Farmacologie 1.4
1 Definitie
Farmacologie
De kennis van geneesmiddelen en hun effect op mens en dier (therapeutische werking).
Parafarmacie
Het randassortiment in de apotheek zoals babyvoeding en tandpasta.
Galenica
Magistrale bereidingen zoals zalven, lotion en siropen.
2 Vaktermen
Genezende werking
Behandelt een bepaalde ziekte die al aanwezig is zoals antibiotica.
Preventieve werking
Voorkomt dat een ziekte kan ontstaan zoals een vaccin
Monopreparaat
Een preparaat met één actief bestanddeel zoals Paracetamol in Dafalgan.
Combinatiepreparaat
Bevat meerdere actieve stoffen zoals acetylsalicylzuur, coffeïne en paracetamol in Perdolan.
Indicatie
De aandoening of ziekte waarbij het geneesmiddel wordt gebruikt zoals Imodium bij diarree. Meerdere
indicaties kunnen ook zoals pijn, koorts en ontsteking bij Voltaren.
Therapeutische klasse
De farmacologische groep waartoe een geneesmiddel behoort. Belangrijke klassen zijn analgetica,
antipyretica, antibiotica, antihypertensiva.
Posologie
De dosis die moet worden ingenomen per dag of per keer. Naast raadgevingen in verband met het
tijdstip zijn er ook betreffende voeding (bv. Nuchter)
Therapietrouw
De mate waarin de patiënt het geneesmiddel gebruikt overeenkomt met de aanbevelingen van de arts.
Dosisreductie
Het verminderen van de dosis in bepaalde omstandigheden zoals nierinsufficiëntie.
,Bijwerkingen
Elke reactie die schadelijk en onbedoeld bij de noodzakelijke dosis. Bijwerkingen moeten goed worden
afgewogen ten opzichte van het therapeutisch voordeel. Bijwerkingen zijn persoonlijk omwille van
leeftijd, geslacht, gewicht en etnische afkomst.
Te sterke werking zoals hypotensie bij bloeddrukverlagers
Toxische werking zoals chemo bij kankerpatiënten
Het verkeerde aangrijpingspunt zoals Ventolin met Salbutamol als actieve stof. Het geneesmiddel
bootst (nor)adrenaline na door de bronchiën te verwijden (werking op Bèta 2 receptoren) en
tachycardie (werking Bèta 1 receptoren).
Contra-indicaties
Omstandigheden waarbij het geneesmiddel absoluut niet mag worden genomen.
Interacties
Wisselwerking tussen geneesmiddelen onderling en geneesmiddelen met voedsel zoals anticonceptie en
pompelmoes sap.
Generische geneesmiddelen
Namaak geneesmiddelen die op de markt komen nadat een patiënt is verlopen. Vaak goedkoper met
dezelfde werking en actieve stof.
3 Behandelingswijze
Causale therapie geneest de ziekte
Symptomatische therapie behandelt de symptomen en ziekteverschijnselen (geneest de ziekte niet)
Preventieve therapie voorkomt de ziekte door bijvoorbeeld een vaccin.
Substitutie therapie vervangt een lichaamseigen stof door een geneesmiddel zoals insuline.
Palliatieve therapie maakt het levenseinde dragelijker zoals Morfine.
Diagnostische therapie helpt om een diagnose te stellen zoals contrastvloeistoffen bij een CT-scan.
, 4 Farmaceutische vormen
4.1 Orale vormen
Capsules
Magistraal is de belangrijkste vorm maar komen ook vaak voor bij specialiteiten. Capsules en gelulen
bestaan meestal uit eiwit gelatine.
Dragees
Tabletten omgeven door een suiker laag die het inslikken vergemakkelijkt
Poeders
Moet worden opgelost in water of in babymelk
Oplossingen
De actieve stof wordt opgelost in een vloeistof en wordt bijvoorbeeld met een doseerpipet toegediend.
Suspensies
De actieve stof wordt toegevoegd aan een vloeistof waarin deze vaste stof niet oplost.
Kauwgom
Bijvoorbeeld een nicotinepleister om te stoppen met roken.
Tabletten
Sliktablet (compr.) zijn filmomhulde tabletten die handig zijn in gebruik.
Oplostablet (compr. disp.) is oplosbaar in water.
Bruistablet (compr. bruis) is oplosbaar in water en bruisend.
Kauwtablet zijn tabletten waarop gekauwd wordt zoals vitaminen voor kinderen
Zuigtablet zoals bijvoorbeeld keeltabletten
Smelttablet (compr. odis) smelt op de tong zoals Dafalgan Odis.
Sublinguale tablet (compr. s.l.) voor een snelle werking onder te tong.
Enterische omhulde tablet (e.c.) zijn tabletten omhuld met een laagje dat niet oplost in de maag
maar wel in de darm. De reden is dat de actieve stof wordt afgebroken in de maag of etsend is
voor de maag of wanneer een lokale werking aan de darm uitgeoefend moet worden.
Controlled release tabletten (retard, chrono, l.a.) zijn tabletten met een langzame afgifte van hun
actieve stof. De voordelen zijn een langere werking, minder innames en meer therapiegetrouw.
Nadelen zijn moeilijk te onderbreken en langer durende bijwerkingen.
4.2 Niet orale vormen
Toediening in de neus
De meeste neuspreparaten doen de neus ontzwellen en worden dus gebruikt bij neusverkoudheid of
rhinitis . De actieve stoffen worden via het neusslijmvlies opgenomen in het bloed.
Toediening in het oor
Oordruppels worden aangebracht in het oor en de meeste oordruppels zijn op voorschrift omdat de
trommelvlies niet beschadigd mag zijn.
