06-01-2024 D012154B – financieel beheer Prof. Dr. Jeroen Trybou
Financieel beheer en organisatie
Bijzondere handvaten ter voorbereiding van examen
1. Inleiding
1.1. Doelstelling van de onderneming
- Doelstelling van het management is om waarde te creëren, de waarde van de onderneming te doen sGjgen
o Waarde is hier een veelomvaJend begrip: sociaal/ maatschappelijk/ economisch/ …
o SGjging van deze waarde voor allerhande stakeholders
§ Klanten/ paGënten/ personeel/ …
1.2. Doelstelling non-profit sector
- Idem van algemene onderneming
o Echter steeds groter wordende uitdaging om enerzijds te kunnen antwoorden op de
maatschappelijke noden én financieel gezond te blijven!
1.3. De rol van de CFO
- Takenpakket
o Rapportering financiële situaGe (= Gjdig + transparant)
o Investeringsbeslissingen (in acGva)
o Financieringsbeslissingen (in passiva)
o Risicobeheer
- Takenpakket van de managers (de 5 A’s)
o AdministraGe
o Aantrekken
o Aanwenden
o Analyse
o AnGcipaGe
- Steeds reflecteren over de meest opGmale beheersstructuren binnen de onderneming, dit als een goede
huisvader. In de belangen van de onderneming en samenleving én niet volgens de individuele belangen.
1.4. Basis boekhouden
- De balans (momentopname, vaak per kwartaal of op afsluiten boekjaar 31/12/20XX)
o
1
,06-01-2024 D012154B – financieel beheer Prof. Dr. Jeroen Trybou
- De resultatenrekening (periode gebonden overzicht van de kosten, opbrengsten van een onderneming)
o Verbonden aan de jaarrekening, waarbij de resultatenrekening een onderdeel hiervan is
- Afschrijvingen (de-waardering van een goed, bepaald door het weJelijk kader)
o We gaan standaard ervan uit dat er lineaire waarderingsregels gelden (= startend, eerstvolgend
jaar na ingebruikname), ‘pro rata temporis’ is ook een opGe (= afschrijven vanaf gebruiksinname,
voorkeur bij non-profit)
o Waarderingsregels
§ Catalogusprijs (incl. BTW)
§ Adrek restwaarde (opGe)
§ Procentuele berekening van adrekbaarheid
§ Verdelen over de afschrijvingsperiode
• Kantoor en gebouwen: 3 % = 33jaar
• Industriële gebouwen: 5 % = 20jaar
• Meubilair en machines: 10 % = 10jaar
• Rollend materieel: 20 % = 5jaar
• Klein materiaal: 33 % = 3jaar
o Iedere afschrijving zorgt voor een daling van het ‘vast ac/ef’ en bijgevolg ook voor een daling van
het ‘eigen vermogen’
§ Want: theoreGsche waarde van een onderneming = vast acGef – vreemd vermogen =
eigen vermogen
- Investering
o Vanaf €1.250 incl. BTW
1.5. RaCoanalyses van de balans
1.5.1. Investeringsgegevens
- Con7nuïteitsindicator: investeringen dienen op niveau gehouden te worden
o Afschrijvingen/investeringen
o Ideaalwaarde +1
- Ouderdomsindicator: indicator voor status gebouwen (= procentueel op 100%, hoe hoger hoe recenter de
gebouwen)
o Boekwaarde Materiaal Vast AcGef/ Aanschafwaarde Materiaal Vast AcGef
1.5.2. Liquiditeit (KT)
- Acid test of Quick raGo: mate van in staat zijn om de KT schulden af te betalen.
o (Vorderingen < 1j+geldbeleggingeb+liquide middelen)/schulden<1j
o Ideaalwaarde boven 1!, indien eronder heb je groot probleem.
- Current raGo
o Idem acid test, wel inclusief voorraden en overlopende rekeningen
o Voor ZH minder van toepassing
o (VloJend acGef - vorderingen <1j) / VVKT
1.5.3. Solvabiliteit (LT)
- Brengt de financiële onamankelijkheid van een onderneming in beeld
o EV / Totaal vermogen X 100
o Norm: min. 25%, goed 40%
- OF algemene schuldgraad
o Vreemd vermogen / EV X 100
2
, 06-01-2024 D012154B – financieel beheer Prof. Dr. Jeroen Trybou
1.6. Cashflow
Kasstroom is een term in de bedrijfseconomie waarmee bij een onderneming de in- en uitstroom van liquide middelen
bedoeld wordt. De neJo kasstroom is het verschil tussen de ontvangsten en uitgaven gedurende een bepaalde periode
of voor een bepaald project.
