College 1 & 2
Wie zijn ze + kenmerken
Visie door de jaren heen, concreet handelen in de praktijk
AAIDD-model + theorie er achter
Gezondheidsproblemen + de complexiteit (dat ze op elkaar werken)
Wetenschap, samenwerking met de praktijk + uitdagingen van het ontwikkelen van de kennis.
Doelen
Je kan de kenmerken (en variatie) van ‘de‘doelgroep mensen met een VB beschrijven
Je bent in staat de visieveranderingen binnen de ondersteuning te vertalen naar praktisch
handelen
Je kent de (betekenis en kenmerken van) modellen die gehanteerd worden binnen de
ondersteuning
Je kent de recente ontwikkelingen binnen de gehandicaptenzorg, wetenschap en de rol
(verschuiving) van de orthopedagoog
Je kent de uitdagingen m.b.t. kennisontwikkeling zowel op individueel niveau als generiek
Je bent op de hoogte van de uitdagingen als het gaat om assessment bij mensen met VB
Vroeger vs. nu
De rol van de ouders steeds nauwer in vergelijking met vroeger. Mensen met een beperking draaien
steeds meer mee in de maatschappij. In het heden: de kwaliteit van ondersteuning cruciaal van het
bestaan van iemand met een beperking. Ook wordt er gekeken naar het individu in de context,
bijvoorbeeld in een gezin.
Visie
Hoe je kijkt naar mensen met een VB is bepalend voor de taal die je gebruikt, idee over de plek in de
maatschappij en over ‘wat goede ondersteuning of zorg is’. Visie is ook gerelateerd aan
kennis/theorie.
Defectvisie (1e helft van de 19e eeuw)
- Medisch model
- Status: patiënt/zwakzinnige
- Wonen: speciale instituten
- Maatschappelijk: segregatie
- Doel: goed verzorgen
- Middel: verzorgen en verplegen
Ontwikkelingsvisie (2e helft van de 19e eeuw)
- Ontwikkelingsmodel
- Status: leerling/ mens met mogelijkheden
- Wonen: speciale voorziening in de samenleving
- Maatschappelijk: normalisatie
- Doel: zelfstandig/normaal leven
, - Middel: ontwikkelingsplan
Ondersteuningsvisie – huidige visie
- Burgerschapsparadigma, nadruk op beperkingen in de omgeving
- Status: medemens/burger
- Wonen: gewone voorziening in de samenleving (deïnstitutionalisatie)
- Maatschappelijk: inclusie, integratie
- Doel: kwaliteit van bestaan, zelfbepaling is hierin cruciaal. In hoeverre heeft iemand regie in
zijn eigen bestaan
- Middel: ondersteuningsplan
Je kijkt niet alleen naar wat de persoon met de beperking nodig heeft maar naar wat het systeem
nodig heeft (ouders, zorgverleners, etc).
Theorie & visie heden:
- Zelf determinatietheorie basisbehoeften: competentie, autonomie en verbondenheid (sense
of belonging)
- Capability benadering: Individueel welbevinden, eigen invulling van bestaan/ wat vindt
iemand waardevol
Iemand moet de kans hebben om zijn eigen leven inrichten naar zijn of haar behoeften. Ook wordt er
contextueler en systemischer gekeken naar deze doelgroep, vroeger werd er naar de persoon
geïsoleerd gekeken. Nu kijken we ook naar de familie en de anderen in de omgeving.
Visieverandering: Includeren van positief narratief en stem geven aan de persoon (en naasten) met
beperkingen zelf; zowel binnen de ondersteuning en zorg als binnen onderzoek dat gedaan wordt.
Definitie: Intellectual disability is a disability characterized by significant limitations both in
intellectual functioning and in adaptive behavior as expressed in conceptual, social, and practical
adaptive skills. This disability originates before age 22´ (AAIDD)
- Beperking in intellectueel functioneren: IQ <70-75 punten
- Beperking in adaptief gedrag: afwijking o.b.v. gestandaardiseerde instrumenten voor adaptief
gedrag
Adaptieve vaardigheden
- Conceptuele en communicatieve vaardigheden
- Sociaal-emotionele vaardigheden
- Praktische vaardigheden (ADL)
Assumpties
- We bekijken de persoon in de context
- Assessments (breder dan diagnostiek) houdt rekening met cultuur, context en
(on)mogelijkheden
- Ook wordt er vaak gekeken naar de sterktes en zwaktes van de persoon met een beperking.
(holistische kijk)
- De maatschappij wordt alsmaar complexer, waardoor men minder snel kan meedraaien
- Beschrijving van de persoon moet leiden tot een profiel voor ondersteuning
- Ondersteuning moet leiden tot verbetering van het functioneren.
, Mensen met (Z)EMVB
- Je hebt meerdere termen
- Moeilijk af te bakenen groep
IQ < 25
Motorische beperkingen
Veelal bijkomende problemen
- Heterogeniteit
- Totaal afhankelijk van omgeving
(maximale gespecialiseerde
ondersteuning) (intensive
support needs)
Prevalentie VB: Onduidelijk want afbakening is niet duidelijk. Mensen worden ingedeeld op basis van
de zorgvraag.
