Samenvatting D1
‘Hoofdpijn en
angst’
Daan Beers
Klinische vraagstukken – Cluster D
,Inhoudsopgave
Hoofdpijn ........................................................................................................................................... 4
Primaire hoofdpijn ......................................................................................................................... 4
Migraine .................................................................................................................................... 4
Spierspanningshoofdpijn ........................................................................................................... 5
Medicatie afhankelijke hoofdpijn ............................................................................................... 5
Clusterhoofdpijn ........................................................................................................................ 6
Trigeminusneuralgie .................................................................................................................. 6
Arteriitis temporalis ................................................................................................................... 7
Secundaire hoofdpijn ..................................................................................................................... 7
Hersentumoren.................................................................................................................................. 8
Intracraniële tumoren .................................................................................................................... 8
Aanvullend onderzoek bij hersentumoren ................................................................................. 9
Behandeling van hersentumoren ............................................................................................... 9
Goedaardige intracraniële tumoren ............................................................................................. 10
Meningeoom ........................................................................................................................... 10
Hypofysetumor ........................................................................................................................ 11
Vestibulair schwannoom.......................................................................................................... 11
Craniofaryngeoom ................................................................................................................... 11
Hemangioblastoom ................................................................................................................. 11
Kwaadaardige intracraniële tumoren ........................................................................................... 12
Gliomen................................................................................................................................... 12
Primair intracerebrale lymfomen ............................................................................................. 13
Medulloblastomen .................................................................................................................. 13
Primair intracerebrale kiemceltumoren ................................................................................... 14
Hersenmetastasen ....................................................................................................................... 14
Overzicht ..................................................................................................................................... 14
Hersentrauma .................................................................................................................................. 15
Focale hersenschade .................................................................................................................... 15
Contusiehaarden ..................................................................................................................... 15
Epiduraal hematoom ............................................................................................................... 15
Subduraal hematoom .............................................................................................................. 15
Traumatisch arachnoïdaal bloed .............................................................................................. 16
Schedelfracturen ..................................................................................................................... 16
Diffuse hersenschade ................................................................................................................... 16
Diffuse axonale schade ............................................................................................................ 16
Neurologisch onderzoek .............................................................................................................. 17
2
, EMV-score ............................................................................................................................... 17
Pupilreflex ............................................................................................................................... 17
Per acute hoofdpijn .......................................................................................................................... 18
Subarachnoïdale bloedingen ........................................................................................................ 18
Typen cerebraal aneurysma’s .................................................................................................. 18
Behandeling aneurysma........................................................................................................... 18
Sinustrombose ............................................................................................................................. 19
Hydrocefalus .................................................................................................................................... 20
Infectieuze aandoeningen van het centrale zenuwstelsel ................................................................. 21
Meningitis.................................................................................................................................... 21
Bacteriële meningitis ............................................................................................................... 21
Virale meningitis ...................................................................................................................... 22
Hersenabces ................................................................................................................................ 23
Neuroborreliose........................................................................................................................... 23
Hogere corticale functies ................................................................................................................. 24
Taalstoornissen ............................................................................................................................ 24
Conductieafasie ....................................................................................................................... 24
Alexie zonder agrafie ............................................................................................................... 25
Dysfuncties niet-dominante hemisfeer......................................................................................... 25
Aprosodie ................................................................................................................................ 25
Neglect .................................................................................................................................... 25
Anosognosie ............................................................................................................................ 25
Apraxie .................................................................................................................................... 25
Waarnemingsstoornissen............................................................................................................. 26
Geheugen .................................................................................................................................... 26
Connatieve functies ..................................................................................................................... 27
Hoofdpijn en angst ........................................................................................................................... 28
Pathologische angst ..................................................................................................................... 28
Paniekaanval ........................................................................................................................... 28
Limbische systeem ....................................................................................................................... 29
Amygdala................................................................................................................................. 29
Hippocampus........................................................................................................................... 29
Gyrus cinguli ............................................................................................................................ 29
Mesolimbische systeem ........................................................................................................... 29
3
, Hoofdpijn
Primaire hoofdpijn: Geen onderliggende oorzaak
Secundaire hoofdpijn: Andere onderliggende oorzaak
In de hersenen zitten geen nociceptoren, maar de intercraniële bloedvaten en hersenvliezen
hebben deze wel.