1 Definitie
Farmacologie
De kennis van geneesmiddelen en hun effect op mens en dier (therapeutische werking).
Parafarmacie
Het randassortiment in de apotheek zoals babyvoeding en tandpasta.
Galenica
Magistrale bereidingen zoals zalven, lotion en siropen.
2 Vaktermen
Genezende werking
Behandelt een bepaalde ziekte die al aanwezig is zoals antibiotica.
Preventieve werking
Voorkomt dat een ziekte kan ontstaan zoals een vaccin
Monopreparaat
Een preparaat met één actief bestanddeel zoals Paracetamol in Dafalgan.
Combinatiepreparaat
Bevat meerdere actieve stoffen zoals acetylsalicylzuur, coffeïne en paracetamol in Perdolan.
Indicatie
De aandoening of ziekte waarbij het geneesmiddel wordt gebruikt zoals Imodium bij diarree. Meerdere
indicaties kunnen ook zoals pijn, koorts en ontsteking bij Voltaren.
Therapeutische klasse
De farmacologische groep waartoe een geneesmiddel behoort. Belangrijke klassen zijn analgetica,
antipyretica, antibiotica, antihypertensiva.
Posologie
De dosis die moet worden ingenomen per dag of per keer. Naast raadgevingen in verband met het
tijdstip zijn er ook betreffende voeding (bv. Nuchter)
Therapietrouw
De mate waarin de patiënt het geneesmiddel gebruikt overeenkomt met de aanbevelingen van de arts.
Dosisreductie
Het verminderen van de dosis in bepaalde omstandigheden zoals nierinsufficiëntie.
,Bijwerkingen
Elke reactie die schadelijk en onbedoeld bij de noodzakelijke dosis. Bijwerkingen moeten goed worden
afgewogen ten opzichte van het therapeutisch voordeel. Bijwerkingen zijn persoonlijk omwille van
leeftijd, geslacht, gewicht en etnische afkomst.
Te sterke werking zoals hypotensie bij bloeddrukverlagers
Toxische werking zoals chemo bij kankerpatiënten
Het verkeerde aangrijpingspunt zoals Ventolin met Salbutamol als actieve stof. Het geneesmiddel
bootst (nor)adrenaline na door de bronchiën te verwijden (werking op Bèta 2 receptoren) en
tachycardie (werking Bèta 1 receptoren).
Contra-indicaties
Omstandigheden waarbij het geneesmiddel absoluut niet mag worden genomen.
Interacties
Wisselwerking tussen geneesmiddelen onderling en geneesmiddelen met voedsel zoals anticonceptie en
pompelmoes sap.
Generische geneesmiddelen
Namaak geneesmiddelen die op de markt komen nadat een patiënt is verlopen. Vaak goedkoper met
dezelfde werking en actieve stof.
3 Behandelingswijze
Causale therapie geneest de ziekte
Symptomatische therapie behandelt de symptomen en ziekteverschijnselen (geneest de ziekte niet)
Preventieve therapie voorkomt de ziekte door bijvoorbeeld een vaccin.
Substitutie therapie vervangt een lichaamseigen stof door een geneesmiddel zoals insuline.
Palliatieve therapie maakt het levenseinde dragelijker zoals Morfine.
Diagnostische therapie helpt om een diagnose te stellen zoals contrastvloeistoffen bij een CT-scan.
, 4 Farmaceutische vormen
4.1 Orale vormen
Capsules
Magistraal is de belangrijkste vorm maar komen ook vaak voor bij specialiteiten. Capsules en gelulen
bestaan meestal uit eiwit gelatine.
Dragees
Tabletten omgeven door een suiker laag die het inslikken vergemakkelijkt
Poeders
Moet worden opgelost in water of in babymelk
Oplossingen
De actieve stof wordt opgelost in een vloeistof en wordt bijvoorbeeld met een doseerpipet toegediend.
Suspensies
De actieve stof wordt toegevoegd aan een vloeistof waarin deze vaste stof niet oplost.
Kauwgom
Bijvoorbeeld een nicotinepleister om te stoppen met roken.
Tabletten
Sliktablet (compr.) zijn filmomhulde tabletten die handig zijn in gebruik.
Oplostablet (compr. disp.) is oplosbaar in water.
Bruistablet (compr. bruis) is oplosbaar in water en bruisend.
Kauwtablet zijn tabletten waarop gekauwd wordt zoals vitaminen voor kinderen
Zuigtablet zoals bijvoorbeeld keeltabletten
Smelttablet (compr. odis) smelt op de tong zoals Dafalgan Odis.
Sublinguale tablet (compr. s.l.) voor een snelle werking onder te tong.
Enterische omhulde tablet (e.c.) zijn tabletten omhuld met een laagje dat niet oplost in de maag
maar wel in de darm. De reden is dat de actieve stof wordt afgebroken in de maag of etsend is
voor de maag of wanneer een lokale werking aan de darm uitgeoefend moet worden.
Controlled release tabletten (retard, chrono, l.a.) zijn tabletten met een langzame afgifte van hun
actieve stof. De voordelen zijn een langere werking, minder innames en meer therapiegetrouw.
Nadelen zijn moeilijk te onderbreken en langer durende bijwerkingen.
4.2 Niet orale vormen
Toediening in de neus
De meeste neuspreparaten doen de neus ontzwellen en worden dus gebruikt bij neusverkoudheid of
rhinitis . De actieve stoffen worden via het neusslijmvlies opgenomen in het bloed.
Toediening in het oor
Oordruppels worden aangebracht in het oor en de meeste oordruppels zijn op voorschrift omdat de
trommelvlies niet beschadigd mag zijn.