Oorzaken van een verstandelijke beperking
1. Vaak is de oorzaak onbekend
2. Single gene en chromosomale syndromen
3. Metabole ziekten, erfelijke stofwisselingsziekte (PKU)
4. Oorzaken tijdens zwangerschap (Cytomegalovirus, Toxoplasmose, Syfilis, Rubella virus)
5. Foetaal Alcohol Syndroom (FAS)
6. Oorzaken rondom bevalling
7. Congenitale aandoening van centraal zenuwstelsel
Waarom is de oorzaak weten van belang?
De oorzaak kan soms iets zeggen over het verloop, dit is van belang in de ondersteuning van een
persoon!
- Risico niet ontdekt en dus onbehandeld
- Gevolgen voor andere domeinen van bestaan/functioneren
- Gedragsveranderingen
- Vroege detectie is dus van belang, maar niet eenvoudig
We weten dat gezondheidsproblemen veel meer voor komen bij VB. Hierbij zijn de prevalentie cijfers
divers. Vrouwen met VB hebben vaak meer problemen dan mannen met VB. Ook zijn de volgende
punten vaak aanbod:
- Levensverwachting gemiddeld 6-20 jaar lager
- Hoe ernstiger de mate van verstandelijke beperking, hoe lager de levensverwachting
- (syndroom) specifieke aandoening; relatie gen-gedrag
- Dementie komt vaker voor bij mensen met een VB dan bij mensen zonder VB.
Gezondheidsproblemen: waarom komt het vaker voor bij VB en hoe komt de variatie?
- Etiologie (biologische variatie en aanleg)
- Leefstijl
- Problemen in de methodologie (verzamelen van info binnen onderzoek) niet herken en/of
niet behandeld
, - Door bijvoorbeeld communicatieproblemen bij een persoon met VB
- Diagnostische overschaduwing
- Onder diagnose (zijn de instrumenten wel geschikt?)
- Uit zich anders
- Verminderde toegang tot reguliere gezondheidszorg, maar ook tot preventieve zorg
- Er is ook een gebrek aan kennis van specialisten
- De ‘opsporingsmethode’. Definitie van ziekte of van de doelgroep
- Motorisch beperkte mensen: kunnen bijvoorbeeld ook niet sporten, heeft invloed op je
gezondheid
- VB kunnen misschien onvoldoende aangeven wanneer er iets aan de hand is, waardoor er
pas in een later stadium achter komt wat de persoon mankeert.
10 NTZ | nummer 1 | 2020
ARTIKEL
Kwaliteit van
Bestaan
Wie zijn ze + kenmerken
Visie door de jaren heen, concreet handelen in de praktijk
AAIDD-model + theorie er achter
Gezondheidsproblemen + de complexiteit (dat ze op elkaar werken)
Wetenschap, samenwerking met de praktijk + uitdagingen van het ontwikkelen van de kennis.
Doelen
Je kan de kenmerken (en variatie) van ‘de‘doelgroep mensen met een VB beschrijven
Je bent in staat de visieveranderingen binnen de ondersteuning te vertalen naar praktisch
handelen
Je kent de (betekenis en kenmerken van) modellen die gehanteerd worden binnen de
ondersteuning
Je kent de recente ontwikkelingen binnen de gehandicaptenzorg, wetenschap en de rol
(verschuiving) van de orthopedagoog
Je kent de uitdagingen m.b.t. kennisontwikkeling zowel op individueel niveau als generiek
Je bent op de hoogte van de uitdagingen als het gaat om assessment bij mensen met VB
Vroeger vs. nu
De rol van de ouders steeds nauwer in vergelijking met vroeger. Mensen met een beperking draaien
steeds meer mee in de maatschappij. In het heden: de kwaliteit van ondersteuning cruciaal van het
bestaan van iemand met een beperking. Ook wordt er gekeken naar het individu in de context,
bijvoorbeeld in een gezin.
Visie
Hoe je kijkt naar mensen met een VB is bepalend voor de taal die je gebruikt, idee over de plek in de
maatschappij en over ‘wat goede ondersteuning of zorg is’. Visie is ook gerelateerd aan
kennis/theorie.
Defectvisie (1e helft van de 19e eeuw)
- Medisch model
- Status: patiënt/zwakzinnige
- Wonen: speciale instituten
- Maatschappelijk: segregatie
- Doel: goed verzorgen
- Middel: verzorgen en verplegen
Ontwikkelingsvisie (2e helft van de 19e eeuw)
- Ontwikkelingsmodel
- Status: leerling/ mens met mogelijkheden
- Wonen: speciale voorziening in de samenleving
- Maatschappelijk: normalisatie
- Doel: zelfstandig/normaal leven
, - Middel: ontwikkelingsplan
Ondersteuningsvisie – huidige visie
- Burgerschapsparadigma, nadruk op beperkingen in de omgeving
- Status: medemens/burger
- Wonen: gewone voorziening in de samenleving (deïnstitutionalisatie)
- Maatschappelijk: inclusie, integratie
- Doel: kwaliteit van bestaan, zelfbepaling is hierin cruciaal. In hoeverre heeft iemand regie in
zijn eigen bestaan
- Middel: ondersteuningsplan
Je kijkt niet alleen naar wat de persoon met de beperking nodig heeft maar naar wat het systeem
nodig heeft (ouders, zorgverleners, etc).