Primaire hoofdpijn
Bij primaire hoofdpijn is er geen onderliggend ziektebeeld dat de hoofdpijn veroorzaakt.
Vormen van primaire hoofdpijn kunnen zijn:
- Migraine
- Spierspanningshoofdpijn
- Clusterhoofdpijn
- Medicatie afhankelijke hoofdpijn
- Paroxysmale hemicrania
- Trigeminusneuralgie
- Arteriitis temporalis
Migraine
Bij de pathofysiologie van migraine spelen verschillende mechanismen een rol. Er ontstaat
een front van depolarisatie in de cortex, die zich langzaam uitbreidt. Dit loopt vaak van de
occipitale kwab richting de frontale kwab. Er bestaan ook erfelijke vormen van migraine
waarbij bepaalde ionkanalen afwijkend werkzaam zijn, waardoor deze gemakkelijker
depolariseren.
Door de corticale spreiding gaan de gliacellen inflammatoire
neuropeptiden afgeven, waardoor de n. trigeminus
wordt geprikkeld en er sprake is van nociceptie.
Belangrijke neuropeptiden zijn CGRP, substance P en
neurokinie A. Deze peptiden zorgen voor vasodilatatie
van de arteriolen in de meningen die zorgen voor het
kloppende karakter van migraine hoofdpijn.
Migraine komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij migraine zijn er aanvalsgewijze
halfzijdige hoofdpijn, die bonkend van aard is. Hierbij kunnen misselijkheidsklachten, braken
en overgevoeligheid voor licht en geluid. Het kan voorkomen dat de migraine gepaard gaat
met aura, wat betekend dat er vlekken in het beeld voorkomen. Dit komt bij 1 op de 3
patiënten voor en duurt tussen de 5-60 min. De duur de migraine zelf ligt tussen de 4-72 uur,
waarbij het noodzakelijk is om rust te nemen.
Als algemene behandeling dient de leefstijl zo aangepast te worden
dat er regelmaat in een dag zit en er voldoende slaap en ontspanning
is. Op het moment van een migraineaanval kan er paracetamol of
een NSAID worden gebruik met daarbij een anti-emeticum (tegen
misselijkheid en/of braken). Ook kan er triptanen gegeven worden,
4
‘Hoofdpijn en
angst’
Daan Beers
Klinische vraagstukken – Cluster D
,Inhoudsopgave
Hoofdpijn ........................................................................................................................................... 4
Primaire hoofdpijn ......................................................................................................................... 4
Migraine .................................................................................................................................... 4
Spierspanningshoofdpijn ........................................................................................................... 5
Medicatie afhankelijke hoofdpijn ............................................................................................... 5
Clusterhoofdpijn ........................................................................................................................ 6
Trigeminusneuralgie .................................................................................................................. 6
Arteriitis temporalis ................................................................................................................... 7
Secundaire hoofdpijn ..................................................................................................................... 7
Hersentumoren.................................................................................................................................. 8
Intracraniële tumoren .................................................................................................................... 8
Aanvullend onderzoek bij hersentumoren ................................................................................. 9
Behandeling van hersentumoren ............................................................................................... 9
Goedaardige intracraniële tumoren ............................................................................................. 10
Meningeoom ........................................................................................................................... 10
Hypofysetumor ........................................................................................................................ 11
Vestibulair schwannoom.......................................................................................................... 11
Craniofaryngeoom ................................................................................................................... 11
Hemangioblastoom ................................................................................................................. 11
Kwaadaardige intracraniële tumoren ........................................................................................... 12
Gliomen................................................................................................................................... 12
Primair intracerebrale lymfomen ............................................................................................. 13
Medulloblastomen .................................................................................................................. 13
Primair intracerebrale kiemceltumoren ................................................................................... 14
Hersenmetastasen ....................................................................................................................... 14
Overzicht ..................................................................................................................................... 14
Hersentrauma .................................................................................................................................. 15
Focale hersenschade .................................................................................................................... 15
Contusiehaarden ..................................................................................................................... 15
Epiduraal hematoom ............................................................................................................... 15
Subduraal hematoom .............................................................................................................. 15
Traumatisch arachnoïdaal bloed .............................................................................................. 16
Schedelfracturen ..................................................................................................................... 16
Diffuse hersenschade ................................................................................................................... 16
Diffuse axonale schade ............................................................................................................ 16
Neurologisch onderzoek .............................................................................................................. 17