- Winst BJ
- + afschrijvingen en waardeverminderingen
- +waardeverminderingen VloJende acGva
- + voorzieningen risico’s en kosten
- - subsidies in kapitaal en interesten
- + voorzieningen uitzonderlijke risico’s en kosten
o Onder de term: dekkingsraGo: Cashflow / VVLT die binnen het jaar vervallen
§ Norm boven 1,1 (!) anders probleem
2. MAHA-analyse
Jaarlijkse analyse van de Belfiusbank die alle boekhoudkundige gegevens van alle Belgische ziekenhuis verzameld en daarop
de financiële analyse van de jaar jaarrekening gaat toepassen.
- Benchmarking tussen ziekenhuizen ovv financiële cijfers (winst/verlies, personeelskosten... maar ook aantal
opnames, etc.): Vb. Is de evoluGe van de loonkost gelijk aan andere ziekenhuizen?
- Meerwaarde om de sector (ziekenhuizen in het algemeen) volledig in kaart te brengen (meer beleidsmaGg):
Vb. EvoluGe van het aantal opnames, ligduur op bepaalde eenheden...
2.1. Bijzonderheden 2022-2023
- Sterk verstoorde macro- economische context
o Historisch hoge inflaGe
o Energiekosten
o Bouwkosten
o Rente
o Schuldgraad
- 86 deelnemende ziekenhuizen, Brussel/ Vlaanderen/ Wallonië
- Daling klassieke opnames
o -5,9% i.v.m. 2019
o Slechts 18% van de ZH’en kent een groei
- SGjging dag hospitalisaGe
o +25,3% i.v.m. 2019
o Vlaanderen kent bijna 70% dag hospitalisaGes
- Kosten sGjgen sterker dan opbrengsten
o Bedrijfsresultaat
§ Zakt naar -148 miljoen (2022) -> gewoon resultaat
• Bedroeg 0,3% van de omzet -> winst van het boekjaar
§ Bedroeg 149 miljoen (2021) -> gewoon resultaat
3
Financieel beheer en organisatie
Bijzondere handvaten ter voorbereiding van examen
1. Inleiding
1.1. Doelstelling van de onderneming
- Doelstelling van het management is om waarde te creëren, de waarde van de onderneming te doen sGjgen
o Waarde is hier een veelomvaJend begrip: sociaal/ maatschappelijk/ economisch/ …
o SGjging van deze waarde voor allerhande stakeholders
§ Klanten/ paGënten/ personeel/ …
1.2. Doelstelling non-profit sector
- Idem van algemene onderneming
o Echter steeds groter wordende uitdaging om enerzijds te kunnen antwoorden op de
maatschappelijke noden én financieel gezond te blijven!
1.3. De rol van de CFO
- Takenpakket
o Rapportering financiële situaGe (= Gjdig + transparant)
o Investeringsbeslissingen (in acGva)
o Financieringsbeslissingen (in passiva)
o Risicobeheer
- Takenpakket van de managers (de 5 A’s)
o AdministraGe
o Aantrekken
o Aanwenden
o Analyse
o AnGcipaGe
- Steeds reflecteren over de meest opGmale beheersstructuren binnen de onderneming, dit als een goede
huisvader. In de belangen van de onderneming en samenleving én niet volgens de individuele belangen.
