‘Inschattingsvermogen reële tijdsbesteding
van de verpleegkundige’
03-12-2017
1
,Student :
Studentnummer :
NHL account :
Groepscode :
E-mail adres :
Opleiding : HBO Verpleegkunde
Plaats van uitgave :
Afstudeerbegeleidster :
Studieloopbaan-
begeleidster :
Instelling :
Opdrachtgever :
Afstudeerbegeleider :
Onderwijseenheid :
Code afstudeerwerk :
Aantal woorden : 9.660 woorden (inclusief kopjes en citaten)
9.161 woorden (exclusief kopjes en citaten)
Inleverdatum : 03-12-2017
2
,Voorwoord
In het kader van mijn opleiding HBO-Verpleegkunde aan de Noordelijke Hogeschool te Leeuwarden
(NHL) ligt voor u de rapportage van het praktijkonderzoek ten behoeve van de afstudeerscriptie. Dit
onderzoek, genaamd ‘Inschattingsvermogen reële tijdsbesteding van de verpleegkundige’, is
uitgevoerd onder verpleegkundigen van afdeling 4B chirurgie in het ziekenhuis Tjongerschans te
Heerenveen. Middels het praktijkonderzoek is duidelijk geworden of de verpleegkundigen hun
tijdsbesteding op een dag zelf goed kunnen inschatten. Tijdens eerdere zorgstages had ik regelmatig
last van een hoge werkdruk, waar vervolgens de patiënt onder ging lijden. Zodoende raakte ik
benieuwd naar de inschatting van verpleegkundigen en/of dit overeen komt met de realiteit door dit
te vergelijken met een Multi Moment Opname (MMO).
In de Tjongerschans zijn op afdeling 4B chirurgie twee praktijkonderzoeken uitgevoerd naar de
werkzaamheden van een verpleegkundige. Beide onderzoeken hebben een andere onderzoeksvraag
en hebben te maken met de MMO meting. Het ene onderzoek richt zich op het
inschattingsvermogen van verpleegkundigen over de tijdsbesteding gedurende een dienst. Het
andere richt zich op een vernieuwde lijst om de piekmomenten in kaart te brengen. De uiteindelijke
resultaten sluiten op elkaar aan en vormen een geheel voor de praktijk.
Graag wil ik mijn afstudeerbegeleider *** bedanken voor haar kritische blik, kennis en goede
feedback tijdens dit onderzoek. Tevens wil ik mijn praktijkbegeleiders ***, *** en *** bedanken voor
de ideeën, duidelijkheid, feedback en ondersteuning tijdens het onderzoek. Daarnaast wil ik mijn
medestudenten en critical friends ***, *** en *** bedanken voor de fijne samenwerking, het geven
van duidelijke feedback en de gezelligheid. Als laatste wil ik de respondenten bedanken voor het
meewerken aan dit onderzoek.
Leeuwarden, 03-12-2017
***
3
,Samenvatting
Aanleiding
Momenteel is de ervaren werkdruk in Nederland het hoogst in de gezondheidszorg (CBS, 2016). Door
bewustwording van de reële tijdbesteding te creëren, kan inzichtelijk gemaakt worden waar
eventueel inefficiënte werkzaamheden worden verricht. Door deze processen te verbeteren kan er
voor gezorgd worden dat er tijd vrijkomt die besteed kan worden bij de patiënt. Het is onbekend hoe
dicht de ingeschatte tijdsbesteding van een verpleegkundige van afdeling 4B Tjongerschans bij de
werkelijkheid (gemeten met een MMO meting) ligt.
Doelstelling
Eind december 2017 is duidelijk in welke mate de verpleegkundigen, op afdeling 4B van
Tjongerschans te Heerenveen, in het kader van ‘lean management’, een reële inschatting van de
tijdsbesteding kunnen maken na afloop van twee verschillende diensten (vier uur en acht uur).
Hierdoor is er duidelijk welke aanbevelingen er gedaan kunnen worden voor afdeling 4B.
