Samenvatting - Criminologie

Samenvatting criminologie
Inleiding in de criminologie

Enkele begrippen

 Criminologie: de wetenschap die zich bezighoudt met de bestudering van menselijke
gedragingen die door de wetgever strafbaar zijn gesteld en van de wijze waarop de overheid
en de rest van de maatschappij daarop reageert.
 Criminoloog: iemand die zich beroepshalve toelegt op de bestudering van misdaad en straf
maar daarbij, net als de rechter, juist wanneer de emoties hoog oplopen, het hoofd koel
probeert te houden. Hij of zij streeft bij zijn of haar oordeelsvorming naar een zo groot
mogelijke mate van objectiviteit. Pas als alle relevante feiten en argumenten grondig in
beschouwing zijn genomen, komt de criminoloog toe aan zijn eigen, al dan niet emotioneel
of politiek gekleurde, oordeel”.
 Criminalisering: het proces dat tot gevolg heeft dat bepaalde gedragingen van het etiket
‘crimineel’ worden voorzien door middel van strafbaarstelling, opsporing, vervolging en
berechting. (decriminalisering is het omgekeerde)
 Doelstelling criminologie: door middel van wetenschappelijke kennis en inzichten een
bijdrage leveren aan een rationelere en humanere aanpak van criminaliteit.
 Criminaliteit is een sociale constructie
o De belangrijkste kenmerken of eigenschappen van het verschijnsel criminaliteit zijn
niet ontleend aan het verschijnsel zelf, maar aan menselijke afspraken en conventies.
 Criminologie als gedragswetenschap/sociale wetenschap
o De bestudering van ‘de menselijke gedraging’ staat centraal

Geschiedenis

 ‘Klassieke’ School
o Sociaal contract
o Legaliteit, gelijkheid, proportionaliteit
 ‘Positivistische’ School
o Determinisme
o Italiaanse atropologieschool: Lombroso, Bukhuisen
o Franse milieuschool: Bonger, Von Mayer
o Socialistische criminologie

Verschillende abstractieniveaus

 Microniveau
o Kenmerken of gedrag van afzonderlijke mensen (sommige hersenafwijkingen
vergroten de kans op agressief gedrag)
 Mesoniveau
o Verschijnselen die zich voordoen in groepen en organisaties (sociale cohesie)
 Macroniveau
o Grotere menselijke verbanden en samenlevingen (verschil in criminaliteit VS en
Japan)

,Beschrijvende criminologie

Enkele begrippen

 Boemanconcept: de veronderstelling over misdadigers, waarin op irrationele gronden
negatieve kenmerken aan hen worden toegeschreven.
 Morele paniek: elkaar versterkende en disproportionele reacties van de media, politiek en
het publiek op deviante verschijnselen die worden ervaren als bedreigend of zelfs
ondermijnend voor maatschappelijke waarden en belangen.

Indelingscriteria

 Criminaliteit als algemeen begrip
o Omvang, groei, trends, aard en ernst
 Daders en slachtoffers
o Geslacht, leeftijd, etniciteit, sociale klasse/opleidingsniveau, woonplaats/buurt,
rechtspersoonlijkheid
 Motieven
o Economische, seksuele, agressieve, politieke
 Pleegplaats
o Straat, thuis, werkplek

Geregistreerde criminaliteit omvat

 Haalwerk: delicten die de politie zelf vaststelt, door middel van bijvoorbeeld controles
(proactief)
o Als de politie meer controles uitvoert, neemt het aantal geregistreerde delicten toe.
Zo’n toename zegt niets over de trend in deze criminaliteitsvormen, maar zegt
slechts iets over de trend in de inspanning van de politie.
o Bijvoorbeeld: te hard rijden, rijden onder invloed, handel in drugs
 Brengwerk: delicten waarvan de politie door slachtoffers of getuigen van op de hoogte
worden gebracht (reactief)
o Bijvoorbeeld door middel van aangiftes
o Maar niet iedereen doet aangifte
 Kwestie niet ernstig, schaamte, angst voor wraak, verwacht niet serieus
genomen te worden, men verwacht dat de politie geen speurwerk doet of
dat de dader niet gepakt wordt, bedrijven willen hun goede naam niet
aantasten
o De politie registreert de aangegeven delicten niet of foutief
 Tijdgebrek, politie ziet het niet als hun taak om zich met het probleem bezig
te houden, verkeerde classificatie, veranderingen/verbeteringen in
automatisering, door beleidsverandering, door valse aangiftes
o Slachtofferloze delicten blijven onbekend

Indexeren van criminaliteit

 Aantal ter kennis genomen delicten : totale bevolking van 12 tot 79 jaar op 1 januari x 1.000
of 100.000 = criminaliteitsindex
 Interregionale vergelijking
o Binnen regio’s zijn beleidsverschillen, binnen regio’s verschilt het aangiftegedrag, een
indexcijfer zegt niets over de aard en ernst van de criminaliteit

,  Internationale vergelijking
o Een indexcijfer zegt niets over de aard en ernst van de criminaliteit, de sociaal
economische en infrastructurele verschillen tussen landen, beleidsverschillen
(registratiebereidheid) per land, aangiftebereidheid verschilt per land, ieder land
heeft zijn eigen Wetboek van Strafrecht dus zijn de delictsomschrijvingen niet
identiek en wordt niet hetzelfde gedrag geregistreerd
 De politiecijfers geven een onbetrouwbaar beeld van de werkelijk gepleegde criminaliteit: ze
tonen slechts het topje van de ijsberg

Dark Number

 Niet geregistreerde criminaliteit
 Omvang is geen vaststaand gegeven
 Afhankelijk van
o Aangiftebereidheid
o Registratiegedrag politie
 Veel gebruikte methode is de vragenlijst: self-report studies en slachtofferenquêtes
o Voorwaarden voor betrouwbare resultaten vragenlijst
 Anonimiteit garanderen
 Aselect getrokken steekproef
 Representatieve steekproef
 Self-report studies
o Wordt gevraagd of de geënquêteerden bepaalde typen delicten hebben gepleegd, zo
ja hoe vaak, is de politie hiervan op de hoogte gekomen, is er een P-V opgemaakt,
kenmerken dader
o Minpunten
 Antwoorden zijn niet altijd betrouwbaar, geheugen laat ons wel eens in de
steek, er vindt geen juridische toetsing plaats
 Slachtofferenquêtes
o Wordt gevraagd of de geënquêteerden slachtoffer zijn geweest van bepaalde typen
delicten, aangifte gedaan, is er een P-V opgemaakt, kenmerken slachtoffer, schade
o Minpunten
 Forward time telescoping, kan alleen gevraagd worden naar veel
voorkomende criminaliteit, kans op overreporting door dat slachtoffer zijn en
slachtoffer voelen/herkennen iets heel anders is, ook kans op overreporting
doordat een delict meerdere slachtoffers op kan leveren, geeft geen
informatie over zware criminaliteit, slachtofferloze delicten of delicten die
zijn begaan tegen bedrijven/overheidsinstellingen, kinderen,
buitenlanders/toeristen

Overige bronnen

 Directe observatie
 Justitiële en gevangenisstatistiek
 Deze bronnen geven geen inzicht in de omvang van de criminaliteit maar wel inzicht in de
werking van ons strafrechtsstelsel en het type dader (sekse, leeftijd, recidive) en in de
werking van de rechterlijke macht (soort en duur van de straffen e.d.)
 Dossieronderzoek