2
, EMV-score ............................................................................................................................... 17
Pupilreflex ............................................................................................................................... 17
Per acute hoofdpijn .......................................................................................................................... 18
Subarachnoïdale bloedingen ........................................................................................................ 18
Typen cerebraal aneurysma’s .................................................................................................. 18
Behandeling aneurysma........................................................................................................... 18
Sinustrombose ............................................................................................................................. 19
Hydrocefalus .................................................................................................................................... 20
Infectieuze aandoeningen van het centrale zenuwstelsel ................................................................. 21
Meningitis.................................................................................................................................... 21
Bacteriële meningitis ............................................................................................................... 21
Virale meningitis ...................................................................................................................... 22
Hersenabces ................................................................................................................................ 23
Neuroborreliose........................................................................................................................... 23
Hogere corticale functies ................................................................................................................. 24
Taalstoornissen ............................................................................................................................ 24
Conductieafasie ....................................................................................................................... 24
Alexie zonder agrafie ............................................................................................................... 25
Dysfuncties niet-dominante hemisfeer......................................................................................... 25
Aprosodie ................................................................................................................................ 25
Neglect .................................................................................................................................... 25
Anosognosie ............................................................................................................................ 25
Apraxie .................................................................................................................................... 25
Waarnemingsstoornissen............................................................................................................. 26
Geheugen .................................................................................................................................... 26
Connatieve functies ..................................................................................................................... 27
Hoofdpijn en angst ........................................................................................................................... 28
Pathologische angst ..................................................................................................................... 28
Paniekaanval ........................................................................................................................... 28
Limbische systeem ....................................................................................................................... 29
Amygdala................................................................................................................................. 29
Hippocampus........................................................................................................................... 29
Gyrus cinguli ............................................................................................................................ 29
Mesolimbische systeem ........................................................................................................... 29
3
, Hoofdpijn
Primaire hoofdpijn: Geen onderliggende oorzaak
Secundaire hoofdpijn: Andere onderliggende oorzaak
In de hersenen zitten geen nociceptoren, maar de intercraniële bloedvaten en hersenvliezen
hebben deze wel.
Primaire hoofdpijn
Bij primaire hoofdpijn is er geen onderliggend ziektebeeld dat de hoofdpijn veroorzaakt.
Vormen van primaire hoofdpijn kunnen zijn:
- Migraine
- Spierspanningshoofdpijn
- Clusterhoofdpijn
- Medicatie afhankelijke hoofdpijn
- Paroxysmale hemicrania
- Trigeminusneuralgie
- Arteriitis temporalis
Migraine
Bij de pathofysiologie van migraine spelen verschillende mechanismen een rol. Er ontstaat
een front van depolarisatie in de cortex, die zich langzaam uitbreidt. Dit loopt vaak van de
occipitale kwab richting de frontale kwab. Er bestaan ook erfelijke vormen van migraine
waarbij bepaalde ionkanalen afwijkend werkzaam zijn, waardoor deze gemakkelijker
depolariseren.
Door de corticale spreiding gaan de gliacellen inflammatoire
neuropeptiden afgeven, waardoor de n. trigeminus
wordt geprikkeld en er sprake is van nociceptie.
Belangrijke neuropeptiden zijn CGRP, substance P en
neurokinie A. Deze peptiden zorgen voor vasodilatatie
van de arteriolen in de meningen die zorgen voor het
kloppende karakter van migraine hoofdpijn.
Migraine komt vaker voor bij vrouwen dan bij mannen. Bij migraine zijn er aanvalsgewijze
halfzijdige hoofdpijn, die bonkend van aard is. Hierbij kunnen misselijkheidsklachten, braken
en overgevoeligheid voor licht en geluid. Het kan voorkomen dat de migraine gepaard gaat
met aura, wat betekend dat er vlekken in het beeld voorkomen. Dit komt bij 1 op de 3
patiënten voor en duurt tussen de 5-60 min. De duur de migraine zelf ligt tussen de 4-72 uur,
waarbij het noodzakelijk is om rust te nemen.
Als algemene behandeling dient de leefstijl zo aangepast te worden
dat er regelmaat in een dag zit en er voldoende slaap en ontspanning
is. Op het moment van een migraineaanval kan er paracetamol of
een NSAID worden gebruik met daarbij een anti-emeticum (tegen
misselijkheid en/of braken). Ook kan er triptanen gegeven worden,
4