Theorie & visie heden:
- Zelf determinatietheorie basisbehoeften: competentie, autonomie en verbondenheid (sense
of belonging)
- Capability benadering: Individueel welbevinden, eigen invulling van bestaan/ wat vindt
iemand waardevol
Iemand moet de kans hebben om zijn eigen leven inrichten naar zijn of haar behoeften. Ook wordt er
contextueler en systemischer gekeken naar deze doelgroep, vroeger werd er naar de persoon
geïsoleerd gekeken. Nu kijken we ook naar de familie en de anderen in de omgeving.
Visieverandering: Includeren van positief narratief en stem geven aan de persoon (en naasten) met
beperkingen zelf; zowel binnen de ondersteuning en zorg als binnen onderzoek dat gedaan wordt.
Definitie: Intellectual disability is a disability characterized by significant limitations both in
intellectual functioning and in adaptive behavior as expressed in conceptual, social, and practical
adaptive skills. This disability originates before age 22´ (AAIDD)
- Beperking in intellectueel functioneren: IQ <70-75 punten
- Beperking in adaptief gedrag: afwijking o.b.v. gestandaardiseerde instrumenten voor adaptief
gedrag
Adaptieve vaardigheden
- Conceptuele en communicatieve vaardigheden
- Sociaal-emotionele vaardigheden
- Praktische vaardigheden (ADL)
Assumpties
- We bekijken de persoon in de context
- Assessments (breder dan diagnostiek) houdt rekening met cultuur, context en
(on)mogelijkheden
- Ook wordt er vaak gekeken naar de sterktes en zwaktes van de persoon met een beperking.
(holistische kijk)
- De maatschappij wordt alsmaar complexer, waardoor men minder snel kan meedraaien
- Beschrijving van de persoon moet leiden tot een profiel voor ondersteuning
- Ondersteuning moet leiden tot verbetering van het functioneren.
, Mensen met (Z)EMVB
- Je hebt meerdere termen
- Moeilijk af te bakenen groep
IQ < 25
Motorische beperkingen
Veelal bijkomende problemen
- Heterogeniteit
- Totaal afhankelijk van omgeving
(maximale gespecialiseerde
ondersteuning) (intensive
support needs)
Prevalentie VB: Onduidelijk want afbakening is niet duidelijk. Mensen worden ingedeeld op basis van
de zorgvraag.
Oorzaken van een verstandelijke beperking
1. Vaak is de oorzaak onbekend
2. Single gene en chromosomale syndromen
3. Metabole ziekten, erfelijke stofwisselingsziekte (PKU)
4. Oorzaken tijdens zwangerschap (Cytomegalovirus, Toxoplasmose, Syfilis, Rubella virus)
5. Foetaal Alcohol Syndroom (FAS)
6. Oorzaken rondom bevalling
7. Congenitale aandoening van centraal zenuwstelsel
Waarom is de oorzaak weten van belang?
De oorzaak kan soms iets zeggen over het verloop, dit is van belang in de ondersteuning van een
persoon!
- Risico niet ontdekt en dus onbehandeld
- Gevolgen voor andere domeinen van bestaan/functioneren
- Gedragsveranderingen
- Vroege detectie is dus van belang, maar niet eenvoudig
We weten dat gezondheidsproblemen veel meer voor komen bij VB. Hierbij zijn de prevalentie cijfers
divers. Vrouwen met VB hebben vaak meer problemen dan mannen met VB. Ook zijn de volgende
punten vaak aanbod:
- Levensverwachting gemiddeld 6-20 jaar lager
- Hoe ernstiger de mate van verstandelijke beperking, hoe lager de levensverwachting
- (syndroom) specifieke aandoening; relatie gen-gedrag
- Dementie komt vaker voor bij mensen met een VB dan bij mensen zonder VB.
Gezondheidsproblemen: waarom komt het vaker voor bij VB en hoe komt de variatie?
- Etiologie (biologische variatie en aanleg)
- Leefstijl
- Problemen in de methodologie (verzamelen van info binnen onderzoek) niet herken en/of
niet behandeld
, - Door bijvoorbeeld communicatieproblemen bij een persoon met VB
- Diagnostische overschaduwing
- Onder diagnose (zijn de instrumenten wel geschikt?)
- Uit zich anders
- Verminderde toegang tot reguliere gezondheidszorg, maar ook tot preventieve zorg
- Er is ook een gebrek aan kennis van specialisten
- De ‘opsporingsmethode’. Definitie van ziekte of van de doelgroep
- Motorisch beperkte mensen: kunnen bijvoorbeeld ook niet sporten, heeft invloed op je
gezondheid
- VB kunnen misschien onvoldoende aangeven wanneer er iets aan de hand is, waardoor er
pas in een later stadium achter komt wat de persoon mankeert.
10 NTZ | nummer 1 | 2020
ARTIKEL
Kwaliteit van
Bestaan