Onderzoeksvraag
In hoeverre kunnen verpleegkundigen, van afdeling 4B Chirurgie Tjongerschans te Heerenveen, in het
kader van ‘lean management’ reële tijdsbesteding inschatten in vergelijking tot de MMO meting na
afloop van twee verschillende diensten (vier en acht uur)?
Methode
Bij dit onderzoek is er gekozen voor een definiërend en vergelijkend onderzoek. Er is informatie
verzameld via gestructureerde interviews onder negen respondenten die werkzaam zijn op afdeling
4B. Hierbij is gevraagd naar de inschatting van hun tijdsbesteding na afloop van een dienst. Deze
inschatting is vergeleken met de werkelijke tijdsbesteding, welke gemeten is met een MMO meting.
De betrouwbaarheid is verhoogd door het gebruik van audioapparatuur. De analyse heeft
plaatsgevonden door het verschil in percentages weer te geven in staafdiagrammen.
Resultaten
De werkelijkheid, gemeten met een MMO, wijkt weinig tot niet af van de inschatting van de
verpleegkundige. Alle verpleegkundigen (N=9) samen wijken gemiddeld 0,7% in inschatting van de
locatie, 5,7% in inschatting van categorie en 1,1% in inschatting van de subcategorieën (specifieke
activiteiten) van de directe patiëntenzorg af van de werkelijkheid.
Conclusie en discussie
Met het praktijkonderzoek is het inschattingsvermogen van een verpleegkundige na afloop van
verschillende tijdspaden in kaart gebracht. Het inschattingsvermogen van een verpleegkundige na
afloop van een dienst, ongeacht het tijdspad, wijkt weinig tot niet af van de reële tijdsbesteding
gemeten met een MMO.
Aanbevelingen
Aanbevelingen die geformuleerd zijn; het gebruiken van het inschattingsvermogen van de
verpleegkundige, de huidige MMO niet meer gebruiken voor alle categorieën tegelijkertijd, het beter
informeren van verpleegkundigen en een vervolgonderzoek naar een methode om de complete
tijdsbesteding in kaart te brengen.
4
,Inhoudsopgave
VOORWOORD .................................................................................................................................................. 3
SAMENVATTING ............................................................................................................................................... 4
INLEIDING ........................................................................................................................................................ 7
HOOFDSTUK 1 THEORETISCH KADER .............................................................................................................. 10
1.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 10
1.2 BEGRIPSDEFINIËRING ........................................................................................................................................ 10
1.3 RESULTATEN LITERATUURONDERZOEK .................................................................................................................. 10
1.4 CONCLUSIES UIT DE GEVONDEN LITERATUUR .......................................................................................................... 14
1.5 IMPLICATIES VAN HET LITERATUURONDERZOEK VOOR HET TE VERRICHTEN PRAKTIJKONDERZOEK ....................................... 14
HOOFDSTUK 2 ONDERZOEKSMETHODE ......................................................................................................... 15
2.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 15
2.2 TYPE ONDERZOEK ............................................................................................................................................. 15
2.3 BEOOGDE DEELNEMERS ..................................................................................................................................... 15
2.4 PROCEDURE DATAVERZAMELING ......................................................................................................................... 15
2.5 DATAVERZAMELINGSTECHNIEK............................................................................................................................ 16
2.5.1 Validiteit meetinstrument ................................................................................................................... 16
2.5.2 Betrouwbaarheid meetinstrument ...................................................................................................... 17
2.6 ANALYSE ........................................................................................................................................................ 17
2.7 KWALITEITSCRITERIA ......................................................................................................................................... 17
2.7.1 Betrouwbaarheid ................................................................................................................................. 17
2.7.2 Validiteit .............................................................................................................................................. 18
2.7.3 Objectiviteit ......................................................................................................................................... 18
2.7.4 Bruikbaarheid ...................................................................................................................................... 18
HOOFDSTUK 3. RESULTATEN .......................................................................................................................... 19