1.4. Basis boekhouden
- De balans (momentopname, vaak per kwartaal of op afsluiten boekjaar 31/12/20XX)
o
1
,06-01-2024 D012154B – financieel beheer Prof. Dr. Jeroen Trybou
- De resultatenrekening (periode gebonden overzicht van de kosten, opbrengsten van een onderneming)
o Verbonden aan de jaarrekening, waarbij de resultatenrekening een onderdeel hiervan is
- Afschrijvingen (de-waardering van een goed, bepaald door het weJelijk kader)
o We gaan standaard ervan uit dat er lineaire waarderingsregels gelden (= startend, eerstvolgend
jaar na ingebruikname), ‘pro rata temporis’ is ook een opGe (= afschrijven vanaf gebruiksinname,
voorkeur bij non-profit)
o Waarderingsregels
§ Catalogusprijs (incl. BTW)
§ Adrek restwaarde (opGe)
§ Procentuele berekening van adrekbaarheid
§ Verdelen over de afschrijvingsperiode
• Kantoor en gebouwen: 3 % = 33jaar
• Industriële gebouwen: 5 % = 20jaar
• Meubilair en machines: 10 % = 10jaar
• Rollend materieel: 20 % = 5jaar
• Klein materiaal: 33 % = 3jaar
o Iedere afschrijving zorgt voor een daling van het ‘vast ac/ef’ en bijgevolg ook voor een daling van
het ‘eigen vermogen’
§ Want: theoreGsche waarde van een onderneming = vast acGef – vreemd vermogen =
eigen vermogen
- Investering
o Vanaf €1.250 incl. BTW
1.5. RaCoanalyses van de balans
1.5.1. Investeringsgegevens
- Con7nuïteitsindicator: investeringen dienen op niveau gehouden te worden
o Afschrijvingen/investeringen
o Ideaalwaarde +1
- Ouderdomsindicator: indicator voor status gebouwen (= procentueel op 100%, hoe hoger hoe recenter de
gebouwen)
o Boekwaarde Materiaal Vast AcGef/ Aanschafwaarde Materiaal Vast AcGef
1.5.2. Liquiditeit (KT)
- Acid test of Quick raGo: mate van in staat zijn om de KT schulden af te betalen.
o (Vorderingen < 1j+geldbeleggingeb+liquide middelen)/schulden<1j
o Ideaalwaarde boven 1!, indien eronder heb je groot probleem.
- Current raGo
o Idem acid test, wel inclusief voorraden en overlopende rekeningen
o Voor ZH minder van toepassing
o (VloJend acGef - vorderingen <1j) / VVKT
1.5.3. Solvabiliteit (LT)
- Brengt de financiële onamankelijkheid van een onderneming in beeld
o EV / Totaal vermogen X 100
o Norm: min. 25%, goed 40%
- OF algemene schuldgraad
o Vreemd vermogen / EV X 100
2
, 06-01-2024 D012154B – financieel beheer Prof. Dr. Jeroen Trybou
1.6. Cashflow
Kasstroom is een term in de bedrijfseconomie waarmee bij een onderneming de in- en uitstroom van liquide middelen
bedoeld wordt. De neJo kasstroom is het verschil tussen de ontvangsten en uitgaven gedurende een bepaalde periode
of voor een bepaald project.
- Winst BJ
- + afschrijvingen en waardeverminderingen
- +waardeverminderingen VloJende acGva
- + voorzieningen risico’s en kosten
- - subsidies in kapitaal en interesten
- + voorzieningen uitzonderlijke risico’s en kosten
o Onder de term: dekkingsraGo: Cashflow / VVLT die binnen het jaar vervallen
§ Norm boven 1,1 (!) anders probleem
2. MAHA-analyse
Jaarlijkse analyse van de Belfiusbank die alle boekhoudkundige gegevens van alle Belgische ziekenhuis verzameld en daarop
de financiële analyse van de jaar jaarrekening gaat toepassen.
- Benchmarking tussen ziekenhuizen ovv financiële cijfers (winst/verlies, personeelskosten... maar ook aantal
opnames, etc.): Vb. Is de evoluGe van de loonkost gelijk aan andere ziekenhuizen?
- Meerwaarde om de sector (ziekenhuizen in het algemeen) volledig in kaart te brengen (meer beleidsmaGg):
Vb. EvoluGe van het aantal opnames, ligduur op bepaalde eenheden...
2.1. Bijzonderheden 2022-2023
- Sterk verstoorde macro- economische context
o Historisch hoge inflaGe
o Energiekosten
o Bouwkosten
o Rente
o Schuldgraad
- 86 deelnemende ziekenhuizen, Brussel/ Vlaanderen/ Wallonië
- Daling klassieke opnames
o -5,9% i.v.m. 2019
o Slechts 18% van de ZH’en kent een groei
- SGjging dag hospitalisaGe
o +25,3% i.v.m. 2019
o Vlaanderen kent bijna 70% dag hospitalisaGes
- Kosten sGjgen sterker dan opbrengsten
o Bedrijfsresultaat
§ Zakt naar -148 miljoen (2022) -> gewoon resultaat
• Bedroeg 0,3% van de omzet -> winst van het boekjaar
§ Bedroeg 149 miljoen (2021) -> gewoon resultaat
3
