Emoties
DEEL 1: PERSOONSDYNAMICA
Basisemoties
● Sinds Darwin's baanbrekende werk in 1872 over de expressie van emoties, is
er discussie geweest over het bestaan van basisemoties. Er zijn twee
denkrichtingen: de ene stelt dat een kleine reeks primaire emoties de basis
vormt, terwijl de andere uitgaat van een genetische basis voor een klein aantal
emoties.
Primaire en Secundaire Emoties
● Volgens sommige theorieën ontstaan de meeste emoties uit vermengingen
van primaire emoties. Er zijn ook secundaire emoties, vergelijkbaar met
primaire en secundaire kleuren in de kleurenleer.
Aantal Basisemoties
● Er zijn verschillende opvattingen over het aantal basisemoties. Ekman
identificeert zes: woede, verdriet, angst, blijdschap, verbazing, walging en
geluk.
Universiteit van Gezichtsuitdrukkingen
● Gezichtsuitdrukkingen van emoties worden als universeel beschouwd,
ongeacht taal of cultuur. Onderzoek toont aan dat mensen uit verschillende
culturen identieke oordelen geven over emotionele gezichtsuitdrukkingen.
Darwin's Ondersteuning
● Ekman en Friesen bevestigden Darwins standpunt door foto's van emotionele
gezichtsuitdrukkingen voor te leggen aan waarnemers in verschillende
culturen. Ze identificeerden zes primaire emoties: verbazing, angst, walging,
woede, geluk en verdriet.
Terugkerende Basisemoties
● De veelvoorkomende basisemoties zijn angst, woede, geluk en verdriet.
Onderzoek op basis van taalstudie bevestigde deze emoties als
kerncategorieën.
Shaver's Onderzoek
● Shaver en collega's voerden een onderzoek uit waarbij 135 kaarten met
emotiegeladen woorden werden gepresenteerd aan deelnemers. Hieruit
ontstonden zes basiscategorieën: verdriet, vreugde, woede, angst, liefde en
verrassing (uitgesloten vanwege de kleine omvang).
1.1 Woede
1.1.1 Hete en koele woede:
● Woede is een primaire emotie die optreedt als reactie op het overschrijden van
persoonlijke grenzen, ter bescherming van wat dierbaar en kwetsbaar is.
● Uitingen van woede variëren van verbale uitlatingen tot fysiek geweld en het gebruik
van wapens. Het vormt de gevoelscomponent van agressie.
● Woede kent verschillende intensiteitsniveaus, van milde irritatie tot woedeaanvallen
of razernij.
● Opgekropte woede, waarbij iemand zijn boosheid niet uit, wordt beschouwd als een
risicovolle situatie.
, ● Passief-agressief gedrag komt voor wanneer iemand zijn woede op subtiele wijze uit,
maar directe conflicten vermijdt.
1.1.2 Zes redenen voor het ontstaan van kwaadheid:
Frustratie: Ontstaat bij onderbrekingen tijdens bezigheden, vooral als men denkt dat
het met opzet gebeurt.
Bedreiging: Lichamelijke bedreiging leidt tot een mengeling van woede en angst.
Gekwetstheid: Belediging, afwijzing of grensoverschrijdend gedrag activeert woede
als grensbescherming.
Morele verontwaardiging: Woede over schendingen van belangrijke waarden, zelfs als
men niet direct slachtoffer is.
Falen: Woede kan ontstaan door persoonlijk falen of falen van anderen.
Woede van iemand anders: Reactie op de woede van anderen, vooral als er geen
duidelijke reden is voor de initiële woede.
1.1.3 Woede en lichaamssignalen:
● Lichamelijke signalen van woede zijn goed zichtbaar, zoals een stijging van de
bloeddruk, rood worden van het gezicht, zichtbare aderen, snellere ademhaling,
gespannen spieren, en veranderingen in lichaamshouding.
● Het gezicht vertoont tekenen zoals harde blik, samengeperste lippen, wijdopen
neusvleugels en soms een vierkante lipvorm alsof de persoon wil schreeuwen.
1.2 Verdrongen Woede
1.2.1 Verdrongen woede:
● Niet-geuite woede kan leiden tot zelfdestructief gedrag, zoals overmatig eten, roken,
of het innemen van pillen, als manieren om onbehagen te kalmeren.
● Lichaamssignalen van verdrongen woede zijn onder andere op elkaar geperste
lippen, gebalde vuisten, een verstijfde rug, vooruitgestoken kin, een luide stem, een
stekende blik, en depressieve gevoelens.
● Psychosomatische ziekten worden soms gekoppeld aan niet-geuite woede, waarbij
lichamelijke aandoeningen voortkomen uit onderdrukte emoties.
● Mensen kunnen woede ook in slikken, en sommigen maken het onderdeel van hun
levenshouding om nooit boos te worden.
1.2 Verdriet:
● Verdriet is een natuurlijke ontlading als reactie op teleurstellingen, niet-uitgekomen
verwachtingen, of het loslaten van iets waar men aan gehecht is.
● Het uiten van verdriet door huilen heeft een sociale functie en kan gedrag van
anderen beïnvloeden. Tranen tijdens een ruzie kunnen bijvoorbeeld leiden tot een
mildere reactie.
● Verdriet kan veroorzaakt worden door verlies, zoals de dood van een geliefde, het
mislukken van kansen, of het verlies van gezondheid.
● Uitingen van verdriet variëren in intensiteit en kunnen van lichte neerslachtigheid tot
intens verdriet bij rouw gaan.