3.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 19
3.2 DEELNEMENDE RESPONDENTEN .......................................................................................................................... 19
3.3 MEETRESULTATEN............................................................................................................................................ 19
3.3.1 Tijdsbesteding op en buiten de afdeling .............................................................................................. 20
3.3.2 Ingeschatte tijdsbesteding per categorie ............................................................................................ 20
3.3.3 Ingeschatte tijdsbesteding directe patiëntenzorg ............................................................................... 21
3.3.4 Afsluitende eindtabel ........................................................................................................................... 24
HOOFDSTUK 4. CONCLUSIE EN DISCUSSIE ...................................................................................................... 25
4.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 25
4.2 CONCLUSIE ..................................................................................................................................................... 25
4.2.1 Conclusie deelvragen ........................................................................................................................... 25
4.2.2 Slotconclusie ........................................................................................................................................ 26
4.2.3 Betekenis van de resultaten voor de praktijk ...................................................................................... 26
4.3 DISCUSSIE....................................................................................................................................................... 27
4.3.1 Resultaten praktijkonderzoek in vergelijking met de literatuurstudie................................................. 27
4.3.2 Onderzoeksmethodiek ......................................................................................................................... 27
5
, 4.3.3 Inhoudelijke discussie .......................................................................................................................... 28
HOOFDSTUK 5. AANBEVELINGEN ................................................................................................................... 30
5.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 30
5.2 AANBEVELINGEN VOOR DE PRAKTIJK .................................................................................................................... 30
5.2.1 Inschattingsvermogen verpleegkundige .............................................................................................. 30
5.2.2 Huidige MMO ...................................................................................................................................... 30
5.2.3 Informeren verpleegkundigen ............................................................................................................. 30
5.2.4 Vervolgonderzoek ................................................................................................................................ 31
BRONNEN....................................................................................................................................................... 32
BIJLAGEN ........................................................................................................................................................ 35
BIJLAGE A ZOEKSTRATEGIE ...................................................................................................................................... 35
Bijlage A1 Level of evidence piramide .......................................................................................................... 45
BIJLAGE B BEGRIPSDEFINIËRING................................................................................................................................ 46
BIJLAGE C MMO .................................................................................................................................................. 47
BIJLAGE D OPERATIONALISERINGSCHEMA ................................................................................................................... 48
BIJLAGE E INFORMATIE VOOR DE RESPONDENTEN......................................................................................................... 50
Bijlage E1 tekst informatiebord .................................................................................................................... 50
Bijlage E2 uitnodiging respondenten ............................................................................................................ 51
BIJLAGE F TIJDSPLANNING PRAKTIJKONDERZOEK .......................................................................................................... 52
BIJLAGE G MEETINSTRUMENT VRAGENLIJST GESTRUCTUREERDE INTERVIEW ...................................................................... 53
BIJLAGE H BEOORDELING MEETINSTRUMENT VAN AFSTUDEERBEGELEIDER......................................................................... 57
