de staat. Tegelijkertijd wordt met staat ook ook het
gezag in de staat, oftewel de overheid.
De staat kan in beide betekenissen worden beschouwd als een zelfstandigen en ondeelbare
eenheid. De staat is soeverein.
De Nederlandse staat is een rechtspersoon naar burgerlijk recht.
à De staat, net als een persoon, zelfstandig drager is van rechten en plichten en als
staatsmacht kan optreden in het juridische verkeer binnen Nederland en in contact
met andere staten.
à Art 2:1 BW
De staat zorgt voor bescherming van de burgers door de landsgrenzen te verdedigen en de
orde te handhaven. Daarnaast zorgt de overheid ervoor dat het algemeen belang wordt
gediend.

Het Koninkrijk der Nederlanden
- De Nederlandse staat
 Nederland
 Saba
 Sint-Eustatius Overzeese gemeenten. Nederlandse
 Bonaire regelgeving werkt daar ook.
- Curaçao
- Sint-Maarten Zelfstandige staten binnen het Koninkrijk.
- Aruba
De basis voor het Koninkrijk is gelegd in de 17e eeuw (de Gouden eeuw) toen Nederland
gebieden veroverde die rijk waren aan grondstoffen en deze koloniseerde door ze onder
Nederlands staatsgezag te brengen.
Indonesië en Suriname hebben zich in respectievelijk 1945 en 1975 van het Koninkrijk los
gemaakt en onafhankelijke staten geworden.
Aruba is in 1986 een zelfstandige staat geworden, maar heeft verklaard nog bij het Koninkrijk
te willen blijven horen.



Het Koninkrijk der Nederlanden was vanaf dat moment een staatsrechtelijk
samenwerkingsverband tussen 3 landen:
1. Nederland

2

, 2. De Nederlandse Antillen
3. Aruba
Op 15 december 2008 is er een akkoord gesloten over nieuwe staatkundige verhoudingen
binnen het Koninkrijk.
Op 10-10-2010 zijn de Nederlandse Antillen opgeheven. Curaçao en Sint-Maarten zijn nu
zelfstandige staten geworden binnen het Koninkrijk.

Een statuut: een staatsregeling waarin afspraken zijn vastgelegd over de onderlinge
verhoudingen in het koninkrijk en de samenwerking.

Rijkswetten: wetten die van toepassing zijn in het gehele koninkrijk.
à Rijkswetten zijn dus van toepassing in de Nederlandse staat, Curaçao, Sint-Maarten
en Aruba.

Rechten aan het Nederlanderschap
1. Vrije toegang tot Nederland en hier vrij mogen verblijven.
2. Exterritoriale werking: het Nederlandse Wetboek van Strafrecht is ook van
toepassing op Nederlanders die buiten het Koninkrijk bepaalde misdrijven hebben
gepleegd (art. 5 Sr).
3. Diplomatieke bescherming.
4. Niet worden uitgeleverd als het niet zeker is, dat zij na hun veroordeling, hun straf in
Nederland mogen uitzitten.
5. Het actieve en passieve kiesrecht.
6. Het uitoefenen van enkele functies mag alleen als je het Nederlanderschap bezit.
 Bv. de burgemeester
7. Nederlanders kunnen aanspraak maken op voorzieningen en uitkeringen.
Een vreemdeling heeft de eerste 6 rechten die genoemd zijn niet en de laatste alleen als hij
rechtmatig in Nederland verblijft.
Een vreemdeling: hij die de Nederlandse nationaliteit niet bezit.
à Art. 1, lid 1, sub a RWN
De staat bepaald zelf hoe iemand de nationaliteit van die staat verkrijgt of verliest. Voor
Nederland, de overzeese landen en openbare lichamen is dit geregeld in de RWN.
Hoofdregel: het Nederlanderschap wordt overgedragen door de ouders. Je bent Nederlander
als 1 van de juridische ouders de Nederlandse nationaliteit bezit.
à Art. 3 RWN
Hetzelfde geldt voor een derde generatie. Dit zijn kinderen van wie de niet-Nederlandse
ouders in het Koninkrijk zijn geboren uit hier woonachtige vreemdelingen
à Art. 3, lid 3 RWN
Ook minderjarigen die geadopteerd worden door een Nederlander krijgen de Nederlandse
nationaliteit.
à Art. 5 RWN
Vreemdelingen die voldoen aan de voorwaardes in art. 6 RWN, kunnen het
Nederlanderschap verkrijgen door een optie. De vreemdeling legt dan op het gemeentehuis
in zijn woonplaats, een optieverklaring af, na het onderzoek die door de burgemeester kan
worden bevestigd.


3

, Een vreemdeling die niet voor een optie in aanmerking komt, kan een verzoek tot
naturalisatie indienen bij de Immigratie- en Neutralisatiedienst die na onderzoek kan
instemmen met het verzoek. De vreemdeling moet in een naturalisatietoets laten zien dat
hij ingeburgerd is.
à Art. 7 RWN
Is de optie bevestigd of is ingestemd met naturalisatie, dan moet de vreemdeling deelnemen
aan een naturalisatieceremonie waar hij een verklaring van verbondenheid uitspreekt.
Hiermee geeft hij aan dat hij de vrijheden en rechten van de Nederlandse staat eerbiedigt.
Afstandsplicht: de vreemdeling moet zijn uiterste best doen om zijn eigen nationaliteit kwijt
te raken anders wordt het verzoek tot naturalisatie in beginsel geweigerd.
à Art. 9, lid 1, sub b RWN
Sommige staten verbieden hun staatsburgers echter afstand te doen van hun nationaliteit. Zij
zullen dan een dubbele nationaliteit krijgen.
 Bv. in Marokko
Nederlanders kunnen het Nederlanderschap ook verliezen:
- Nederlanders die onherroepelijk zijn veroordeeld wegens een misdrijf waarbij de
essentiële belangen van het Koninkrijk zijn geschaad.
à Art. 14, lid 2 RWN
- Degene die zich vrijwillig begeeft in een vreemde krijgsdienst van een staat die
betrokken is bij gevechtshandelingen tegen het Koninkrijk dan wel tegen een
bondgenootschap waar het Koninkrijk lid van is.
à Art. 14, lid 3 RWN
à Dit kan in de praktijk echter tot problemen leiden, want het internationaal recht
verbiedt dat burgers stateloos worden gemaakt.

Met welke documenten kan je je identificeren:
à Art. 1 Wet op de identificatieplicht
- Het paspoort
- Het rijbewijs
- Vreemdelingendocumenten
 Bv. een visum of verblijfsvergunning

Vreemdelingen
De Nederlander die in Nederland niet in de noodzakelijke kosten van het bestaan kan
voorzien, heeft recht op bijstand van overheidswege.
à Art. 11, lid 1 Participatiewet
Voor vreemdelingen geldt een koppelingsbeginsel. Volgens art 10, lid 1 Vreemdelingenwet
kan een vreemdeling die niet rechtmatig in Nederland verblijft, behalve uitzonderingen in lid
2, geen aanspraak maken op de toekenning van verstrekkingen, voorzieningen en
uitkeringen.
De rechten van een vreemdeling zijn dus gekoppeld aan een rechtmatig verblijf.
Art. 3 Vw verhindert de toegang tot Nederland aan een vreemdeling die:
- Geen geldig identificatiebewijs heeft
- Een gevaar is voor de openbare orde en veiligheid
- Geen geld heeft voor zijn verblijf in Nederland en zijn terugreis

4