DEEL 1: PERSOONSDYNAMICA
Basisemoties
● Sinds Darwin's baanbrekende werk in 1872 over de expressie van emoties, is
er discussie geweest over het bestaan van basisemoties. Er zijn twee
denkrichtingen: de ene stelt dat een kleine reeks primaire emoties de basis
vormt, terwijl de andere uitgaat van een genetische basis voor een klein aantal
emoties.
Primaire en Secundaire Emoties
● Volgens sommige theorieën ontstaan de meeste emoties uit vermengingen
van primaire emoties. Er zijn ook secundaire emoties, vergelijkbaar met
primaire en secundaire kleuren in de kleurenleer.
Aantal Basisemoties
● Er zijn verschillende opvattingen over het aantal basisemoties. Ekman
identificeert zes: woede, verdriet, angst, blijdschap, verbazing, walging en
geluk.
Universiteit van Gezichtsuitdrukkingen
● Gezichtsuitdrukkingen van emoties worden als universeel beschouwd,
ongeacht taal of cultuur. Onderzoek toont aan dat mensen uit verschillende
culturen identieke oordelen geven over emotionele gezichtsuitdrukkingen.
Darwin's Ondersteuning
● Ekman en Friesen bevestigden Darwins standpunt door foto's van emotionele
gezichtsuitdrukkingen voor te leggen aan waarnemers in verschillende
culturen. Ze identificeerden zes primaire emoties: verbazing, angst, walging,
woede, geluk en verdriet.
Terugkerende Basisemoties
● De veelvoorkomende basisemoties zijn angst, woede, geluk en verdriet.
Onderzoek op basis van taalstudie bevestigde deze emoties als
kerncategorieën.
Shaver's Onderzoek
● Shaver en collega's voerden een onderzoek uit waarbij 135 kaarten met
emotiegeladen woorden werden gepresenteerd aan deelnemers. Hieruit
ontstonden zes basiscategorieën: verdriet, vreugde, woede, angst, liefde en
verrassing (uitgesloten vanwege de kleine omvang).
1.1 Woede
1.1.1 Hete en koele woede:
● Woede is een primaire emotie die optreedt als reactie op het overschrijden van
persoonlijke grenzen, ter bescherming van wat dierbaar en kwetsbaar is.
● Uitingen van woede variëren van verbale uitlatingen tot fysiek geweld en het gebruik
van wapens. Het vormt de gevoelscomponent van agressie.
● Woede kent verschillende intensiteitsniveaus, van milde irritatie tot woedeaanvallen
of razernij.
● Opgekropte woede, waarbij iemand zijn boosheid niet uit, wordt beschouwd als een
risicovolle situatie.
, ● Passief-agressief gedrag komt voor wanneer iemand zijn woede op subtiele wijze uit,
maar directe conflicten vermijdt.
1.1.2 Zes redenen voor het ontstaan van kwaadheid:
Frustratie: Ontstaat bij onderbrekingen tijdens bezigheden, vooral als men denkt dat
het met opzet gebeurt.
Bedreiging: Lichamelijke bedreiging leidt tot een mengeling van woede en angst.
Gekwetstheid: Belediging, afwijzing of grensoverschrijdend gedrag activeert woede
als grensbescherming.
Morele verontwaardiging: Woede over schendingen van belangrijke waarden, zelfs als
men niet direct slachtoffer is.
Falen: Woede kan ontstaan door persoonlijk falen of falen van anderen.
Woede van iemand anders: Reactie op de woede van anderen, vooral als er geen
duidelijke reden is voor de initiële woede.
1.1.3 Woede en lichaamssignalen:
● Lichamelijke signalen van woede zijn goed zichtbaar, zoals een stijging van de
bloeddruk, rood worden van het gezicht, zichtbare aderen, snellere ademhaling,
gespannen spieren, en veranderingen in lichaamshouding.
● Het gezicht vertoont tekenen zoals harde blik, samengeperste lippen, wijdopen
neusvleugels en soms een vierkante lipvorm alsof de persoon wil schreeuwen.
1.2 Verdrongen Woede
1.2.1 Verdrongen woede:
● Niet-geuite woede kan leiden tot zelfdestructief gedrag, zoals overmatig eten, roken,
of het innemen van pillen, als manieren om onbehagen te kalmeren.
● Lichaamssignalen van verdrongen woede zijn onder andere op elkaar geperste
lippen, gebalde vuisten, een verstijfde rug, vooruitgestoken kin, een luide stem, een
stekende blik, en depressieve gevoelens.
● Psychosomatische ziekten worden soms gekoppeld aan niet-geuite woede, waarbij
lichamelijke aandoeningen voortkomen uit onderdrukte emoties.
● Mensen kunnen woede ook in slikken, en sommigen maken het onderdeel van hun
levenshouding om nooit boos te worden.
1.2 Verdriet:
● Verdriet is een natuurlijke ontlading als reactie op teleurstellingen, niet-uitgekomen
verwachtingen, of het loslaten van iets waar men aan gehecht is.
● Het uiten van verdriet door huilen heeft een sociale functie en kan gedrag van
anderen beïnvloeden. Tranen tijdens een ruzie kunnen bijvoorbeeld leiden tot een
mildere reactie.
● Verdriet kan veroorzaakt worden door verlies, zoals de dood van een geliefde, het
mislukken van kansen, of het verlies van gezondheid.
● Uitingen van verdriet variëren in intensiteit en kunnen van lichte neerslachtigheid tot
intens verdriet bij rouw gaan.