BIJLAGE I LOGBOEK ................................................................................................................................................ 60
BIJLAGE J ADVIES PRAKTIJK OPZET ONDERZOEK ............................................................................................................ 62
BIJLAGE K PEER REVIEWS OPZET ONDERZOEK............................................................................................................... 63
K1 Peer review door A.S. van der Weg ......................................................................................................... 63
K2 Peer review door N. Boersen ................................................................................................................... 66
K3 Peer review door F. Hiemstra .................................................................................................................. 69
BIJLAGE L BEOORDELING OPZET ONDERZOEK ............................................................................................................... 72
BIJLAGE M RESULTATEN PER VERPLEEGKUNDIGE .......................................................................................................... 76
BIJLAGE N PEER REVIEWS RAPPORTAGE ONDERZOEK ..................................................................................................... 85
Bijlage N1 Peer review door A.S. van der Weg ............................................................................................. 85
Bijlage N2 Peer review door N. Boersen ....................................................................................................... 89
Bijlage N3 Peer review door F. Hiemstra ...................................................................................................... 93
BIJLAGE O ADVIES PRAKTIJK RAPPORTAGE ONDERZOEK.................................................................................................. 97
BIJLAGE P ONDERZOEKSOVEREENKOMST .................................................................................................................... 98
6
van de verpleegkundige’
03-12-2017
1
,Student :
Studentnummer :
NHL account :
Groepscode :
E-mail adres :
Opleiding : HBO Verpleegkunde
Plaats van uitgave :
Afstudeerbegeleidster :
Studieloopbaan-
begeleidster :
Instelling :
Opdrachtgever :
Afstudeerbegeleider :
Onderwijseenheid :
Code afstudeerwerk :
Aantal woorden : 9.660 woorden (inclusief kopjes en citaten)
9.161 woorden (exclusief kopjes en citaten)
Inleverdatum : 03-12-2017
2
,Voorwoord
In het kader van mijn opleiding HBO-Verpleegkunde aan de Noordelijke Hogeschool te Leeuwarden
(NHL) ligt voor u de rapportage van het praktijkonderzoek ten behoeve van de afstudeerscriptie. Dit
onderzoek, genaamd ‘Inschattingsvermogen reële tijdsbesteding van de verpleegkundige’, is
uitgevoerd onder verpleegkundigen van afdeling 4B chirurgie in het ziekenhuis Tjongerschans te
Heerenveen. Middels het praktijkonderzoek is duidelijk geworden of de verpleegkundigen hun
tijdsbesteding op een dag zelf goed kunnen inschatten. Tijdens eerdere zorgstages had ik regelmatig
last van een hoge werkdruk, waar vervolgens de patiënt onder ging lijden. Zodoende raakte ik
benieuwd naar de inschatting van verpleegkundigen en/of dit overeen komt met de realiteit door dit
te vergelijken met een Multi Moment Opname (MMO).
In de Tjongerschans zijn op afdeling 4B chirurgie twee praktijkonderzoeken uitgevoerd naar de
werkzaamheden van een verpleegkundige. Beide onderzoeken hebben een andere onderzoeksvraag
en hebben te maken met de MMO meting. Het ene onderzoek richt zich op het
inschattingsvermogen van verpleegkundigen over de tijdsbesteding gedurende een dienst. Het
andere richt zich op een vernieuwde lijst om de piekmomenten in kaart te brengen. De uiteindelijke
resultaten sluiten op elkaar aan en vormen een geheel voor de praktijk.
Graag wil ik mijn afstudeerbegeleider *** bedanken voor haar kritische blik, kennis en goede
feedback tijdens dit onderzoek. Tevens wil ik mijn praktijkbegeleiders ***, *** en *** bedanken voor
de ideeën, duidelijkheid, feedback en ondersteuning tijdens het onderzoek. Daarnaast wil ik mijn
medestudenten en critical friends ***, *** en *** bedanken voor de fijne samenwerking, het geven
van duidelijke feedback en de gezelligheid. Als laatste wil ik de respondenten bedanken voor het
meewerken aan dit onderzoek.
Leeuwarden, 03-12-2017
***
3
,Samenvatting
Aanleiding
Momenteel is de ervaren werkdruk in Nederland het hoogst in de gezondheidszorg (CBS, 2016). Door
bewustwording van de reële tijdbesteding te creëren, kan inzichtelijk gemaakt worden waar
eventueel inefficiënte werkzaamheden worden verricht. Door deze processen te verbeteren kan er
voor gezorgd worden dat er tijd vrijkomt die besteed kan worden bij de patiënt. Het is onbekend hoe
dicht de ingeschatte tijdsbesteding van een verpleegkundige van afdeling 4B Tjongerschans bij de
werkelijkheid (gemeten met een MMO meting) ligt.
Doelstelling
Eind december 2017 is duidelijk in welke mate de verpleegkundigen, op afdeling 4B van
Tjongerschans te Heerenveen, in het kader van ‘lean management’, een reële inschatting van de
tijdsbesteding kunnen maken na afloop van twee verschillende diensten (vier uur en acht uur).
Hierdoor is er duidelijk welke aanbevelingen er gedaan kunnen worden voor afdeling 4B.
Onderzoeksvraag
In hoeverre kunnen verpleegkundigen, van afdeling 4B Chirurgie Tjongerschans te Heerenveen, in het
kader van ‘lean management’ reële tijdsbesteding inschatten in vergelijking tot de MMO meting na
afloop van twee verschillende diensten (vier en acht uur)?
Methode
Bij dit onderzoek is er gekozen voor een definiërend en vergelijkend onderzoek. Er is informatie
verzameld via gestructureerde interviews onder negen respondenten die werkzaam zijn op afdeling
4B. Hierbij is gevraagd naar de inschatting van hun tijdsbesteding na afloop van een dienst. Deze
inschatting is vergeleken met de werkelijke tijdsbesteding, welke gemeten is met een MMO meting.
De betrouwbaarheid is verhoogd door het gebruik van audioapparatuur. De analyse heeft
plaatsgevonden door het verschil in percentages weer te geven in staafdiagrammen.
Resultaten
De werkelijkheid, gemeten met een MMO, wijkt weinig tot niet af van de inschatting van de
verpleegkundige. Alle verpleegkundigen (N=9) samen wijken gemiddeld 0,7% in inschatting van de
locatie, 5,7% in inschatting van categorie en 1,1% in inschatting van de subcategorieën (specifieke
activiteiten) van de directe patiëntenzorg af van de werkelijkheid.
Conclusie en discussie
Met het praktijkonderzoek is het inschattingsvermogen van een verpleegkundige na afloop van
verschillende tijdspaden in kaart gebracht. Het inschattingsvermogen van een verpleegkundige na
afloop van een dienst, ongeacht het tijdspad, wijkt weinig tot niet af van de reële tijdsbesteding
gemeten met een MMO.
Aanbevelingen
Aanbevelingen die geformuleerd zijn; het gebruiken van het inschattingsvermogen van de
verpleegkundige, de huidige MMO niet meer gebruiken voor alle categorieën tegelijkertijd, het beter
informeren van verpleegkundigen en een vervolgonderzoek naar een methode om de complete
tijdsbesteding in kaart te brengen.
4
,Inhoudsopgave
VOORWOORD .................................................................................................................................................. 3
SAMENVATTING ............................................................................................................................................... 4
INLEIDING ........................................................................................................................................................ 7
HOOFDSTUK 1 THEORETISCH KADER .............................................................................................................. 10
1.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 10
1.2 BEGRIPSDEFINIËRING ........................................................................................................................................ 10
1.3 RESULTATEN LITERATUURONDERZOEK .................................................................................................................. 10
1.4 CONCLUSIES UIT DE GEVONDEN LITERATUUR .......................................................................................................... 14
1.5 IMPLICATIES VAN HET LITERATUURONDERZOEK VOOR HET TE VERRICHTEN PRAKTIJKONDERZOEK ....................................... 14
HOOFDSTUK 2 ONDERZOEKSMETHODE ......................................................................................................... 15
2.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 15
2.2 TYPE ONDERZOEK ............................................................................................................................................. 15
2.3 BEOOGDE DEELNEMERS ..................................................................................................................................... 15
2.4 PROCEDURE DATAVERZAMELING ......................................................................................................................... 15
2.5 DATAVERZAMELINGSTECHNIEK............................................................................................................................ 16
2.5.1 Validiteit meetinstrument ................................................................................................................... 16
2.5.2 Betrouwbaarheid meetinstrument ...................................................................................................... 17
2.6 ANALYSE ........................................................................................................................................................ 17
2.7 KWALITEITSCRITERIA ......................................................................................................................................... 17
2.7.1 Betrouwbaarheid ................................................................................................................................. 17
2.7.2 Validiteit .............................................................................................................................................. 18
2.7.3 Objectiviteit ......................................................................................................................................... 18
2.7.4 Bruikbaarheid ...................................................................................................................................... 18
HOOFDSTUK 3. RESULTATEN .......................................................................................................................... 19
3.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 19
3.2 DEELNEMENDE RESPONDENTEN .......................................................................................................................... 19
3.3 MEETRESULTATEN............................................................................................................................................ 19
3.3.1 Tijdsbesteding op en buiten de afdeling .............................................................................................. 20
3.3.2 Ingeschatte tijdsbesteding per categorie ............................................................................................ 20
3.3.3 Ingeschatte tijdsbesteding directe patiëntenzorg ............................................................................... 21
3.3.4 Afsluitende eindtabel ........................................................................................................................... 24
HOOFDSTUK 4. CONCLUSIE EN DISCUSSIE ...................................................................................................... 25
4.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 25
4.2 CONCLUSIE ..................................................................................................................................................... 25
4.2.1 Conclusie deelvragen ........................................................................................................................... 25
4.2.2 Slotconclusie ........................................................................................................................................ 26
4.2.3 Betekenis van de resultaten voor de praktijk ...................................................................................... 26
4.3 DISCUSSIE....................................................................................................................................................... 27
4.3.1 Resultaten praktijkonderzoek in vergelijking met de literatuurstudie................................................. 27
4.3.2 Onderzoeksmethodiek ......................................................................................................................... 27
5
, 4.3.3 Inhoudelijke discussie .......................................................................................................................... 28
HOOFDSTUK 5. AANBEVELINGEN ................................................................................................................... 30
5.1 INLEIDING ....................................................................................................................................................... 30
5.2 AANBEVELINGEN VOOR DE PRAKTIJK .................................................................................................................... 30
5.2.1 Inschattingsvermogen verpleegkundige .............................................................................................. 30
5.2.2 Huidige MMO ...................................................................................................................................... 30
5.2.3 Informeren verpleegkundigen ............................................................................................................. 30
5.2.4 Vervolgonderzoek ................................................................................................................................ 31
BRONNEN....................................................................................................................................................... 32
BIJLAGEN ........................................................................................................................................................ 35
BIJLAGE A ZOEKSTRATEGIE ...................................................................................................................................... 35
Bijlage A1 Level of evidence piramide .......................................................................................................... 45
BIJLAGE B BEGRIPSDEFINIËRING................................................................................................................................ 46
BIJLAGE C MMO .................................................................................................................................................. 47
BIJLAGE D OPERATIONALISERINGSCHEMA ................................................................................................................... 48
BIJLAGE E INFORMATIE VOOR DE RESPONDENTEN......................................................................................................... 50
Bijlage E1 tekst informatiebord .................................................................................................................... 50
Bijlage E2 uitnodiging respondenten ............................................................................................................ 51
BIJLAGE F TIJDSPLANNING PRAKTIJKONDERZOEK .......................................................................................................... 52
BIJLAGE G MEETINSTRUMENT VRAGENLIJST GESTRUCTUREERDE INTERVIEW ...................................................................... 53
BIJLAGE H BEOORDELING MEETINSTRUMENT VAN AFSTUDEERBEGELEIDER......................................................................... 57
BIJLAGE I LOGBOEK ................................................................................................................................................ 60
BIJLAGE J ADVIES PRAKTIJK OPZET ONDERZOEK ............................................................................................................ 62
BIJLAGE K PEER REVIEWS OPZET ONDERZOEK............................................................................................................... 63
K1 Peer review door A.S. van der Weg ......................................................................................................... 63
K2 Peer review door N. Boersen ................................................................................................................... 66
K3 Peer review door F. Hiemstra .................................................................................................................. 69
BIJLAGE L BEOORDELING OPZET ONDERZOEK ............................................................................................................... 72
BIJLAGE M RESULTATEN PER VERPLEEGKUNDIGE .......................................................................................................... 76
BIJLAGE N PEER REVIEWS RAPPORTAGE ONDERZOEK ..................................................................................................... 85
Bijlage N1 Peer review door A.S. van der Weg ............................................................................................. 85
Bijlage N2 Peer review door N. Boersen ....................................................................................................... 89
Bijlage N3 Peer review door F. Hiemstra ...................................................................................................... 93
BIJLAGE O ADVIES PRAKTIJK RAPPORTAGE ONDERZOEK.................................................................................................. 97
BIJLAGE P ONDERZOEKSOVEREENKOMST .................................................................................................................... 98
6
